Preparaty poprawiające właściwości gleby

Żeby uzyskiwać wysokie i dobre jakościowo plony, trzeba zadbać o jakość gleby. Można to uzyskać, stosując środki poprawiające odczyn gleby, jej strukturę i właściwości sorpcyjne, zwiększające dostępność zawartych w glebie składników mineralnych dla roślin, wzbogacające glebę o próchnicę i pożyteczne mikroorganizmy glebowe. Coraz większe znaczenie w działaniach na rzecz poprawy właściwości gleb mają preparaty mikrobiologiczne.

Czym poprawić jakość gleby?

Jakość gleby była przez wiele lat utożsamiana z zasobnością gleby w składniki pokarmowe i optymalnym odczynem pH dla uprawianych tam roślin. Stosowane zabiegi agrotechniczne pomagają zmienić właściwości gleby, ale nie zawsze są to zmiany korzystne. Nadmierne stosowanie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, niewłaściwa melioracja i błędy w uprawie doprowadziły w wielu miejscach do znacznej degradacji gleb (przesuszenia gleb, erozji, zubożenia warstwy próchniczej, zaburzenia równowagi biologicznej, rozmnożenia patogenów glebowych itp.). W jaki sposób można poprawić jakość gleby?

1. Płodozmian polegający na zaplanowaniu na kilka lat następstwa roślin w taki sposób, żeby korzystnie wpłynąć na zawartość materii organicznej w glebie, poprawić jej strukturę i stan sanitarny.
2. Nawożenie (organiczne i mineralne) dostarczające roślinom zbilansowane ilości składników pokarmowych w postaci łatwo przyswajalnych związków, dostosowanych do ich wymagań w różnych fazach wegetacji.
3. Regulacja odczynu pH, czyli odkwaszanie (wapnowanie) lub zakwaszanie gleby w zależności od aktualnego odczynu, popartego wynikami analizy gleby i wymaganiami uprawianych roślin.
4. Stosowanie preparatów poprawiających jakość gleby:

• użyźniaczy zawierających węgiel organiczny, mikroelementy, mikroorganizmy i enzymy przyspieszające rozkład, mineralizację i humifikację (tworzenie próchnicy) resztek pożniwnych;
• polepszaczy gleby, które wzbogacają glebę w kwasy humusowe, usuwają niedobory niektórych składników mineralnych, poprawiają strukturę gleby lub wprowadzają pożyteczne mikroorganizmy glebowe;
• aktywatorów pobudzających działanie mikroorganizmów ułatwiających roślinom przyswajanie składników mineralnych gleby lub wykorzystanie azotu atmosferycznego;
• preparatów zawierających grzyby mikoryzowe, które zwiększają zasięg pobierania przez rośliny wody i składników mineralnych;
• preparatów biologicznych do higienizacji gleby, które powodują zniszczenie, ograniczenie rozmnażania lub zmniejszenie aktywności patogenów glebowych.

Dlaczego warto stosować preparaty poprawiające właściwości gleby w polu?

W Polsce przeważają gleby słabe i średnie, o niskim pH i jednym z najniższych w UE poziomów zawartości materii organicznej (w tym próchnicy). Intensywna gospodarka rolna, niewłaściwa melioracja gruntów po II wojnie światowej, błędy w zmianowaniu, nawożeniu i stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin doprowadziły do obniżenia jakości wielu użytków rolnych w Polsce oraz zmniejszenia bioróżnorodności i aktywności mikroorganizmów. Chcąc uzyskać wyższe plony, rolnicy muszą stosować coraz większe dawki nawozów i środków ochrony roślin, które pogarszają właściwości gleb. Wyjściem z tego błędnego koła może być stosowanie preparatów poprawiających właściwości gleb.

Preparaty poprawiające właściwości gleb powodują:

• zwiększenie zawartości materii organicznej i odbudowa warstwy próchnicznej,
• efektywniejsze wykorzystanie resztek pożniwnych i ich prawidłową mineralizację,
• stabilizację odczynu gleby na poziomie zbliżonym do obojętnego,
• poprawę struktury gleby, stosunków wodnych i powietrznych w glebie,
• zwiększenie pojemności sorpcyjnej gleby,
• zatrzymanie składników pokarmowych w warstwie ornej gleby,
• zwiększenie efektywności wykorzystania nawożenia i wykorzystania składników pokarmowych przez rośliny,
• zmniejszenie zanieczyszczenia, zakwaszenia i zasolenia gleby,
• ograniczenie wypłukiwania związków mineralnych i utraty wody z gleby,
• zmniejszenie zanieczyszczenia wód gruntowych,
• zapobieganie zaskorupianiu gleby,
• ograniczenie erozji i pustynnienia gleb,
• zmniejszenie wydatków na nawożenie mineralne i chemiczne środki ochrony roślin,
• zwiększenie bioróżnorodności i aktywności biologicznej w glebie,
• zmniejszenie liczby patogenów w glebie,
• zwiększenie produktywności i odporności gleby,
• poprawę funkcjonowania ekosystemów glebowych,
• zwiększenie mikrobiologicznej aktywności gleby,
• poprawę jakości produkcji i zdrowotności płodów rolnych,
• dostosowanie metod produkcji do wymagań rolnictwa zrównoważonego.

Poprawa właściwości gleby nie jest przedsięwzięciem jednorazowym. Przy systematycznym działaniu może przynieść długofalowe pozytywne skutki w postaci poprawy żyzności gleby oraz wyższych i lepszych jakościowo plonów. Wielką rolę w rozwoju roślin i tworzeniu plonu odgrywają mikroorganizmy glebowe. Poznawane coraz lepiej powiązania symbiotyczne roślin uprawnych z mikroorganizmami glebowymi dają możliwość wykorzystania tych naturalnych procesów do zwiększenia plonów, poprawy tolerancji roślin na stresy związane ze zmianami pogodowymi i wahaniami poziomu wilgotności w glebie oraz redukcji patogenów zagrażających uprawom polowym. Przywrócenie równowagi biologicznej w świecie mikroorganizmów glebowych może zapewnić naturalną, biologiczną ochronę uprawom poprzez:

• wykorzystanie zjawiska nadpasożytnictwa (wykorzystanie do walki ze szkodnikami mikroorganizmów, które na nich pasożytują),
• uaktywnienie pożytecznych grzybów i bakterii, które produkują substancje toksyczne dla szkodników i patogenów chorobotwórczych, ograniczają ich aktywność lub zapobiegają ich rozmnażaniu,
• stworzenie warunków środowiskowych niesprzyjających rozwojowi agrofagów.

Środki poprawiające właściwości gleby w sklepie dlaroslin.pl

Do właściwości charakteryzujących glebę należą:

• koloidy glebowe (najdrobniejsze cząstki gleby, decydujące o składzie biologicznym, chemicznym i fizycznym gleby i określające jej żyzność),
• gęstość,
• porowatość,
• zwięzłość,
• lepkość,
• struktura (zdolność do łączenia się w gruzełki),
• sorpcja (zdolność do zatrzymywania jonów, gazów, cieczy, drobnoustrojów itp.),
• odczyn,
• właściwości wodne, przepuszczalne i cieplne.

Od tych właściwości zależy zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin i uzyskiwania plonów. Działalność człowieka może prowadzić do ich pogorszenia lub poprawy. Środki zapewniające poprawę właściwości gleby, dostępne w sklepie dlaroslin.pl to:

• środki do regulacji odczynu gleby (nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe, kreda nawozowa, mączka bazaltowa, kwaśny torf), które mają też pośredni wpływ na strukturę i właściwości sorpcyjne gleby;
• preparaty mikrobiologiczne poprawiające żyzność gleby poprzez rozkład materii organicznej, mineralizację resztek pożniwnych, humifikację (tworzenie próchnicy) oraz wzbogacające glebę o kwasy humusowe;
• preparaty przywracające równowagę biologiczną w glebie poprzez ograniczenie populacji nadmiernie rozmnożonych organizmów szkodliwych oraz wprowadzenie i aktywizację organizmów pożytecznych;
• środki pobudzające aktywność biologiczną mikroorganizmów glebowych;
• preparaty mikrobiologiczne sprzyjające tworzeniu koloidów glebowych, odblokowujące składniki mineralne i zapobiegające ich wypłukiwaniu;
• preparaty mikoryzowe, które poprawiają właściwości gleby dzięki sieci powiązań, które tworzą rozrastające się strzępki grzybni;
• preparaty uzupełniające skład mineralny gleby o deficytowe pierwiastki, takie jak miedź, bor, cynk, mangan itp.;
• środki rozkładające pozostałości po chemicznych środkach ochrony roślin lub nawozach;
• środki zawierające bakterie azotowe;
• środki wiążące, dezaktywujące i usuwające z gleby toksyczny dla roślin glin (np. nawozy zawierające siarczan wapnia).

W jaki sposób działają preparaty poprawiające właściwości gleby

Większość gleb w Polsce ma odczyn kwaśny lub bardzo kwaśny, dlatego najczęstszymi środkami do regulacji pH gleby są środki odkwaszające w postaci nawozów wapniowych. Odczyn zbliżony do obojętnego jest preferowany przez większość roślin uprawnych, ale również korzystnie wpływa na liczebność i aktywność mikroorganizmów glebowych, produkcję materii organicznej i jej rozkład.

Coraz częściej do poprawy właściwości gleby stosowane są preparaty mikrobiologiczne. Ocenia się, że w warstwie ornej gleby na powierzchni 1 ha łączna masa grzybów, bakterii i promieniowców może sięgać 20 t. Nic dziwnego, że mikroorganizmy uważa się na jeden z najważniejszych czynników wpływających na żyzność gleby. Preparaty mikrobiologiczne mogą zawierać:

• szczepy bakterii przyspieszających rozkład resztek pożniwnych i ich mineralizację;
• promieniowce i grzyby rozkładające stwardniałe części łodyg roślin i słomy (ligninę) i przekształcające ją w próchnicę (humifikacja);
• kwasy humusowe z dodatkiem bakterii i enzymów poprawiających żyzność gleby i aktywizujących życie biologiczne w glebie;
• pożyteczne bakterie (np. Bacillus thurigensis), grzyby (np. Trichoderma harzianum), czy niektóre gatunki nicieni, które konkurują z organizmami niepożądanymi, ograniczają ich populację lub pasożytują na nich;
• grzyby mikoryzowe, które poprawiają strukturę i zdolności sorpcyjne gleby;
• bakterie uwalniające zablokowane w nierozpuszczalnych związkach mineralnych pierwiastki (np. fosfor) i ułatwiające ich przyswajanie przez rośliny;
• bakterie zdolne do diazotrofii, czyli przyswajania i wiązania azotu atmosferycznego (mogą to być zarówno żyjące w symbiozie z roślinami bobowatymi bakterie brodawkowe z rodzajów Rhizobium, Bradyrhizobium i in., jak i bakterie wolno żyjące w glebie z rodzajów Pseudomonas, Arthrobacter, Azotobacter itd.).

Mikroorganizmy glebowe zwiększają też pojemność wodną gleby, zapobiegają jej przesuszeniu, uczestniczą w procesach glebotwórczych i przepływie roztworów glebowych zawierających ważne dla roślin pierwiastki i związki organiczne i nieorganiczne.