Opryski na słodyszka

Słodyszek rzepakowiec to jeden z głównych szkodników rzepaku na terenie całej Polski. Żarłoczne larwy są w stanie zniszczyć całe plantacje rzepaku. Bez zastosowania odpowiednich środków ochrony roślin populacja słodyszka szybko rośnie i wyrządza duże szkody rolnicze. Przeprowadzanie oprysków jest konieczne w szczególności w przypadku upraw wielkopowierzchniowych.

Słodyszek rzepakowy to chrząszcz z rodziny łyszczynkowatych. Jest to czarny owad o długości 2-2,5 mm, który ma metalicznie błyszczące ciało w odcieniu granatowym lub ciemnozielonym. Jego czułki składają się z trzech członów, zakończonych buławką. Jajo chrząszcza jest białe i wydłużone, mierzy 0,5 mm długości, dlatego trudno je zauważyć na pierwszy rzut oka. Larwa jest biała z ciemnymi plamkami na grzbiecie (zazwyczaj 2-3), ma ciemną głowę i trzy pary odnóży. Osiąga długość 4 mm, dlatego rolnicy dość szybko zauważają obecność żarłocznych larw na plantacji rzepaku.

Słodyszek rzepakowy występuje na obszarze całej Polski. Pojawia się na plantacjach rzepaku, gdy temperatura przekroczy 15 stopni Celsjusza. Samice owada składają jaja wewnątrz pąków roślin, a następnie z jaj wylęgają się larwy. Larwy przechodzą przemianę w stadium poczwarki w glebie. Dorosłe chrząszcze spędzają zimę w ściółce, na miedzach, w rowach i na skraju lasów. Gdy temperatura gleby wynosi około 10 stopni Celsjusza, opuszczają swoje zimowe schronienia i przenoszą się na żółte dzikie kwiaty, takie jak jaskier i mniszek. Na pola rzepaku przylatują przed jego kwitnieniem, gdy temperatura powietrza przekracza 15 stopni Celsjusza i kwiaty rzepaku są w pełni rozwinięte. Zwykle słodyszek rzepakowy przylatuje na pola rzepaku w czerwcu, a opuszcza je już w sierpniu.

Chrząszcze przegryzają pąki, by dostać się do pyłku kwiatowego. Samice również uszkadzają pąki, składając w nich pojedynczo nawet do 200 jaj. Larwy rozwijają się w pąkach przez około 5 tygodni. Po osiągnięciu dorosłości larwy opuszczają kwiaty i zakopują się w ziemi, gdzie przepoczwarzą się w kolejne stadium rozwojowe. Słodyszek rzepakowiec wytwarza tylko jedno pokolenie w ciągu roku, dlatego jednorazowy oprysk powinien wystarczyć do usunięcia wszystkich osobników szkodnika z pola uprawnego. Larwy są żarłoczne i praktycznie niemożliwe do zwalczania innymi metodami niż oprysk, dlatego rolnicy powinni stosować odpowiednie insektycydy do ochrony pól rzepaku i podniesienia ekonomicznej opłacalności produkcji rolnej.

Próg szkodliwości słodyszka rzepakowego jest dość niski, dlatego rolnicy nie powinni zbyt długo zwlekać z opryskami. W przypadku słodyszka rzepakowego zagrożenie staje się istotne, gdy na jednej roślinie występuje od 1 do 2 chrząszczy w zwartym kwiatostanie oraz od 3 do 5 chrząszczy na luźnym kwiatostanie. Większą liczba chrząszczy wiążę się z koniecznością jak najszybszego przeprowadzenia oprysku owadobójczego, gdyż słodyszek może doprowadzić do całkowitego zniszczenia plantacji rzepaku.

Największe straty powodują chrząszcze żerujące na gęsto upakowanych pąkach kwiatowych. Uszkodzone pąki zmieniają kolor, wysychają i w końcu odpadają, pozostawiając jedynie łodygi kwiatowe na roślinie. Gdy kwiaty się rozwijają, słodyszek konsumuje głównie pylniki, zazwyczaj nie powodując uszkodzeń zalążni. W przypadku bardzo intensywnego nalotu słodyszka i braku ochrony za pomocą odpowiednio dobranych insektycydów szkodnik może zniszczyć od 75% do 100% pąków kwiatowych. W takim przypadku rolnik nie może zebrać plonów, co jest równoznaczne z wysokimi stratami finansowymi. Brak oprysków prowadzi również do zwiększenia ryzyka zaatakowania upraw rzepaku w kolejnym roku. Zimujące chrząszcze słodyszka uaktywniają się wiosną i niszczą nowe plantacje rzepaku.

Najbardziej niebezpieczne dla roślin są chrząszcze, które atakują pąki u ich podstawy. Jeśli okres pąkowania przedłuża się z powodu niskich temperatur, szkody mogą być znaczne. W okresie kwitnienia chrząszcze nie powodują szkód, a gdy ich populacja jest znikoma, mogą nawet wspomóc lepsze zapylanie rzepaku. Larwy żywią się pyłkiem kwiatowym i nektarem, nie powodując przy tym szkód. Oprócz rzepaku i rzepiku, rośliny żywicielskie dla słodyszka to liczne gatunki roślin krzyżowych, takie jak: rzodkiew oleista, kapusta czarna, gorczyca, pędy nasienne kapusty, rzepa ścierniskowa, brukiew, rzodkiew, rzodkiewka, oraz dziko rosnąca gorczyca polna i rzodkiew świrzepa.

Oprysk rzepaku na słodyszka należy wykonać, gdy populacja owada przekracza próg szkodliwości. Termin zastosowania preparatu zależy od wyników lustracji pól uprawnych. Jeśli chrząszcze występują na polach w liczbie przekraczającej próg szkodliwości, powinno się wykonać oprysk w okresie od fazy początku rozwoju paków kwiatowych rzepaku ozimego do końca fazy rozwoju paków kwiatowych. Zwykle jednorazowy oprysk wystarcza, by zwalczyć pokolenie słodyszków i zabezpieczyć uprawy na cały sezon wegetacyjny. W przypadku dużej liczebności szkodników dopuszcza się przeprowadzenie dodatkowego oprysku, który podnosi skuteczność zastosowanego preparatu owadobójczego.

Ze względu na zróżnicowanie preparatów do oprysku na słodyszka powinno się zwrócić uwagę, czy wybrany środek jest bezpieczny dla ludzi, zwierząt i pszczół oraz innych owadów zapylających. W przypadku dużej inwazji słodyszka można zastosować mocniejsze insektycydy, zachowując okres prewencji do czasu całkowitego wyschnięcia cieczy roboczej. Oprysk preparatami na bazie substancji takiej jak etofenproks powinno się wykonywać w godzinach ograniczonej aktywności pszczół w celu ich ochrony.

Do zwalczania słodyszka rzepakowego można używać preparatów na bazie etofenproksu. Jest to związek, który działa podwójnie: kontaktowo i żołądkowo. Powoduje szybkie obumieranie szkodników, dlatego chroni uprawy przed całkowitym zniszczeniem, nawet w przypadku występowania bardzo dużej liczby szkodników na polu. Środki z etofenproksem dobrze sprawdzają się do rozpylania za pomocą ciągnika z opryskiwaczem polowym lub opryskiwacza samobieżnego.

Na plantacjach rzepaku dobrze sprawdzają się również opryski z acetamiprydu i lambda-cyhalotryny. Obie substancje po jednoczesnym zastosowaniu działają powierzchniowo, wgłębnie i systemicznie, prowadząc do porażenia układu nerwowego słodyszka. Dzięki temu przyczyniają się do natychmiastowego uśmiercenia dorosłych owadów żerujących na pąkach rzepaku. Acetamipryd i lambda-cyhalotryna to substancje o wysokiej odporności na zmywanie przez deszcz, dlatego sprawdzają się do opryskiwania upraw przy niekorzystnych prognozach pogody.

Oprysk rzepaku na słodyszka można wykonać za pomocą insektycydów, które oddziałują na układ nerwowy owada. Wiele z nich wykazuje wysoki poziom skuteczności przy jednoczesnej znikomej szkodliwości dla owadów pożytecznych. Można stosować je w przypadku upraw rzepaku jarego i ozimego. Ciecz robocza oddziałuje na układ nerwowy szkodników, uniemożliwiając im poruszanie się i żerowanie. Dzięki temu słodyszek rzepakowy przestaje niszczyć pąki rzepaku i umiera maksymalnie po upływie kilku dni. Jednorazowy oprysk wystarcza, by zwalczyć dorosłe owady i uniemożliwić im złożenie jaj, co przekłada się na ograniczenie populacji szkodnika w kolejnym sezonie wegetacyjnym ze względu na niską liczbę zimujących chrząszczy.