Co na suchą zgniliznę wierzchołkową owoców pomidora?

Czarne plamy na owocach pomidorów wyglądają groźnie, jednak nie zawsze są spowodowane działaniem patogenów. Wywołuje je choroba fizjologiczna — sucha zgnilizna wierzchołkowa pomidora. Ponieważ choroba ta jest wynikiem niedoborów wapnia i wody, należy użyć nawozów zawierających wapń. Braki tego pierwiastka mogą występować w glebie. Najczęściej jednak problemem jest zakłócenie jego pobierania poprzez korzenie roślin. Dlatego najlepszym sposobem zapobiegania suchej zgniliźnie pomidora jest nawożenie dolistne.

Jak wygląda sucha zgnilizna wierzchołkową pomidora? 

Warto umieć odróżnić objawy chorób nieinfekcyjnych od tych spowodowanych przez patogeny roślin. Stosowanie bowiem środków ochrony w przypadku tych pierwszych nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, gdyż są one wynikiem zaburzonego metabolizmu w korzeniach, liściach i owocach. Taką właśnie chorobą jest sucha zgnilizna wierzchołkowa pomidora.

Sucha zgnilizna wierzchołkowa owocu pomidora wywołana jest niedoborem wapnia w tkankach roślin. Deficyt tego ważnego pierwiastka objawia się w postaci suchych, wklęsłych, ciemnobrązowych lub brunatnych plam na wierzchołkowej części owocu — zwykle w miejscu, w którym był kwiat. Jak wskazuje sama nazwa choroby, powierzchnia uszkodzonych tkanek jest sucha, nie dochodzi na niej do wycieku soków. Po przekrojeniu owocu można stwierdzić, że również miąższ pod plamą ma kolor brunatnobrązowy.

Sucha zgnilizna wierzchołkową pomidora daje także objawy na liściach. Ściemnienie wierzchołkowej części blaszki oraz lekko fioletowe przebarwienia pod spodem są spowodowane niedoborami wapnia.

Jak sobie radzić z suchą zgnilizną wierzchołkową pomidora?

Pomidory, na których stwierdza się pierwsze oznaki rozwoju zgnilizny wierzchołkowej należy obficie podlewać, lecz tak, by nie zalać korzeni. W ten sposób umożliwia się roślinie właściwy pobór wapnia z podłoża. Niedobór wody zaburza bowiem prawidłowy transport składników pokarmowych w roślinie. Należy też regularnie usuwać dolne liście do wysokości pierwszego dojrzewającego owocu. Działanie to ma na celu zmniejszenie konkurencji liści i owoców o wapń oraz umożliwienie lepszego dostępu światła do niżej ulokowanych gron.

Kolejnym istotnym czynnikiem hamującym rozwój zgnilizny wierzchołkowej jest właściwa wilgotność powietrza w tunelach i szklarniach. Zgnilizna wierzchołkowa atakuje w czasie upałów, dlatego w warunkach wysokiego nasłonecznienia należy zapewnić roślinom cień. Bezwzględnie należy również usunąć wszystkie owoce, na których wystąpiły nawet najmniejsze objawy choroby — na takich owocach szybko rozwiną się infekcje, które mogą zagrozić całym plonom.

Jak zapobiegać suchej zgniliźnie wierzchołkowej pomidora?

Sucha zgnilizna wierzchołkowa pomidora powstaje na skutek niedoboru wapnia. Dlatego, aby nie dopuścić do rozwoju tej choroby, należy zapobiegać niedoborom wapnia. Należy więc badać pH gleby, nawet kilka razy do roku, ponieważ odczyn gleby może zmieniać swoje wartości w czasie wegetacji roślin. Zbyt niskie pH oznacza, że mogą wystąpić niedobory wapnia, gdyż podłoże jest zbyt kwaśne. Można też wykonać badania gleby dostępne w Okręgowych Stacjach Chemiczno-Rolniczych. Jeśli pomiary wykażą zbytnie zakwaszenie gleby należy wykonać zabieg wapnowania.

Trzeba też pamiętać, że niewłaściwa pielęgnacja pomidorów może sprzyjać rozwojowi suchej zgnilizny, zdarza się bowiem, że wykonując różne zabiegi agrotechniczne możemy uszkodzić ich korzenie, wówczas pomimo obfitości wapnia w podłożu, roślina nie będzie mogła go pobrać i dostarczyć do tkanek.

Kolejnym zabiegiem pielęgnacyjnym, który ma wpływ na powstrzymanie tej groźnej choroby, jest podlewanie. Lepiej podlewać je częściej, a mniej obficie. Zarówno bowiem przesuszenie, jak i zalanie sprawi, że pobór wapnia zostanie zakłócony.

W szklarniach i tunelach powinno się też zadbać o wietrzenie i utrzymywanie stałych temperatur.

Zapobiegając suchej zgniliźnie wierzchołkowej pomidora warto mieć świadomość, że wapń to jeden z najważniejszych składników, od których zależy prawidłowy wzrost roślin. Od niego bowiem zależy podział i wzrost komórek stożka wzrostu. Ten ważny pierwiastek stymuluje także rozwój owoców, podtrzymuje wegetację zielonej części rośliny i usztywnia ich tkanki, dzięki czemu łodygi mogą podtrzymać owoc.

Jak zwalczyć suchą zgniliznę wierzchołkową pomidora?

Pierwsze objawy suchej zgnilizny można zwalczać za pomocą saletry wapniowej lub saletry wapniowo-magnezowej. Preparaty te należy podawać w postaci oprysku. Saletrę wapniową stosować należy w stężeniu od 0,5-0,8%, a saletrę wapniowo-magnezową w stężeniu 1%. Oprysk taki wykonuje się raz w tygodniu wieczorem.

Należy pamiętać aby dokładnie spryskać wszystkie części rośliny, wapń jest bowiem pierwiastkiem, który nie przemieszcza się dobrze w tkankach roślin. Możliwa jest więc sytuacja, w której wapń jest obecny w liściach, ale w owocach występuje jego deficyt.

Można również wykonać oprysk z octanem wapnia. Preparat taki sporządza się z octu winnego lub jabłkowego i kredy malarskiej. Taki ekologiczny preparat nie tylko zasili pomidory w wapń, ale i ze względu na właściwości octu jabłkowego ochroni roślinę przed atakiem patogenów. Naturalny ocet jabłkowy lub winny jest także źródłem potasu, fosforu, żelaza, chloru, sodu, magnezu siarki i innych pierwiastków śladowych, których potrzebują rośliny.

Uszkodzone owoce należy usunąć, gdyż mogą zostać zaatakowane przez choroby grzybowe lub bakteryjne.

Jakie szkody może wywołać zgnilizna wierzchołkowa?

Sucha zgnilizna wierzchołkowa potrafi zaskoczyć nawet bardzo doświadczonych producentów pomidorów. Choroba ta powoduje straty w plonie wielu odmian pomidorów — wielkoowocowych, średnioowocowych i koktajlowych. Bardziej podatne na jej wystąpienie są także pomidory o wydłużonych owocach i te tworzące zwisające grona. W przypadku odmian koktajlowych chorują zazwyczaj najmłodsze owoce, czyli te umiejscowione na szczycie grona. Również pomidory malinowe nie są wolne od podatności na tę groźną przypadłość. Zmieniający się klimat sprawia, że już na początku czerwca producenci muszą rozpocząć walkę ze zgnilizną wierzchołkową. Niestety, zdarzają się sezony, w których całoroczny plon tracony jest w bardzo krótkim czasie.

Badania wykazują też zależność wystąpienia suchej zgnilizny od tempa wzrostu owocu — im szybszy jest przyrost ich masy, tym bardziej narażone są na wystąpienie objawów deficytu wapnia. Dzieje się tak dlatego, że w części wierzchołkowej owocu wapnia jest po prostu mniej niż w jego części przyszypułkowej.

Pomidory szklarniowe narażone są bardziej na zaburzenia gospodarki wapniowej niż odmiany polowe — ich cienka skórka i większe blaszki liści zwiększają powierzchnie transpiracyjną, a tym samym naraża rośliny na straty wody. W tych warunkach korzenie nie są w stanie zapewnić odpowiedniego poziomu transportu wapnia z prądem wody, co skutkuje objawami suchej zgnilizny.

Ograniczanie strat spowodowanych suchą zgnilizną należy więc zacząć od profilaktyki, a także dokładnej lustracji uprawy, szczególnie, gdy nadchodzą upały i susza. Producenci pomidorów wiedzą bowiem, że bardzo wysoki plon całkowity zależy od braku owoców z suchą zgnilizną wierzchołkową, a także końcowa opłacalność produkcji.