Opryski na omacnicę prosowiankę

Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis) jest trudna do zwalczania, gdyż gąsienice krótko pozostają na powierzchni roślin. Kluczowy jest monitoring np. za pomocą izolatora entomologicznego i podjęcie działań zwalczających np. pułapki feromonowe lub świetlne na motyle we właściwym momencie. Równie ważne jest też stosowanie właściwej profilaktyki, jak chociażby staranne rozdrabnianie i przyorywanie resztek pożniwnych, w których zimuje szkodnik oraz usuwanie chwastów wokół łanu. Możliwe jest też stosowanie chemicznych insektycydów, wymaga to jednak odpowiedniego sprzętu umoralniającego wjazd w łan kukurydzy, albo środków biologicznych.

Jak rozpoznać żerowanie omacnicy prosowianki?

Szaro — brązowawe gąsienice omacnicy prosowianki mają od kilkunastu do 25 mm, ale są widoczne na powierzchni roślin stosunkowo krótko. 

Szybko wgryzają się w łodygi, oraz zawiązki kolb, gdzie żerują. Charakterystycznym objawem jest pojawienie się trocin, wysypujących się z łodyg i kolb. Z czasem zaatakowane rośliny obłamują się, uniemożliwiając zbiór, a kolby nie wypełniają się i ulegają zepsuciu porażone przez grzyby, mające w tych warunkach lepsze warunki rozwoju. Gąsienicę szkodnika zimują w resztkach pożniwnych kukurydzy oraz w grubych łodygach chwastów. Ich obecność można rozpoznać po obecności otworów w łodygach oraz rozłamując suche resztki pożniwne.

W jakich fazach kukurydzy żeruje omacnica prosowianka?

Gąsienicę po przezimowaniu w resztkach pożniwnych przepoczwarzają się na wiosnę w niewielkie szaro-brązowe motyle, które zwykle w czerwcu składają jaja na spodzie blaszek liściowych kukurydzy. Po około tygodniu wylęgają się gąsienice, które rozpoczynają żerowanie, szybko wgryzając się do wnętrza łodyg. Gąsienice żerują mniej więcej od lipca, czyli fazy rozwoju wiechy BBCH 51-59, przez okres kwitnienia BBCH 61 i dojrzałości ziarniaków BBCH 89, aż do fazy zamierania BBCH 97. Dlatego też, aby monitorować termin zwalczania szkodnika, stosujemy izolator entomologiczny, czyli pojemnik z drobnej siatki, w którym umieszczamy zainfekowaną próbkę resztek pożniwnych. Dzięki temu możemy określić termin wylotu motyli na łan. Monitoring można też prowadzić za pomocą łapki entomologicznej w chwastach na obrzeżach łanu, gdzie zwykle przebywają szkodniki. Kiedy zaobserwujemy pojawienie się motyli, należy rozmieścić na obrzeżach łanu pułapki feromonowe delta lub kominkowe, względnie pułapki świetlne zasilane akumulatorowo lub sieciowo, celem odłowu motyli i niedopuszczenia do złożenia przez nie jaj.

Okres wzmożonych aktywności omacnicy prosowianki

Aktywność omacnicy prosowianki jest mocno uzależniona od pogody i różni się znacząco w poszczególnych latach. Dlatego tak trudno jest skutecznie wybrać odpowiedni moment jej zwalczania. Ciepła wiosna powoduje wcześniejsze pojawienie się motyli, już na przełomie maja i czerwca, podczas gdy niższe wiosenne temperatury mogą opóźnić pojawienie się motyli nawet do połowy czerwca. Stosowanie chemicznych insektycydów o działaniu kontaktowym jest możliwe tylko w okresie tuż po wylęgu gąsienic (zwykle początek i połowa lipca) i wymaga użycia specjalistycznego sprzętu umożliwiającego wjazd na wysoki łan kukurydzy. Alternatywą mogą być preparaty biologiczne, zawierające np. bakterię owadobójczą Bacillus thuringiensis, które stosujemy w fazie od 6-9 liści (BBCH 16-19) do 2 kolanka (BBCH 32).

Jakie szkody może wywołać omacnica prosowianka w kukurydzy?

Szkodnik jest obecny na terenie całego kraju, jednak największe szkody wyrządza w południowej i centralnej Polsce, gdzie potrafi zniszczyć od 30% do 60% i miejscowo nawet więcej powierzchni uprawy. Jest to związane z dominacją w tych rejonach uprawy kukurydzy cukrowej. Oprócz obłamywania roślin omacnica powoduje zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej, a co za tym idzie pogorszenie jakości ziaren, obniżenie zawartości cukrów, tłuszczu i białka. Ponieważ gąsienice żerują, aż do momentu zbioru w październiku, mają wystarczająco dużo czasu, by w skrajnych przypadkach, całkowicie zniszczyć rośliny. Dodatkowym problemem jest współwystępowanie na zaatakowanych roślinach grzybów, powodujących fuzariozę, której skutkiem jest skażenie ziarna mykotoksynami lub całkowite zepsucie kolb. Nieco mniejsze szkody występują w uprawach roślin przeznaczonych na kiszonki, ze względy na inny termin zbioru, jednak problem dotyczy wszystkich upraw tej rośliny, włącznie z kukurydzą ozdobną. Dodatkowo szkodnik ma szerokie możliwości przetrwania i rozprzestrzeniania się, gdyż oprócz kukurydzy, żeruje także na jabłoniach, malinach, chmielu, prosie, rabarbarze, papryce, winorośli, buraku oraz wspomnianych chwastach grubo-łodygowych. Dlatego tak istotne jest koszenie chwastów wzdłuż łanów, gdyż to na nich przebywają motyle wylatujące wieczorem i w nocy na pola, by złożyć jaja. Dlatego tylko staranny monitoring i w porę zastosowane pułapki oraz opryski pozwolą skutecznie ograniczyć straty, wywołane przez omacnicę prosowiankę. Po zbiorach konieczne jest natomiast staranne mulczowanie ścierniska i głęboka orka, aby wyeliminować szkodniki pozostające w resztkach łodyg na kolejny sezon.