Kiedy stosować aminokwasy w zbożach?

Aminokwasy to związki organiczne, które biorą udział w syntezie białek budujących komórki. Odpowiadają też za produkcję enzymów, płynów ustrojowych i neuroprzekaźników, metabolizm tłuszczów i węglowodanów oraz za prawidłowy wzrost i rozwój komórek. Rośliny produkują aminokwasy samodzielnie, ale jest to proces czasochłonny i energochłonny. Nawozy zawierające aminokwasy mogą skutecznie przyspieszyć wegetację i regenerację oraz wspierać zboża w kluczowych etapach rozwoju.

Nawożenie aminokwasami wykorzystywane było do niedawna niemal wyłącznie jako doraźna pomoc dla roślin uprawnych po stresach spowodowanych anomaliami pogodowymi lub atakiem agrofagów. Obecnie coraz częściej mówi się o roli aminokwasów w przyspieszeniu wzrostu i zwiększeniu plonowania zbóż. Zaopatrzone nawozami aminokwasowymi rośliny nie muszą tracić energii na produkcję własnych aminokwasów i z większą siłą pokonują kolejne etapy rozwoju.

Jakie aminokwasy polecane są na zboża?

Właściwy odczyn i struktura gleby, odpowiednie nawożenie, korzystne warunki pogodowe i brak zagrożeń ze strony chorób i szkodników to podstawowe czynniki wpływające na ekonomiczną opłacalność upraw zbóż. Co zrobić, gdy któryś z tych czynników zawiedzie? Dolistne nawożenie preparatami zawierającymi aminokwasy zostało już przez wielu rolników przetestowane, jako skuteczny sposób na regenerację zbóż po przymrozkach, suszach i upałach oraz po inwazji chorób lub szkodników. Taką rolę odgrywa np. AMINOSOL aminokwasy, znany preparat stosowany dolistnie w celu wspomagania roślin w warunkach stresowych. Aminokwasy nie muszą być stosowane jedynie jako koło ratunkowe dla roślin reagujących na niesprzyjające warunki środowiskowe. Znakomite efekty daje połączenie nawozów mineralnych z aminokwasami (zwłaszcza z glicyną), które są naturalnymi nośnikami składników pokarmowych. Zapewnia to wyjątkowo szybkie ich pobieranie (2-5 godzin) i transport do miejsc, w których są najbardziej roślinom potrzebne oraz niemal stuprocentowe ich wykorzystanie. Odpowiedni zestaw aminokwasów może korzystnie wpływać na wzrost i rozwój zbóż na różnych etapach ich rozwoju:

• Treonina wspiera kiełkowanie i równomierne wschody zbóż, arginina wpływa na rozwój systemu korzeniowego, a kwas glutaminowy jest neuroprzekaźnikiem stymulującym wzrost roślin, szczególnie w początkowych fazach rozwoju.
• Tryptofan jest odpowiedzialny za syntezę auksyn (roślinnych hormonów wzrostu), natomiast prawidłowym przebiegiem fotosyntezy, wymiany gazowej, syntezy białek i metabolizmu steruje cały szereg aminokwasów (arginina, alanina, kwas asparaginowy, glicyna, izoleucyna, lizyna).
• Odporność na niekorzystne warunki pogodowe zapewniają alanina, prolina, seryna i walina. Fenyloalanina wzmacnia łodygi i przeciwdziała wyleganiu zbóż.

Preparaty z aminokwasami pozwalają zmniejszyć dawki nawożenia mineralnego i ograniczyć presję nawozów na środowisko. Przed zastosowaniem warto zapoznać się z ich składem i poziomem poszczególnych aminokwasów.

Kiedy dokarmiać zboża aminokwasami?

Aminokwasy można z powodzeniem stosować w uprawie zbóż jako kurację regeneracyjną po przebytym stresie środowiskowym. Dzięki temu rośliny łatwiej odzyskują równowagę i wracają do normalnej wegetacji. Coraz częściej dostrzegana jest stymulacyjna funkcja aminokwasów i rolnicy wykorzystują je w kompleksowej strategii nawożenia i dokarmiania roślin. Zapewnienie niezbędnych aminokwasów z zewnątrz uwalnia rośliny od konieczności własnej produkcji tych związków, dzięki czemu mogą one skoncentrować siły na intensyfikacji wzrostu i plonowaniu. Zboża dokarmione aminokwasami lepiej wykorzystują azot z gleby, przyspieszają syntezę białek i węglowodanów, dzięki czemu mogą tworzyć dorodniejsze i lepiej wypełnione kosy. Skuteczne dokarmianie polega na dostarczaniu zbożom aminokwasów w kluczowych momentach wegetacji. Różnice w uprawie zbóż jarych i ozimych sprawiają, że terminy aplikacji aminokwasów dla jednych i drugich zbóż w początkowych etapach ich rozwoju będą inne.

Kiedy zboże ma największe zapotrzebowanie na aminokwasy?

Zapotrzebowanie na poszczególne aminokwasy u zbóż nie jest równomierne w czasie cyklu wegetacji. Największa dynamika zapotrzebowania jest w początkowych fazach wzrostu. Kolejny okres zwiększonego zapotrzebowania na aminokwasy jest związany z formowaniem kłosów oraz rozwojem i dojrzewaniem ziarniaków. Stymulację aminokwasami najlepiej zastosować: 

• w zbożach ozimych pierwszy zabieg w fazie 3-4 liści (BBCH 14-15), drugi zaraz po ruszeniu wiosennej wegetacji, a trzeci w fazie kłoszenia, ale przed kwitnieniem (BBCH 51-59);
• w zbożach jarych pierwszy zabieg w fazie krzewienia (BBCH 22-28), a drugi w fazie kłoszenia, ale przed kwitnieniem (BBCH 51-59);
• w kukurydzy od fazy BBCH 14-16 (4-6 liści) do momentu, kiedy kukurydza osiągnie wysokość uniemożliwiającą opryskiwanie.

Zapotrzebowanie na aminokwasy wzrasta w sytuacjach niekorzystnych zjawisk pogodowych. Przymrozki, susze, nadmiar opadów, grad, silny wiatr, inwazja szkodników lub rozwój chorób zmusza rośliny do skoncentrowania wszystkich sił witalnych na ratowaniu uszkodzonych tkanek, kosztem spowolnienia wegetacji. Dostarczenie zbożom aminokwasów pozwala na szybszą rekonwalescencję po przebytym stresie i zminimalizowanie strat wynikających ze spadku plonowania.

Jakie są korzyści stosowania aminokwasów w zbożach?

Preparaty aminokwasowe nie stanowią pokarmu dla roślin, pomagają im natomiast w zdrowym odżywianiu i prawidłowym rozwoju.

1. Aminokwasy są naturalnymi i wyjątkowo skutecznymi nośnikami substancji odżywczych, ułatwiającymi czerpanie i rozprowadzanie w tkankach roślin składników pokarmowych pobieranych z gleby i roztworów wodnych. Dzięki temu zboża lepiej wykorzystują podstawowe nawożenie mineralne nawozami NPK oraz mikroelementy.
2. Aminokwasy pobudzają rozwój systemu korzeniowego, stymulują produkcję enzymów i hormonów roślinnych, zwiększają produkcję białek, poprawiają funkcjonowanie tkanek i błon komórkowych, usprawniają procesy fotosyntezy, metabolizm białek, węglowodanów i tłuszczów.
3. Preparaty zawierające aminokwasy wspomagają mechanizmy obronne zbóż, dzięki którym lepiej radzą sobie w niesprzyjających warunkach pogodowych, łatwiej odpierają ataki szkodników oraz uodparniają się na infekcje grzybowe i bakteryjne. Po przebytym stresie zboża szybciej odzyskują równowagę procesów życiowych.
4. Stymulacja aminokwasami prowadzi do wykształcenia dłuższych i lepiej wypełnionych kłosów z ziarniakami wysokiej jakości o większej MTZ. Dzięki aminokwasom można uzyskać wzrost plonów nawet o 30%. 
5. Dzięki wysokiej aktywności biologicznej aminokwasy są szybko wchłaniane, a opryski aminokwasowe dają bardzo szybko widoczne efekty. Zwiększają szybkość pobierania i efektywność wykorzystania azotu z gleby, dzięki czemu redukują zjawisko zanieczyszczania wód gruntowych azotanami i azotynami.