Co to są pożyteczne nicienie?

Pożyteczne nicienie, nazywane inaczej pasożytniczymi nicieniami owadów wykorzystywane są w preparatach stosowanych przeciwko owadom niszczącym uprawy. Zazwyczaj stosuje się zainfekowane larwy znajdujące się w trzecim stadium rozwojowym należące do rodzaju Steinernema i Heterorhabditis. Stosowanie preparatów zawierających nicienie stanowi alternatywę dla stosowania chemicznych insektycydów i coraz częściej wykorzystywane jest przez producentów rolnych. Jak działają pożyteczne nicienie i czy jest to bezpieczne rozwiązanie?

Pożyteczne nicienie to organizmy entomopatogeniczne coraz częściej stosowane w rolnictwie ekologicznym. Nicienie wykorzystywane do zwalczania szkodników upraw są przystosowane do atakowania owadów. Wnikają do ich wnętrza i uwalniają toksyczne substancje, które w krótkim czasie doprowadzają do śmierci stawonoga.

W preparatach dostępnych na polskim rynku stosowane są dwa rodzaje pożytecznych nicieni: Heterorhabditis i Steinernema. Oprócz larw w III stadium rozwojowym, w składzie preparatu znajduje się wyłącznie neutralny i biodegradowalny nośnik. Nicienie pozostają aktywne przez około 2 tygodnie, a następnie ich liczebność spada. Preparaty są więc obojętne dla środowiska, a skuteczność ich działania jest porównywalna ze środkami chemicznymi.

Korzyści ze stosowania pożytecznych nicieni

Dzięki zastosowaniu preparatów zawierających pożyteczne nicienie można wyeliminować nawet 200 różnych gatunków szkodników. Skuteczność zwalczania owadów preparatami zawierającymi nicienie zależy od temperatury otoczenia, ekspozycji na promieniowanie UV i wilgotności gleby, duże znaczenie ma również właściwy dobór preparatu do rodzaju szkodników. W przypadku niektórych np. opuchlaka truskawkowca skuteczny jest zarówno rodzaj Steinernema, jak i Heterorhabditis, jednak już np. w przypadku pluskwiaków lepszym wyborem będzie Steinernema, a na chrząszcze bardziej sprawdzi się Heterorhabditis.

Nicienie wnikają do wnętrza larw owadów (zazwyczaj przez przetchlinki) i uwalniają toksyczne dla larwy bakterie. Następnie namnażają się i zatruwają jej organizm, pozostając w nim, aż do uśmiercenia owada. Mechanizm działania jest więc niezwykle prosty i jednocześnie przynoszący wiele korzyści, wśród których możemy wyróżnić:

• niezawodność – użycie preparatu zgodnie z zaleceniami producenta zapewnia nawet 99 proc. skuteczności;
• brak konieczności dostosowywania terminu oprysków do pogody (poza przedziałem temperaturowym) umożliwia wykonywanie zabiegów również w okresie opadów (jest to nawet czynnik sprzyjający);
• wydłużony okres działania – po śmierci owada nicienie wydostają się z jego organizmu i „znajdują” kolejnego szkodnika;
• szybki efekt zastosowania preparatu – śmierć larwy następuje w ciągu 24 – 72 godzin od momentu zainfekowania jej przez nicienie;
• ekologiczność – brak działania fitotoksycznego, skażenia środowiska;
• brak konieczności przestrzegania okresu karencji – preparat jest całkowicie bezpieczny dla ludzi i zwierząt (również owadów zapylających);
• łatwość przeprowadzenia zabiegu – produkt można zaaplikować zarówno za pomocą konewki, zraszacza, jak i opryskiwaczy. Niektóre preparaty nadają się również do wykorzystania w systemach nawadniających, jednak w razie wątpliwości zalecany jest kontakt z producentem lub przedstawicielem lokalnym.

Co tak naprawdę wyróżnia pożyteczne nicienie na tle innych rozwiązań?

Skuteczność preparatów zawierających pożyteczne nicienie jest porównywalna z chemicznymi insektycydami, jednak pod wieloma względami korzyści wynikające z ich zastosowania, pozostawiają preparaty chemiczne daleko w tyle. Ich wysoka skuteczność sięgająca 99 proc. łączy się z całkowitym bezpieczeństwem stosowania, dzięki czemu wyprodukowana żywność jest w pełni ekologiczna. Żadne z przeprowadzonych badań nie wykazało szkodliwości preparatów dla ludzi, zwierząt (również owadów zapylających) i roślin. Oprócz tej niewątpliwej przewagi pożytecznych nicieni nad innymi preparatami zwalczającymi szkodliwe owady można wyróżnić też inne, np.:

• brak konieczności stosowania okresu karencji (przy wielu środkach zalecane jest nawet 7 dni);
• możliwość przeprowadzenia oprysków również w dni deszczowe (przy wielu preparatach konieczne jest czekanie na „okienko pogodowe”);
• brak konieczności stosowania odzieży ochronnej przy przeprowadzaniu zabiegu (producenci niektórych środków zwalczających owady zalecają nie tylko stosowanie rękawiczek, ale również maski, okularów, a nawet specjalnych kombinezonów);
• brak negatywnego wpływu na środowisko (nicienie „działają” intensywnie przez około dwa tygodnie, następnie ich liczebność spada, aż do osiągnięcia poziomu naturalnie występującego w glebie).

Sprawdzone w działaniu preparaty zawierające pożyteczne nicienie

Na rynku jest wiele preparatów zawierających pożyteczne nicienie. Znajdziemy wśród nich zarówno nicienie z rodzaju Steinernema, jak i Heterorhabditis.

Preparat Entonem

Entonem jest preparatem przeznaczonym do eliminowania szkodników upraw prowadzonych pod osłonami. Optymalna temperatura dla osiągnięcia najwyższej skuteczności preparatu wynosi 14 – 260C. Producent zapewnia, że preparat jest skuteczny również przy niższej temperaturze powietrza i gleby. Jednak zbyt niskie (<50C) lub wysokie temperatury (>350C) mogą spowodować śmierć osobników z rodzaju Steinernema, stosowanej w preparacie. Entonem zawiera zainfekowane larwy Steinernema feltiae w trzecim stadium rozwojowym (L3) oraz biodegradowalny nośnik. Preparat służy do oprysków gleby lub innego podłoża i ochrony upraw przed szkodliwymi owadami. Przed zastosowaniem preparatu należy zapoznać się z zaleceniami producenta.

Preparat jest bezpieczny dla zdecydowanej większości owadów pożytecznych i roztoczy, jednak przy opryskiwaniu liści może wykazywać szkodliwość wobec niektórych gatunków mających z nimi kontakt, dlatego w razie wątpliwości należy zapoznać się z ulotką lub skontaktować z producentem.

Entonem jest preparatem zwalczającym szkodliwe owady zawierającym pożyteczne nicienie Steinernema feltiae. Może być wykorzystywany zarówno w aplikacji doglebowej, jak i nalistnej. Preparat Entonem zwalcza larwy ziemiórek, opuchlaka truskawkowca, larwy i poczwarki wciornastków, larwy motyli i niektóre pluskwiaki. Preparat jest bezpieczny dla ludzi i zwierząt (również dla pożytecznych owadów i roztoczy), dlatego nie wymaga okresu karencji.

Preparat Larvanem

Larvanem jest preparatem zawierającym pożyteczne nicienie Heterorhabditis bacteriophora. Wykorzystywany jest przede wszystkim do zwalczania larw motyli (głównie jerzyka pospolitego) oraz chrząszczy:

• ryjkowców (np. opuchlak truskawkowiec);
• pędraków poświętnikowatych (np. guniak czerwczyk, ogrodnica niszczylistka);
• stonkowatych (np. pchełki ziemne);
• plug (np. żuk gnojarz).

Aplikacja preparatu nie wymaga specjalistycznych opryskiwaczy, można dokonać jej nawet za pomocą konewki.

Preparat jest bezpieczny dla ludzi i zwierząt, a po jego zastosowaniu nie jest wymagany okres karencji.

Larvanem jest preparatem przeznaczonym do eliminowania zarówno szkodników glebowych, jak i owadów żerujących na liściach, m.in. opuchlaków, stonkowatych, gąsienic. Larvanem zawiera entomopatogeniczne larwy nicieni Heterorhabditis bacteriophora oraz neutralny materiał nośny. Preparat osiąga najwyższą skuteczność, kiedy temperatura gleby mieści się w przedziale 19 – 330C. Przy temperaturach poniżej 160C jego skuteczność obniża się znacząco, dlatego w przypadku konieczności zastosowania preparatu z pożytecznymi nicieniami w okresie chłodu zaleca się zastosowanie preparatu Entonem. Żadnego z preparatów nie powinno się rozprowadzać na słońcu (zalecane jest stosowanie preparatu wieczorem), ponieważ promienie UV mają działanie niszczące nicienie.

Preparat Larvanem może być wykorzystywany do oprysków podłoża lub liści. W przypadku oprysków podłoża jest właściwie całkowicie bezpieczny dla owadów pożytecznych i roztoczy, jednak podobnie jak Entonem może wykazywać szkodliwość wobec niektórych owadów mających kontakt z opryskanymi liśćmi.

Preparat Grammini – LIMIT

Grammini - LIMIT jest biopreparatem stosowanym do pielęgnacji trawników. Mechanizm działania preparatu Grammini – LIMIT opiera się na stworzeniu warunków niekorzystnych do rozwoju larw owadów niszczących trawniki. Mikroorganizmy wchodzące w skład preparatu, zasiedlają strefę korzeniową traw, chroniąc ją przed szkodnikami, dzięki czemu nie dochodzi do powstawania ubytków w trawniku. Ponadto stymulują ukorzenianie, a tym samym odżywienie roślin i poprawę wyglądu trawników.

Preparat P-DRAKOL

P – DRAKOL jest mikrobiologicznym preparatem stosowanym do odstraszania szkodliwych larw owadów niszczących uprawy oraz trawniki. Stosuje się go doglebowo w formie oprysków (głównie trawniki) lub w czasie podlewania (przede wszystkim uprawy warzyw). W składzie preparatu P – DRAKOL znajduje się wysokie stężenie pożytecznych bakterii zasiedlających strefę korzeniową roślin uprawnych (m.in. warzyw i traw), stymulujących wzrost korzeni i chroniących je przed larwami szkodliwych owadów.

Preparat może być stosowany, jako zaprawa nasienna. Jest bezpieczny dla ludzi i zwierząt i nie wymaga okresu karencji.

Preparat Ema 5 z wrotyczem

Ema5 z wrotyczem to doglebowy preparat zawierający kompozycję mikroorganizmów (SCD ProBio Original ®), przefermentowaną z alkoholem, octem winnym i wrotyczem, poprawiający stan gleby, kondycję roślin oraz stanowiący repelent. Preparat Ema 5 z wrotyczem może być stosowany nie tylko jako środek odstraszający owady szkodliwe dla upraw (larwy i osobniki dorosłe), ale również te uciążliwe dla człowieka (muchy, komary, kleszcze). Ponadto służy również jako higienizator gleby zapobiegający m.in. chorobom grzybowym.

Preparat nie zawiera substancji toksycznych dla ludzi, jednak ze względu na zawartość wrotyczu należy zachować środki ostrożności.