Co na tasznika w zbożach ozimych?

Tasznik pospolity należy do roślin ruderalnych i krzyżowych, a jego skuteczne zwalczanie w uprawach zbóż ozimych wymaga stosowania oprysków herbicydowych już jesienią. Następnie, zabiegi te należy powtórzyć wiosną, nawet w fazie krzewienia. Chwast ten bowiem zimuje w glebie, powodując szkody w uprawach związane z wysoką plennością i intensywnym rozrostem rośliny.

Na łodydze rozwijają się drobne liście o zróżnicowanych wymiarach i kształtach oraz drobne kwiaty barwy białej. Jak rozpoznać tasznika w zbożach ozimych?

Tasznik pospolity (Capsella bursa-pastoris) to pospolity chwast należący do rodziny krzyżowych (kapustnych). Najprawdopodobniej został zawleczony ze wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, obecnie jest szeroko rozpowszechniony w Europie. W Polsce uważany jest za pospolity chwast.

Roślina ta porasta różne siedliska, jest to roślina ruderalna oraz trudny do zwalczenia chwast. Bywa użytkowany jako roślina lecznicza, regionalnie także jadalna, olejo- i miododajna. Gatunek ten charakteryzuje się dużą zmiennością budowy, która zależna jest od warunków środowiska, wieku rośliny oraz pory roku.

Tasznik pospolity ma pojedynczy biały korzeń palowy, często rozgałęziający się na głębokości około 10 cm. Na luźnych glebach system korzeniowy może sięgać nawet ponad 30 cm w głąb gleby. W górnej części znajduje się większość korzeni bocznych, a średnica w tym punkcie może sięgać 0,5 cm. Łodyga tych roślin jest wzniesiona, pojedyncza lub rozgałęziająca się. Jej wysokość jest zmienna, może bowiem osiągać od 3 nawet do ponad 100 cm wysokości, jednak najczęściej mieści się w przedziale od 10 do 40 cm wysokości. Łodyga jest nieco kanciasta, naga lub w różnym stopniu pokryta od dołu pędu gwiazdkowatymi włoskami, ma kolor od jasnozielonego do słomkowego. Liścia tasznika pospolitego określa się mianem skrętoległych, przy ziemi skupiają się w rozetę. Ich blaszka ma bardzo zmienne rozmiary i kształt, jednak ogólnie charakteryzują się lancetowatym zarysem, zwężonym w ogonek. Rozmiar liści rozetkowych zależy od zajmowanego siedliska i waha się od 3 do 33 cm długości i od 1,5 do 8,5 cm szerokości. Kształt blaszki zależny jest także od wieku i pory roku, może być całobrzegi, ząbkowany, zatokowo wcinany, a nawet pierzastodzielny. Im starsze liście, tym silniejszy ich podział. Liście łodygowe są wyraźnie mniejsze, ich nasada obejmuje łodygę, a ich blaszka jest całobrzega lub ząbkowana. W górnej, nieulistnionej części łodygi drobne, białe, rzadziej różowe, kwiaty tworzą grono. Po przekwitnięciu oś kwiatostanu wydłuża się, a na jej końcu tworzy się charakterystyczny owoc – trójkątna, silnie spłaszczona łuszczyna z sercowatym wycięciem. W jego wnętrzu znajduje się od 10 do 20 nasion.

Jakie straty może wywołać tasznik pospolity w zbożach ozimych?

Tasznik pospolity na pierwszy rzut oka wygląda stosunkowo niegroźnie – niewysoka, cienka łodyga wyrastająca z rozety liści. Jednak chwast ten jest bardzo groźny. Nie tylko stanowi rezerwuar chorób, ale także charakteryzuje się bardzo szybkim rozwojem – w ciągu roku możliwy jest rozwój trzech pokoleń tych roślin. Z tej przyczyny, konkuruje on ze zbożami ozimymi o przestrzeń, światło, wodę i składniki pokarmowe. Dodatkowo chwast ten jest trudny w zwalczaniu, ponieważ nasiona tasznika w glebie zachowują zdolność kiełkowania przez wiele lat. Ponadto, zdolności do kiełkowania nasion nie obniża długotrwała susza.

Nasiona tasznika mogą kiełkować już w temperaturze 2 – 5 ºC, co sprawia, że stanowią zagrożenie dla rozwijających się siewek ozimin. Ponadto są one określane mianem pseudodrapieżnych, ponieważ otacza je śluz wabiący drobnoustroje glebowe, które następnie są zabijane przez toksyny zawarte w śluzie. W ten sposób ograniczana jest populacja pożytecznych mikroorganizmów glebowych, a kiełkujące taszniki mają dodatkowe źródło substancji odżywczych.

Tasznik pospolity rozwijający się w uprawach zbóż ozimych stanowi zagrożenie nie tylko z powodu konkurencji o zasoby. Chwast ten charakteryzuje się krótkim okresem wegetacji i wysoką odpornością na niekorzystne warunki. Powyższe sprawia, że roślina ta intensywnie pobiera wodę i składniki pokarmowe z gleby. Powoduje to, zwłaszcza przy intensywnym zachwaszczeniu, że zboża nie są w stanie zaspokoić swoich potrzeb pokarmowych. Ponadto, toksyny produkowane przez kiełkujące nasiona tasznika przyczyniają się do zubożenia mikroflory gleb.

Kolejne straty w uprawach powodowane przez taszniki pospolity związane są, z tym że chwasty te są odpowiedzialne za przenoszenie wielu chorób, które mogą atakować także zboża ozime. Należą tu zarówno szkodniki, jak i wirusy, bakterie i grzyby. Taszniki odpowiedzialne są za przenoszenie takich szkodników jak: pryszczarkowate, mszyce, zwińcowate, pluskwiaki, muchówki, wciornastki. Chwasty te przenoszą wirusy odpowiedzialne za skręcanie się liści, a także wirus mozaiki tytoniu. Na taszniku pospolitym żerują także liczne chorobotwórcze grzyby, takie jak: mączniaki rzekome i prawdziwe, oraz rdze.

Jak pokonać tasznika pospolitego? Jak zwalczyć tasznika pospolitego?

Tasznik pospolity jest chwastem trudnym do zwalczenia ze względu na zachowywanie przez nasiona zdolności kiełkowania przez długi czas, a także wysoką plenność, szybki rozwój i krótki cykl rozwojowy. Zwalczanie tego chwastu powinno opierać się na 3 elementach:

1. Opryski

Środki ochrony roślin pozwalają na skuteczne ograniczenie populacji tasznika gdy zostaną zastosowane, zanim chwasty zdążą zawiązać i wydać nasiona. Ich stosowanie ma na celu przerwanie wegetacji chwastów i uniemożliwienie im wydania nasion. Taki sposób umożliwia skuteczną walkę z tasznikiem.

Zazwyczaj stosuje się opryski herbicydami o różnych mechanizmach działania. Wśród najczęściej stosowanych należy wymienić: tribenuron metylu, metsulfuron metylu, florasulam – połączenie tych 3 substancji cechuje wysoka skuteczność w uprawach zbóż. Herbicydy te działają układowo, największą skuteczność działania osiągają gdy stosowane są na młode, intensywnie rosnące chwasty, Tribenuron charakteryzuje się wysoką skutecznością w stosunku do tasznika, jest bowiem pobierany przez liście chwastów, a następnie przemieszcza się do stożków wzrostu, gdzie hamuje podziały komórkowe, co skutkuje zahamowaniem rozwoju. Z kolei pochodne sulfonylomocznika pobierane są zarówno przez liście, jak i korzenie tasznika. Po pobraniu środek szybko rozmieszczany jest w całej roślinie i w krótkim czasie prowadzi do ograniczenia wzrostu chwastów.

2. Zwalczanie zarówno na polu, jak i w otoczeniu

Skuteczne zwalczanie tasznika zakłada pozbycie się tego chwasta nie tylko z pola, ale także z jego otoczenia. Takie działanie jest konieczne, ponieważ rośliny te mają krótki cykl wegetacyjny, który pozwala na produkcję nasion kilka razy do roku. W zwalczaniu mogą być pomocne metody chemiczne lub naturalne – tasznik pospolity w naturze jest chwastem, który pojawia się na stanowisku jako pierwszy, ale łatwo może zostać wyparty przez inne rośliny. Wykorzystanie tej cechy ułatwi kontrolę występowania tasznika pospolitego w okolicy pól uprawnych.

3. Stosowanie materiału siewnego wysokiej jakości

Kupując materiał siewny, należy zwrócić uwagę, aby był on wolny od nasion chwastów. Stosując zanieczyszczony materiał siewny, nie tylko zmniejszamy zagęszczenie zboża, ale także wprowadzamy w uprawy niepożądane rośliny, które konkurują ze zbożami o wodę, substancje pokarmowe, światło i przestrzeń.

O czym należy pamiętać, wykonując zabieg zwalczania tasznika w zbożach ozimych?

Stosując chemiczne środki ochrony roślin do zwalczania tasznika pospolitego w zbożach ozimych, konieczne jest przestrzeganie terminów zabiegów. Opryski herbicydami będą skuteczne, tylko gdy będą przeprowadzane przed wykształceniem nasion przez chwasty. Taszniki są w stanie wydać nasiona nawet 3 razy w ciągu roku.

Pierwszy zabieg najlepiej wykonać jest jesienią, ponieważ tasznik jest chwastem zimującym. Takie rozwiązanie pozwoli ograniczyć ilość roślin, które przetrwały zimę i wiosną wydadzą nasiona. Podczas wykonywania jesiennego oprysku, zboża ozime mogą być w fazie 4 liści właściwych, a nawet na początku krzewienia.

Kolejne opryski wykonywać można wiosną. W wypadku chwastów zimujących, takich jak tasznik pospolity, zabiegi wykonuje się podczas gdy zboża są w fazie końca krzewienia do fazy 1. kolanka ozimin. Termin ten może być przesunięty od fazy 1. - 2. kolanka do fazy w pełni wykształconego liścia flagowego. Należy przy tym pamiętać, aby termin oprysku przypadał na czas poprzedzający wykształcenie nasion przez chwasty.

Stosując opryski z herbicydów w zwalczaniu tasznika pospolitego, należy pamiętać o konieczności przestrzegania środków ostrożności. Po pierwsze, na zabieg należy wybrać bezwietrzny dzień, aby mieć pewność, że środek trafi tylko na pole uprawne. W tym celu można dodatkowo zastosować rękaw powietrzny, który ogranicza rozwiewanie oprysku, a także umożliwia dotarcie cieczy roboczej także na spodnią stronę liścia. Zabiegi te nie powinny być wykonywane w godzinach południowych, gdyż intensywne słońce może spowodować poparzenie liści. Nie zaleca się prowadzenia oprysków bezpośrednio po jak i przed opadami, ponieważ deszcz i wilgoć na roślinach zmywają ciecz roboczą. Stosując herbicydy, należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń podanych przez producenta dotyczących: sposobu sporządzania cieczy roboczej, dawkowania, prowadzenia oprysku, karencji oraz dodatkowych środków ostrożności podczas pracy. Ciecz robocza powinna być przygotowana bezpośrednio przed użyciem z wykorzystaniem wody o temperaturze rekomendowanej przez producenta. Przed rozpoczęciem oprysku należy się upewnić, że preparat uległ całkowitemu rozpuszczeniu, a mieszanina jest jednorodna.