Produkty biologiczne

Produkty biologiczne wykorzystują zdolności mikroorganizmów i występujących w przyrodzie związków do poprawy żyzności gleb, zapewnienia wysokich plonów i dobrej jakości uprawianych roślin, poprawy zdrowia zwierząt oraz zwalczania patogenów i szkodników. Produkty biologiczne w produkcji rolnej nie są jeszcze popularnie stosowane przez polskich rolników, ale wkrótce sytuacja ta może ulec zmianie za sprawą wprowadzanych zasad Europejskiego Zielonego Ładu.

Co to jest biologiczna ochrona upraw?

Biologiczna ochrona upraw polega na wykonywaniu zabiegów ochronnych przy użyciu preparatów biologicznych zamiast chemicznych środków ochrony roślin. Na biologiczną ochronę roślin składa się szereg metod zwalczania patogenów chorobotwórczych i szkodników wykorzystujących czynniki naturalne i pożyteczne mikroorganizmy. Metody te opierają się na znajomości morfologii i fizjologii organizmów zasiedlających gleby i użytki rolne oraz relacji między nimi w środowisku. Stosowanie środków mikrobiologicznych pozwala na skuteczną kontrolę populacji i zwalczanie szkodników oraz zapobieganie chorobom. Do ochrony biologicznej wykorzystuje się:

• pożyteczne organizmy (bakterie, grzyby, owady), które są naturalnymi wrogami agrofagów (organizmy te najczęściej są specjalnie hodowane w warunkach laboratoryjnych i po odpowiedniej formulacji stają się składnikiem biopreparatu);
• mikroorganizmy, które poprawiają kondycję roślin uprawnych, wspierają ich prawidłowy rozwój oraz wzmacniają ich naturalne mechanizmy obronne;
• mikrorganizmy, które przyspieszają rozkład pestycydów i chronią uprawy przed toksycznymi pozostałościami po chemicznych środkach rolniczych;
• bakterie i grzyby przyspieszające rozkład, mineralizację i humifikację materii organicznej, której resztki mogą być siedliskiem i miejscem zimowania szkodników i patogenów chorobotwórczych;
• metody biotechniczne, czyli użycie naturalnych substancji (feromonów, hormonów, atraktantów, repelentów, antyfidantów), które odstraszają, zniechęcają lub zaburzają procesy życiowe szkodników.

Biologiczna ochrona roślin włącza naturalne procesy biologiczne w programy ochrony poszczególnych roślin uprawnych, w których eliminuje się chemiczne środki ochrony roślin lub stają się one ostatecznym środkiem walki z patogenem w sytuacji, kiedy przekroczone zostały progi ekonomicznej szkodliwości. Biologiczne środki ochrony roślin nie wymagają przestrzegania okresów prewencji ani karencji i są bezpieczne dla ludzi, zwierząt i środowiska.

Ochrona biologiczna jako część integrowanej ochrony roślin

Biologiczna ochrona roślin jest istotnym elementem integrowanej ochrony roślin, polegającej na wykorzystaniu w pierwszej kolejności wszelkich dostępnych metod, które nie stwarzają zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska. Środki chemiczne stosuje się dopiero wtedy, kiedy inne metody są niewystarczające i przekroczony został próg ekonomicznej szkodliwości. W ramach Integrowanej Ochrony Roślin stosuje się następujące metody ochrony:

• agrotechniczną (stosowanie właściwego zmianowania, prawidłowa uprawa, przestrzeganie terminów zabiegów i pielęgnacji upraw),
• hodowlaną (odpowiedni dobór odmian),
• mechaniczną (stosowanie pułapek na insekty, zbieranie i niszczeniu szkodników w różnych stadiach rozwojowych, usuwanie i niszczenie porażonych części roślin),
• fizyczną (stosowanie wysokiej temperatury do dezynfekcji gleby oraz naświetlania nasion i innych części roślin promieniami o odpowiedniej długości fal),
• biotechniczną (stosowanie substancji ograniczających populację szkodników lub minimalizujących ich wpływ na uprawę),
• biologiczną (stosowanie biopreparatów zawierających mikroorganizmy zwalczające szkodniki i patogeny chorobotwórcze),
• chemiczną (stosowanie w ostateczności środków ochrony roślin).

Spośród wszystkich wymienionych metod środki biologiczne mają największe możliwości rozwoju i zastąpienia środków chemicznych. W dziedzinie biologicznych środków ochrony następuje też największy postęp naukowy i technologiczny.

Co to są biologiczne środki ochrony roślin?

W zwalczaniu organizmów szkodliwych wykorzystuje się różne naturalne mechanizmy występujące w przyrodzie. Biologiczne środki ochrony roślin stanowią coraz częściej stosowaną bezpieczną i ekologiczną alternatywę dla środków chemicznych. Są to:

• Preparaty wykorzystujące zjawisko nadpasożytnictwa. Nadpasożytnictwo polega na tym, że jedne organizmy pasożytują na organizmach szkodliwych dla upraw polowych. Przykładami mogą być niektóre grzyby (np. Coniothyrium minitans, pasożytujący na grzybach z gatunku Sclerotinia sclerotiorum, odpowiedzialnych za zgniliznę twardzikową, Trichoderma harzianum, które pasożytują na grzybach z rodzaju Fusarium, odpowiedzialnych za fuzariozę, czy Ampelomyces quisqualis pasożytujące na grzybach z rzędu Erysiphales, powodujących mączniaka prawdziwego) lub pożyteczne nicienie z rodzaju Steinernema, które wnikają w ciała pędraków i opuchlaków, tam żerują i rozmnażają się.
• Preparaty biologiczne wykorzystujące zjawisko antagonizmu, kiedy gatunki pożyteczne konkurują o siedlisko i składniki pokarmowe z patogenami lub wytwarzają substancje, które hamują rozwój patogenów. Działanie tego typu wykazują bakterie z rodzajów Bacillus, Pseudomonas, czy Streptomyces, które wytwarzają enzymy rozpuszczające ściany komórkowe chorobotwórczych grzybów.
• Preparaty mikoryzowe, zawierające grzyby symbiotyczne, które nie tylko ułatwiają roślinom korzystanie z zasobów pokarmowych gleby, ale także zapewniają im naturalną barierę ochronną przed wnikaniem patogenów grzybów chorobotwórczych z rodzajów Fusarium, wywołujących fuzariozę lub lęgniowców Pythium i Phytophtora, odpowiedzialnych m.in. za zgorzel siewek.
• Preparaty zawierające naturalne ekstrakty i olejki roślinne lub wyprodukowane z substancji wytwarzanych przez organizmy żywe, które stosuje się najczęściej w formie oprysków do zwalczania lub odstraszania agrofagów.

Zaletą biologicznych środków ochrony roślin jest to, że można je łączyć i mieszać, zwiększając ich skuteczność działania.

Czym są produkty BIO?

Wzrost świadomości konsumentów dotyczący metod produkcji żywności spowodował olbrzymi wzrost zainteresowania produktami ekologicznymi, rolnictwem ekologicznym i swoistą modę na bycie BIO. BIO, Organic czy EKO? Wszystkie te oznaczenia traktuje się jako synonimy produkcji ekologicznej, przyjaznej dla środowiska i bezpiecznej dla zdrowia. EKO oznacza produkt przyjazny dla środowiska (w tym również dla ludzi), Organic produkt wytworzony w minimum 95% z surowców pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, a BIO oznacza produkt przyjazny dla zdrowia. Produkty ekologiczne oznaczone logo euroliścia podlegają rygorystycznym i kosztownym zasadom certyfikacji. Natomiast produkty BIO to produkty pochodzenia naturalnego, wytworzone i działające tak, by nie miały negatywnego wpływu na zdrowie ludzi, zwierząt i roślin. Produktami BIO są między innymi nawozy organiczne i biologiczne środki ochrony roślin.

Jak działają produkty BIO?

Słowo BIO pochodzi z języka greckiego (βίος) i oznacza życie. Produkty BIO to takie produkty, które są wytwarzane z naturalnych surowców, bez użycia zbędnych dodatków chemicznych, konserwantów, pestycydów, nawozów sztucznych i w taki sposób, żeby korzystnie wpływać na życie ludzi, zwierząt i roślin. Produkty BIO to m.in. żywność wyprodukowana w sposób naturalny, bez negatywnego wpływu na środowisko. Poza zdrową żywnością o produktach BIO możemy mówić w przypadku tkanin z włókien naturalnych, naturalnych kosmetyków, mydeł, szamponów, środków do makijażu, karm i pasz dla zwierząt, środków odkażających, nawozów organicznych, preparatów mikrobiologicznych i biologicznych środków ochrony roślin. Produkty BIO pozbawione są różnych dodatków, które mogą źle wpływać na nasz organizm np. wzmacniaczy smaku, sztucznych barwników, słodzików, konserwantów i innych dodatków, które poprawiają wygląd, smak lub zapach produktu, wzmacniają jego działanie i przedłużają świeżość, ale mogą mieć niekorzystny wpływ na organizm człowieka i innych organizmów żywych, powodować alergie, zaburzenia hormonalne, mutacje, stany zapalne, choroby przewlekłe i inne problemy. Żywność BIO wytworzona metodami naturalnymi jest wolna od GMO, zapewnia odpowiednie wartości odżywcze, właściwy smak, zapach i korzyści zdrowotne. Produkty BIO minimalizują niekorzystny wpływ działalności człowieka na środowisko przyrodnicze, pomagają odbudować równowagę biologiczną, bioróżnorodność gatunkową i zachować pulę genową gatunków w przyrodzie.

Preparaty biologiczne w sklepie dlaroslin.pl

Preparaty biologiczne w sklepie dlaroslin.pl można podzielić na kilka kategorii.

• Nawozy ekologiczne, które zawierają zbilansowane składniki podstawowe i mikroelementy w postaci chelatów, wzbogacone pożytecznymi mikroorganizmami. Dzięki takiemu połączeniu składniki mineralne są łatwo przyswajalne przez rośliny, nie tworzą nierozpuszczalnych związków i nie ulegają usuwaniu z gleby. Wśród nawozów ekologicznych na uwagę zasługuje mączka bazaltowa, czyli wieloskładnikowy nawóz o długotrwałym działaniu, wytworzony z naturalnej skały wulkanicznej.
• Użyźniacze gleby na bazie naturalnych kwasów humusowych wzbogacone o pożyteczne mikroorganizmy, które zwiększają aktywność biologiczną gleby i poprawiają strukturę gleby. Preparaty te są szczególnie polecane do stosowania na glebach słabych, ubogich w próchnicę.
• Preparaty zawierające aminokwasy (pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego) wykorzystuje się do pobudzenia rozwoju i odżywienia roślin po stresach związanych z warunkami pogodowymi lub inwazją szkodników.
• Preparaty mikrobiologiczne stymulujące odżywianie i rozwój roślin ,np. środki zawierające bakterie azotowe zaopatrujące rośliny i glebę w azot pochodzenia atmosferycznego, bakterie uwalniające zablokowane składniki mineralne gleby (np. fosfor) i poprawiające ich przyswajalność dla roślin, czy biologiczne regulatory wzrostu.
• Preparaty zawierające bakterie przyspieszające rozkład i mineralizację materii organicznej oraz grzyby i promieniowce wspierające proces humifikacji, czyli tworzenia próchnicy z resztek pożniwnych.
• Biologiczne środki ochrony roślin do walki z agrofagami (owadami i grzybami chorobotwórczymi), wykorzystujące pożyteczne makroorganizmy i mikroorganizmy, takie jak np. grzyby z rodzaju Trichoderma, czy bakterie z rodzaju Bacillus.
• Środki biologiczne stosowane do zwalczania chorób i szkodników w uprawach amatorskich, zawierające naturalne oleje (np. olej rydzowy, olejek pomarańczowy) lub wyciągi roślinne (np. wyciąg z wrotyczu).
• Preparaty mikoryzowe, zawierające grzyby symbiotyczne, które ułatwiają pobieranie i zwiększają dostęp składników mineralnych dla roślin i chronią je przed wieloma chorobami.
• Preparaty, zaprawy i szczepionki zawierające kultury bakterii azotowych, które wiążą azot atmosferyczny i dostarczają go korzeniom roślin lub kumulują go w ryzosferze.

Hurtownia środków ochrony roślin — produkty biologiczne

Celem biologicznej ochrony roślin jest zminimalizowanie wpływu chemii rolniczej na środowisko, zdrowie ludzi i zwierząt oraz jakość produktów spożywczych. Mała popularność i niedocenianie biologicznych środków ochrony roślin bierze się z nieznajomości zasad ich stosowania oraz przekonania, że środki chemiczne są łatwiejsze w użyciu, oraz szybsze i skuteczniejsze w działaniu. Preparaty biologiczne były dotąd traktowane jako środki dobre dla amatorów lub pasjonatów ekologii i wykorzystywane głównie w uprawach pod osłonami. Pożyteczne mikroorganizmy i wyciągi z roślin mogą wkrótce wyprzeć chemiczne środki ochrony roślin również w uprawach polowych, dlatego warto zapoznać się z nimi już dzisiaj. Wiele substancji chemicznych już obecnie jest wycofywanych z obrotu ze względu na potencjalne niebezpieczeństwo dla zdrowia człowieka, a dyrektywy unijne i polityka Europejskiego Zielonego Ładu zakładają zmniejszenie o 50% do 2030 r. ilości pestycydów stosowanych w rolnictwie. Produkty biologiczne są łagodniejsze i wolniejsze w działaniu, ale działają selektywnie i są nie mniej skuteczne. Produkty biologiczne, które można stosować w uprawie gruntowej to m.in.:

• zaprawy nasienne z mikroorganizmami chroniącymi młode siewki przed chorobami grzybowymi;
• preparaty mikrobiologiczne przyspieszające rozkład słomy i jej mineralizację oraz humifikację (ograniczające o możliwości rozwoju patogenów, dla których siedliskiem są resztki pożniwne);
• mikrobiologiczne fungicydy, insektycydy i nematocydy, wykorzystujące pożyteczne bakterie (głównie z rodzaju Bacillus) i grzyby, wytwarzane przez nie enzymy i toksyny oraz wyciągi roślinne do zwalczania agrofagów;
• środki zmieniające warunki siedliskowe patogenów na niekorzystne dla nich;
• naturalne związki mineralne wykazujące działanie grzybobójcze (np. związki miedzi);
• preparaty stymulujące naturalną odporność roślin na patogeny;
• preparaty do higienizacji gleby (np. środki zwalczające nicienie, pędraki i opuchlaki).

Zaletą biologicznych środków ochrony roślin jest to, że nie niszczą gatunków pożytecznych, w tym zwłaszcza owadów zapylających.

Ochrona roślin — dlaczego biologiczne środki mogą zastąpić chemiczne?

Chemiczne środki ochrony roślin zdominowały rolnictwo ze względu na prostotę i szybkość działania. Strategia „Od pola do stołu” stanowiąca element Europejskiego Zielonego Ładu ma zapewnić mieszkańcom UE dostęp do zdrowej i zrównoważonej żywności. Warunkiem jej realizacji będzie znaczne ograniczenie stosowania chemicznych pestycydów. Środki biologiczne są równie funkcjonalne, a przy tym całkowicie bezpieczne dla zdrowia ludzi i środowiska. W niedalekiej perspektywie mogą okazać się jedynym skutecznym sposobem zwiększenia lub zachowania poziomu produkcji rolniczej. Zalety biologicznych środków ochrony roślin to:

• bezpieczeństwo stosowania dla ludzi, zwierząt i środowiska (środki biologiczne nie mają okresu karencji), w tym dla organizmów pożytecznych występujących na obszarze stosowania danego środka;
• zapobieganie uodpornianiu się zwalczanych organizmów na substancje czynne zawarte w pestycydach;
• stopniowe przywracanie równowagi mikrobiologicznej gleby;
• działanie selektywne i wąska specjalizacja w zwalczaniu organizmów niepożądanych;
• ochrona bioróżnorodności;
• wprowadzanie do ekosystemu i ochrona gatunków pożytecznych;
• brak toksycznych pozostałości w glebie i w tkankach roślin uprawnych.

Można się spodziewać, że w najbliższych latach będzie rosła podaż biologicznych środków ochrony roślin i zakres zwalczanych w ten sposób szkodników i patogenów. Rolnicy przyzwyczajeni do środków chemicznych będą musieli przejść cykl szkoleń z zakresu stosowania biopreparatów i znajomości oddziaływania organizmów pożytecznych na agrofagi oraz łączenia zabiegów biologicznych z chemicznymi. Skuteczność biologicznej ochrony roślin w dużym stopniu zależy od warunków pogodowych. Zabieg wykonany w niesprzyjających warunkach może okazać się nieskuteczny i konieczne będzie jego powtórzenie. W związku z czekającymi nas zmianami w podejściu do produkcji żywności konieczna będzie zmiana podejścia rolników do zagadnienia ochrony roślin.