Uprawa seradeli na poplon

Seradela to roślina jara, jednoroczna z grupy bobowatych. Jej dużą zaletą jest to, że może być wykorzystywana w gospodarstwie na różne sposoby. Oprócz uprawiania na paszę, siano, kiszonkę czy nasiona, świetnie sprawdza się również jako wsiewka, plon wtórny oraz poplon ścierniskowy. Roślina posiada bardzo niskie wymagania glebowe, dzięki czemu może być uprawiana na praktycznie każdego rodzaju glebie. Co istotne, seradela wykazuje niezwykle wysoką wartość pokarmową, przez co jest coraz chętniej wysiewana przez rolników. W jaki sposób należy prawidłowo uprawiać seradelę?

Uprawa seradeli krok po kroku

Seradela uznawana jest za jedną z najcenniejszych roślin pastewnych nadających się do wysiewu na stanowiskach lekkich. Jej uprawa nie należy do zbyt skomplikowanych, ze względu na to, że roślina nie posiada dużych wymagań glebowych i termicznych. Dzięki temu świetnie dostosowuje się do naszych krajowych, zmiennych warunków klimatycznych. Roślina doskonale nadaje się też do wysiewania jako poplon.

Oto jak powinna wyglądać prawidłowa uprawa seradeli krok po kroku:

1. Wybór odpowiedniego stanowiska

Seradela znana jest ze swoich niewielkich wymagań glebowych, przez co często nazywa się ją koniczyną piasków. Ta roślina bardzo dobrze plonuje bowiem na glebach lżejszych i przepuszczalnych. Najoptymalniejsze są dla niej podłoża o odczynie kwaśnym oraz lekko kwaśnym z pH na poziomie od 5,4 do 6,5. Doskonale radzi sobie również na ziemiach charakteryzujących się nieregularnym odczynem pH w zakresie 5,0-5,5 oraz na stanowiskach ze zmniejszoną dostępnością składników pokarmowych. Seradelę można też bez obaw wysiewać na glebach piaskowych. Aby uzyskać jak najlepszy jakościowy i ilościowo plon należy jednak uprawiać roślinę na stanowiskach w dobrej kulturze.

2. Przygotowanie stanowiska pod siew

Przed wysiewem seradeli koniecznie trzeba dwukrotnie zbronować pole bądź zastosować włókowanie i bronowanie. Orkę przedzimową najlepiej przeprowadzić w październiku lub listopadzie na głębokość mniej więcej 18-22 cm. Jeżeli seradela uprawiana będzie po roślinach zbożowych to koniecznie trzeba przeprowadzić podorywkę, bronowanie lub kultywatorowanie, a następnie wykonać nawożenie fosforowo-potasowe oraz orkę zimową. Wiosną można też przeprowadzić płytką uprawę do 5 cm, za pomocą brony ciężkiej w agregacie z wałem strunowym. Przy płytszym wysiewie rośliny ziemia nie powinna być zbytnio spulchniona, dlatego warto wcześniej przeprowadzić wałowanie przy użyciu wału gładkiego lub strunowego. Takie działanie będzie miało potem duży wpływ na równomierniejsze wschody roślin. Dodatkowo stanowisko pod uprawę tej rośliny powinno być całkowicie wolne od chwastów. Świetnym rozwiązaniem okaże się więc zastosowanie herbicydu totalnego. Przed drugim bronowaniem należy też zadbać o odpowiednie nawożenie.

3. Optymalny termin wysiewu

Optymalny termin wysiewu seradeli jest zależny od faktycznego celu uprawy. W przypadku chęci pozyskania nasion rośliny należy zdecydować się na wysiew jak najwcześniej, najlepiej na przełomie marca oraz kwietnia i maksymalnie do 5 kwietnia. Roślina doskonale znosi niższe temperatury i przymrozki, nawet do -5°Celsjusza, dzięki czemu nie trzeba obawiać się zbyt wczesnego siewu. Ponadto wybór takiego terminu umożliwi przechodzenie fazy kwitnienia oraz dojrzewania w najkorzystniejszym okresie pogodowym. Z kolei seradelę uprawianą na międzyplon ścierniskowy powinno się wysiewać do końca lipca. Optymalny termin siewu będzie jednak tutaj zależny od przebiegu żniw, a więc zbioru roślin w plonie głównym oraz przeprowadzeniu pierwszych zabiegów pożniwnych. W przypadku braku sprzyjających warunków pogodowych bądź przesunięcia się czas prac żniwnych, roślinę można też ostatecznie wysiewać na samym początku sierpnia, jednocześnie zwiększając wtedy normę wysiewu o 10 kg. Okres do 5 sierpnia okaże się wtedy ostatecznym terminem jej wysiewu.

4. Norma wysiewu

Standardowo norma wysiewu seradeli jest zależna od dostępnej ilości składników odżywczych w glebie i waha się od 20 do 30kg/ha. W rejonach wilgotniejszych korzystniejszy może się jednak okazać siew rzutowy w okresie kłoszenia się żyta. Wtedy norma wysiewu okaże się nieco wyższa i będzie wynosić 50-70 kg nasion na 1 ha. Jeżeli seradela uprawiana jest jednak jako międzyplon ścierniskowy to optymalna norma wysiewu powinna wynosić 50-60kg/ha.

5. Sposób wysiewu

Ze względu na to, że seradela jest rośliną strączkową to zalecana głębokość siewu wynosi tutaj 2-3 cm. Najczęściej nasiona aplikuje się w sposób rzutowy, jednak lepiej sprawdza się wysiew siewnikiem rzędowym, ponieważ zapewnia równomierniejszą obsadę roślin oraz optymalniejsze warunki do ich rozwoju. Standardowa rozstawa rzędów na międzyplon powinna wynosić około 10-15 cm. Na glebach żyźniejszych rozstawa może być jednak nieco szersza, a na słabszych węższa. Z kolei przy wysiewie na ziarna powinno się zastosować rozstawę rzędów na poziomie 20-25 cm.

6. Wymagania wodne

Seradela jako roślina wysiewana na glebach słabszych posiada duże wymagania wodne. Zdecydowanie najlepiej rośnie więc przy wysokiej wilgotności powietrza oraz częstych i drobnych opadach deszczu. Co jednak istotne, wszelkie niedobory wody potrafi w niezwykle efektywny sposób uzupełniać poprzez wykorzystanie wody z mgły oraz rosy, dzięki swej specyficznej budowie liści pokrytych delikatnymi włoskami. W rezultacie bardzo dobrze znosi także obfite opady deszczu. W przypadku użytkowania poplonowego i w okresie późnoletnim seradela doskonale ogranicza straty wodne wywołane transpiracją poprzez absorbowanie wody w mięsistych liściach.

7. Nawożenie

Mimo, iż seradela nie posiada wygórowanych wymagań pokarmowych to dla jej efektywnego rozwoju oraz wzrostu konieczne okaże się zapewnienie roślinie optymalnego dostępu do podstawowych makro- i mikroelementów. Seradela, żeby stworzyć dobrze rozwinięty system korzeniowy, a także wejść w symbiozę z bakteriami brodawkowymi potrzebuje dostępności potasu, siarki, żelaza oraz fosforu. Wspomniane składniki pokarmowe można dostarczyć poprzez zastosowanie nawozów naturalnych lub mineralnych. Optymalne dawki wykorzystywanych preparatów powinny być zależne od zasobności danego stanowiska w składniki pokarmowe. Przyjmuje się jednak, że seradelę w siewie czystym nawozi się w proporcjach 40-80 kg P2O5/ha oraz 80-120 kg K2O/ha. Wyższe dawki nawożenia należy stosować jesienią. Po siewie, kiedy rośliny będą mieć wysokość około 3-4 cm stosuje się bronowanie do walki z chwastami. Z kolei przy chłodniejszej wiośnie seradela może wykazywać niedobory magnezu. Na słabszych stanowiskach, warto też dodatkowo zasilić uprawy stosując roztwory mocznika w stężeniu 3-5%.

8. Mieszanki seradeli na międzyplon

Seradela jest idealnym przerywnikiem monokultur zbożowych. Przede wszystkim posiada właściwości fitosanitarne, dzięki czemu nie przenosi chorób i szkodników, a także w dużym stopniu ogranicza zachwaszczenie. Doskonale sprawdza się również jako międzyplon z roślinami okopowymi oraz kapustowatymi. W związku z tworzeniem przez seradelę niewielkiej masy nadziemnej zaleca się jej wysiew w mieszankach z innymi roślinami.

9. Ochrona przed chorobami, szkodnikami i chwastami

W celu odchwaszczenia seradeli w siewie czystym można zastosować standardowe herbicydy bądź bronowanie po kilku dniach od wschodów roślin. Zabieg powinno się powtórzyć mniej więcej po 2-3 tygodniach. Jeżeli seradela została wysiana w zboże ozime to nie ma potrzeby przeprowadzania dodatkowych zabiegów, ze względu na to, że zboża samoistnie zapobiegną wtedy zachwaszczeniu. Do najgroźniejszych chorób atakujących seradelę należą zgorzel łodygowa, dusikorzeń oraz mączniak rzekomy. Najczęściej zwalcza się je poprzez prawidłowe zaprawianie nasion, bowiem agrofagi te przeważnie przenoszone są wraz z materiałem siewnym. Szkodniki zazwyczaj nie występują na seradeli. Jeśli nawet się pojawią to nie wyrządzają jednak większych szkód w uprawie.

10. Zbiór seradeli

Seradelę powinno się zbierać w okresie, kiedy na dolnych częściach rośliny większość strąków zacznie brązowieć. W górnej części rośliny występują wtedy jeszcze licznie kwiaty. Zbiór seradeli można przeprowadzić metodą jednoetapową lub dwuetapową. Ponieważ strąki rośliny łatwo się osypują i łamią to korzystniejszym rozwiązaniem okaże się zbiór jednoetapowy po uprzednim przeprowadzeniu desykacji w celu wysuszenia roślin. Koszenie oraz omłot seradeli wykonuje się rano bądź podczas chłodniejszych wieczorów. Przy dużej wilgotności oraz w pochmurniejsze dni roślinę można z powodzeniem zbierać nawet przez cały dzień. Optymalny termin zbiorów przypada do II dekady lipca, kiedy rośliny są w fazach od początku kwitnienia do zawiązywania strąków, a najpóźniej do końca kwitnienia. Zebrany materiał należy dodatkowo wyczyścić oraz dosuszyć do wilgotności na poziomie 15%. Przeciętnie plony seradeli wahają się w granicach od 0,4 do 1 t/ha.

Najczęściej popełniane błedy w uprawie seradeli

Chociaż uprawa seradeli nie należy do zbyt skomplikowanych to jednak niektórym, nawet doświadczonym plantatorom zdarza się popełnić błędy, które mogą skutkować obniżeniem plonowania. Sprawdź, jakie są najczęstsze błędy w uprawie seradeli!

1. Uprawa seradeli po roślinach motylkowych

Wprawdzie seradela nie ma większych wymagań co do zastosowanego przedplonu to jednak nie powinno się jej wysiewać po innych roślinach motylkowych. Takie działanie może bowiem doprowadzić do nagromadzenia się w glebie drobnoustrojów chorobotwórczych, które niszczą bakterie brodawkowe oraz nasilenia chorób przenoszonych przez ziemię.

2. Nieprawidłowy dobór stanowiska

Seradela doskonale radzi sobie na większości stanowiskach, jednak nie na wszystkich. Roślina źle znosi siew na glebach cięższych, podmokłych, zwięzłych oraz z wysoką zawartością wapnia. Ponadto najlepsza ziemia pod uprawę seradeli nie powinna być zbita lub przesuszona.

3. Nawożenie azotem

Seradeli nie powinno nawozić się azotem. Roślina samoistnie wiąże bowiem azot z powietrza przy wykorzystaniu bakterii brodawkowych, dlatego nie ma konieczności dodatkowego, doglebowego dostarczania tego pierwiastka. W razie konieczności w niektórych przypadkach można jednak nawieźć rośliny przedsiewnie niewielką dawką startową oscylującą na poziomie 30-40 kg N/ha. Należy również zachować szczególną ostrożność w przypadku nawożenia pomiotem ptasim, gnojowicą bądź pofermentem. Tego typu nawozy w niezwykle szybki sposób wiążą azot, co mogłoby doprowadzić do drastycznego spadku skuteczności wiązania składnika z atmosfery.

4. Zbyt późny zbiór seradeli

Istotną wadą w uprawie seradeli jest jej powolny początkowy rozwój oraz długotrwała faza kwitnienia, co może utrudniać i opóźniać zbiory. Przyjmuje się, że w najlepszym momencie dla zbiorów pojedyncze kwiaty powinny być nadal widoczne na roślinach. Zbyt długie oczekiwanie na przekwitnięcie wszystkich kwiatów może bowiem doprowadzić do tego, że najlepiej wykształcone strąki opadną.

Co należy wziąć pod uwagę decydując się na uprawę seradeli?

Przed przygotowaniem stanowiska pod seradelę, warto wziąć pod uwagę kilka czynników, które mają duży wpływ na prawidłowy wzrost i rozwój tych roślin. Wśród nich wymienia się:

1. Wysiew seradeli w mieszankach

Rekomenduje się, aby seradelę wysiewać głównie w mieszankach. Uprawa w czystym siewie nie pozwala bowiem na uzyskanie dużej masy międzyplonu. Seradela jako roślina zajmująca niższe piętra łanu i dobrze znosząca zacienie potrafi znakomicie wykorzystać wolne przestrzenie. Ponadto jako składnik mieszanek efektywnie pełni funkcję okrywową gleby, jednocześnie przyczyniając się do zmniejszenia strat wody oraz wyższej konkurencyjności z chwastami. Seradelę najlepiej więc wysiewać wraz z roślinami bobowatymi grubonasiennymi (np. grochem pastewnym, wyką siewną bądź łubinami) lub z roślinami drobnonasiennymi (np. koniczynami). Seradelę można też jednak uprawiać w mieszankach ścierniskowych z owsem, lnem oleistym, a także jako wsiewkę żyta ozimego lub pszenżyta.

2. Wymagania względem przedplonu

Seradela nie posiada większych wymagań względem przedplonu. Można ją więc z powodzeniem uprawiać po większości roślinach. Odpowiednio wybrany przedplon powinien jednak pozostawić stanowisko czyste i niezachwaszczone. Przyjmuje się, że najlepsze rezultaty przynosi uprawa seradeli po ziemniakach w drugim roku po oborniku, pszenżycie ozimym oraz życie. Dzięki temu, że te rośliny schodzą dosyć wcześnie z pola to jednocześnie umożliwiają wykonanie zabiegów odchwaszczających glebę. Rośliny jare oraz niektóre oleiste okażą się gorszym przedplonem, ponieważ później schodzą z pola oraz znacząco wyjaławiają ziemię. Z kolei wśród roślin motylkowych zdecydowanie najlepszym przedplonem jest łubin żółty.

3. Znaczenie zabiegów pożniwnych

W uprawie seradeli nie bez znaczenia okaże się też wykonanie zabiegów pożniwnych. Dopiero po płytkiej uprawie, której celem jest wymieszanie i rozdrobnienie resztek roślinnych, a także pobudzenie nasion samosiewów oraz chwastów do kiełkowania, można przystąpić do przeprowadzenia kolejnych zabiegów polowych niszczących skiełkowane chwasty oraz przygotowujących powierzchnię gleby do wysiewu.

4. Pielęgnacja seradeli

Istotną zaletą seradeli jest to, że nie wymaga ona stosowania praktycznie żadnych zabiegów pielęgnacyjnych po wysiewie. Wystarczy więc przeprowadzić siew rzutowy, a następnie całkowicie zapomnieć o jego następstwach. Nawet przy niekorzystnych warunkach klimatycznych seradela będzie w stanie efektywnie wydać większość strąków, jednocześnie znakomicie wzbogacając ziemię o cenne składniki pokarmowe i poprawiając jej aktywność biologiczną.