Jaki mocznik wybrać — z inhibitorem czy bez?

Stosowanie nawozów zawierających azot jest nieodłącznym elementem produkcji roślinnej. Doskonałym źródłem łatwo przyswajalnego przez rośliny azotu jest mocznik. Substancja ta może być stosowana zarówno dolistnie, jak i doglebowo. Od kilku lat na rynku dostępny jest mocznik z inhibitorem ureazy, który wpływa na uwalnianie azotu. Rozwiązanie to umożliwia znaczące ograniczenie strat azotu związanych z parowaniem amoniaku do atmosfery.

Co to jest mocznik z inhibitorem ureazy?

Mocznik stanowi źródło azotu dla roślin. Pierwiastek ten jest niezbędny do prawidłowego rozwoju, a także budowania wysokich plonów o dobrej jakości. Stosowanie tej substancji związane jest jednak ze stratami związanymi ze zbyt szybkim rozkładem mocznika, co prowadzi do ucieczki azotu do atmosfery i wymywania w głąb gleby, co prowadzi do ograniczenia puli azotu dostępnego dla roślin.

Mocznik jest substancją zawierając azot w formie amidowej, która nie jest bezpośrednio dostępna dla roślin. Aby rośliny mogły przyswoić azot zawarty w moczniku, musi on zostać poddany przemianom do formy amonowej lub azotanowej. Przemiany te zachodzą pod wpływem wody, z tego powodu zaleca się stosowanie mocznika na wilgotną glebę lub przed opadami. Przemiany te zachodzą także pod wpływem działania enzymów wytwarzanych przez mikroorganizmy glebowe, wśród których znajdują się ureazy. Ureazy katalizują, czyli przyspieszają rozkład mocznika w glebie, co prowadzić może do szybkiej ucieczki azotu z gleby. Dlatego zastosowanie znajdują inhibitory ureazy, które łączy się z mocznikiem w nawozie. Substancje te działają na powierzchni gleby na nawóz, który nie został z nią wymieszany poprzez hamowanie aktywności hydrolitycznej ureazy. Ma to duże znaczenie zwłaszcza w okresach niedoboru wody, kiedy granule nawozu nie ulegają rozpuszczeniu, Na rynku dostępne są zarówno preparaty będące połączeniem mocznika z inhibitorem jak i inhibitory w formie dodatków przeznaczonych do mieszania z roztworami lub pokrywania granul mocznika.

Zastosowanie inhibitorów ureazy z nawozami mocznikowymi pozwala na spowolnienie przemian jakim ulega azot, co zapewnia dłuższy czas pozostawania w powierzchniowych warstwach gleby i zwiększa pulę azotu dostępnego dla korzeni roślin. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest ograniczenie stosowania nawozów azotowych, a także zwiększenie czasu utrzymywania się w glebie dostępnych form azotu, co jest równoznaczne z większym jednostkowym pobraniem azotu.

Co to jest i jak działa inhibitor ureazy?

Inhibitor ureazy to substancja, która spowalnia reakcje katalizowane przez enzymy rozkładające mocznik do amoniaku i dwutlenku węgla produkowane przez organizmy glebowe – ureazy. Enzymy te produkowane są przez bakterie i grzyby bytujące w glebie, ale także rośliny. Pod ich wpływem dochodzi do przekształcenia zawartej w moczniku formy amidowej azotu do lotnej formy amonowej. Ograniczenie tempa tych przemian możliwe jest dzięki kontrolowaniu procesu hydrolizy mocznika poprzez zastosowanie inhibitorów, czyli substancji działających hamująco na aktywność enzymów katalizujących reakcję rozkładu pod wpływem wody. Dzięki temu możliwe jest zminimalizowanie strat azotu powodowanych przez ulatnianie się amoniaku do atmosfery, a także zwiększenie efektywności wykorzystania nawozów azotowych. Jednocześnie inhibitory ureazy wywierają korzystny wpływ na siewki młodych roślin, chroniąc je przed niekorzystnym działaniem amoniaku uwalnianego z mocznika ulegającego hydrolizie.

Substancje te wpływają także na wydłużenie działania azotu stosowanego do nawożenia roślin poprzez spowolnienie tempa rozkładu mocznika co umożliwia wydłużenie czasu działania azotu nawozowego, ograniczenie ilości zabiegów nawożenia, a także ograniczenie ilości stosowanych nawozów. Dzięki temu możliwe jest ograniczenie strat azotu w rolnictwie oraz zanieczyszczenia wód powierzchniowych azotem, co korzystnie wpływa na środowisko naturalne, a także ogranicza tempo eutrofizacji wód. Z tej przyczyny stosowanie inhibitorów ureazy wraz z mocznikiem wpisuje się w strategię Europejskiego Zielonego Ładu.

Czy mocznik z ureazą można stosować dolistnie?

Dolistne dokarmianie mocznikiem jest stosowane w celu dostarczenia roślinom azotu w trakcie wegetacji, głównie jako zabieg interwencyjny. Rozwiązanie to umożliwia szybkie uzupełnienie potrzeb pokarmowych intensywnie rozwijających się roślin. Zawarta w moczniku amidowa forma azotu jest bardzo dobrze absorbowana przez liście. Z tego powodu dolistne nawożenie mocznikiem może być przeprowadzane w różnych fazach rozwojowych upraw. Zabieg ten może być także łączony z opryskami fungicydami, insektycydami oraz innymi nawozami dolistnymi. Dolistne dokarmianie mocznikiem najczęściej przeprowadza się w sadach i uprawach zbóż, chociaż możliwe jest jego zastosowanie we wszystkich rodzajach upraw.

Mocznik, przy stosowaniu dolistnym, powinien ulec rozkładowi do jonu amonowego oraz dwutlenku węgla dopiero po wniknięciu do rośliny, pod wpływem produkowanych przez nie ureaz. W ten sposób komórki roślin są w stanie włączyć azot w swoje szlaki metaboliczne. Przy stosowaniu tradycyjnego mocznika w formie dolistnego oprysku, w niesprzyjających warunkach, dochodzić może do jego przedwczesnego rozkładu na powierzchni liścia. W ten sposób powstaje amoniak, który wykazuje działanie fitotoksyczne i może powodować poparzenie liści. Aby ograniczyć ryzyko przedwczesnego rozkładu mocznika, uwalnianie azotu do atmosfery oraz ochronić uprawy przed szkodliwym działaniem amoniaku, stosuje się inhibitory ureazy. Zastosowanie tych rozwiązań umożliwia lepsze wykorzystanie azotu przez rośliny, a także ogranicza straty nawozu wynikające z przedwczesnej hydrolizy i ucieczki amoniaku do atmosfery, bez szkody dla roślin. Rozwiązanie to ma duże znaczenie zwłaszcza w wypadku stosowania oprysku w warunkach wysokiej wilgotności.

Inhibitory ureazy stosowane dolistnie z mocznikiem są bezpiecznie dla roślin, ponieważ nie wpływają na absorpcję azotu przez liście, ani na aktywność roślinnych ureaz oraz na stopień wykorzystania przez rośliny azotu. Jednakże część produktów tego typu nie posiada rejestracji do stosowania dolistnego. Ze tego powodu, do dolistnego dokarmiania azotem, zaleca się stosować produkty dedykowane tego typu zabiegom, przestrzegając zalecanego przez producenta dawkowania.

Czy mocznik z inhibitorem ureazy jest lepszy?

Mocznik stosowany w sprzyjających warunkach stanowi doskonałe źródło łatwo przyswajalnego przez rośliny azotu. Stosowanie tej substancji w nadmiarze lub w nieodpowiednim okresie i warunkach pogodowych znacząco wpływa na pogorszenie wykorzystywania tego pierwiastka przez rośliny. Aby rośliny mogły przyswoić zawarty w moczniku azot, konieczna jest hydroliza azotu, dlatego zalecany jest jego wysiew przed deszczem lub na wilgotną glebę.

Zastosowanie inhibitora ureazy w połączeniu z mocznikiem umożliwia ograniczenie wpływu niekorzystnych warunków na przyswajalność azotu przez rośliny. Dodatkowo, zastosowanie inhibitora ureazy pozwala spowolnić rozkład mocznika powodowany przez enzymy produkowane przez mikroorganizmy glebowe oraz rośliny. Dzięki temu, azot ulega przemianom stopniowo, co prowadzi do wydłużenia działania nawozu, co pozwala ograniczyć ilość zabiegów z użyciem nawozów azotowych.

Kolejną zaletą mocznika z inhibitorem ureazy jest zwiększenie puli azotu w glebie. Dzięki spowolnieniu rozkładu mocznika przez ureazy, ogranicza się ucieczkę amoniaku do atmosfery, co nie tylko korzystnie wpływa na środowisko, ale także zwiększa ilość azotu, który przenika do głębszych warstw gleby, skąd może być absorbowany przez korzenie roślin. Stąd też, od 1 sierpnia 2021 roku do nawożenia doglebowego mocznik granulowany może by stosowany tylko jeśli zawiera substancje spowalniające jego rozkład w glebie. Taką funkcję pełnią, między innymi, inhibitory ureazy, które korzystnie wpływają na działanie azotu z mocznika.

Czym się różni mocznik od mocznika z inhibitorem?

Mocznik, stosowany doglebowo, powinien być wysiewany na mokrą glebę lub przed opadami deszczu. Następnie, nawóz ten winien być wymieszany z podłożem. Taki mechanizm postępowania wynika z faktu, że mocznik ulega szybkiemu rozkładowi do amoniaku, który ulatnia się do atmosfery, co prowadzi do strat azotu, a także wywiera niekorzystny wpływ na środowisko. Ponadto, amoniak jest substancją, która działa toksycznie na rośliny, prowadzać do rozwoju poparzeń na zielonych częściach nadziemnych. Na takie działanie szczególnie narażone są młode siewki, które, przy nieprawidłowym nawożeniu mocznikiem, mogą zamierać. Ponadto, azot uwalniany z szybko rozkładającego się mocznika, krótko utrzymuje się w glebie, a także jest łatwo z niej wymywany, przyczyniając się do przyspieszenia eutrofizacji zbiorników wodnych. Ze względu na szybki rozkład, krótki czas działania, a także niekorzystny wpływ na środowisko, od 1 sierpnia 2021 doglebowe stosowanie czystego mocznika jest zakazane. Mocznik bez inhibitorów może być stosowany wyłącznie do dokarmiania dolistnego.

Obecnie, do obrotu i stosowania, dopuszczone są jedynie preparaty mocznika zawierające substancje spowalniające jego rozkład w glebie. Do takich dodatków należą inhibitory ureazy. Substancje te działają hamująco na aktywność enzymów katalizujących rozkład mocznika, produkowanych przez mikroorganizmy glebowe. Ich działania sprawia, że azot z nawozu uwalniany jest stopniowo, co umożliwia zwiększenie przyswajalności tego pierwiastka przez rośliny, a także ogranicza ucieczkę azotu do atmosfery. Ponadto, stopniowo uwalniany azot dłużej utrzymuje się w glebie i nie ulega szybkiemu wymywaniu do wód powierzchniowych. Jednocześnie, wydłużony okres działania sprawia, że możliwe staje się zastosowanie wyższych dawek azotu bez szkody dla środowiska, a także możliwe jest jednoczesne ograniczenie zabiegów nawożenia. Stosowanie inhibitorów ureazy, poprzez ograniczanie emisji amoniaku z mocznika, eliminuje również toksyczne działanie wspomnianej substancji na rośliny, a także zwiększa bezpieczeństwo stosowania mocznika w uprawach.

Kiedy stosować mocznik bez inhibitora ureazy? Kiedy stosować mocznik z inhibitorem ureazy?

Na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE), od1 sierpnia 2021 roku do nawożenia doglebowego może być wykorzystywany mocznik granulowany tylko jeśli zawiera inhibitory ureazy lub powłokę biodegradowalną. Mocznik bez wspomnianych dodatków może być wykorzystywany tylko do dolistnego dokarmiania roślin. Zatem mocznik bez inhibitorów może być wykorzystywany tylko w celu interwencyjnego uzupełnienia niedoborów lub jako jako składnik cieczy roboczej podczas oprysków z wykorzystaniem środków ochrony roślin, ponieważ doglebowe stosowanie mocznika bez dodatków hamujących jego rozkład jest zakazane.

Z kolei mocznik z inhibitorem ureazy jest nawozem uniwersalnym i może być stosowany w każdym rodzaju upraw, zgodnie z planami nawożenia oraz potrzebami roślin. Nie zaleca się nawożenia azotem jesienią i w okresie przed zbiorami, ponieważ azot jest pierwiastkiem stymulującym rozwój zielonej biomasy, co nie sprzyja dojrzewaniu plonów, a także przygotowywaniu roślin do zimy.

Mocznik z inhibitorem najczęściej stosuje się podczas wiosennych zabiegów pielęgnacyjnych, najlepsze efekty uzyskuje się wysiewając nawóz na wilgotną glebę lub przed opadami deszczu, ponieważ wilgoć umożliwia rozpoczęcie procesu rozkładu mocznika do form przyswajanych przez rośliny. Największe zapotrzebowanie na azot wykazują rośliny w okresie intensywnego wzrostu. Nawozy tego typu, ze względu na wydłużony czas działania, wolniejszy rozkład i dłuższe utrzymywanie się w glebie mogą być stosowane gdy w ciągu 5 kolejnych dób średnia temperatura powietrza przekroczy próg 3 (w wypadku roślin sianych jesienią, upraw trwałych i wieloletnich, a także użytków zielonych) lub 5ºC (dotyczy pozostałych upraw).

Czy mocznik nadaje się na trawnik? Stosowanie mocznika na trawę

Mocznik jest uniwersalnym nawozem, który stanowi doskonałe źródło łatwo przyswajanego przez rośliny azotu – pierwiastka odpowiedzialnego za rozwój zielonej biomasy. Z tego powodu może być stosowany na użytkach zielonych oraz trawnikach już od wczesnej wiosny, zarówno doglebowo jak i dolistnie. Stosowanie mocznika na trawnik pozwala przyspieszyć wzrost trawy, a także wpłynąć na poprawę jego zdrowotności.

Mocznik może być stosowany na każdym rodzaju gleby, jednak w wypadku podłoża o odczynie kwaśnym, należy zastosować nieco niższe dawki. Stosowanie takiej formy nawozu pozwalaj wydłużyć okres działania azotu, a także umożliwia równomierne zaopatrzenie traw w azot. Jest to szczególnie istotne, ponieważ rośliny nie są w stanie magazynować azotu, dlatego tak ważne jest stosowanie form nawozów, które charakteryzują się wydłużonym działaniem.

Nawożąc trawnik mocznikiem najlepiej wysiać nawóz wiosną lub latem, kiedy trawy są w okresie intensywnego wzrostu i mają wysokie zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Nie zaleca się stosowania mocznika okresie jesiennym, jest to bowiem czas, gdy rośliny przygotowują się do okresu spoczynku, a azot pobudza ich wzrost, co może spowodować wymarzanie. Stosując taki nawóz należy także ściśle przestrzegać zalecanego przez producenta dawkowania, gdyż przenawożenie może prowadzić do uszkodzenia traw.