Żyto jare 

Żyto jare nawet na słabszych stanowiskach może dać zadowalające plony ziarna pod warunkiem, że przestanie być uprawiane w sposób tradycyjny, czyli metodami ekstensywnymi. Może być wysiewane na glebach kompleksu żytniego dobrego i słabego, lekkich i kwaśnych, ale lepsze efekty osiągnie się na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Dowolność siewu sprzyja wykorzystaniu żyta jarego jako rośliny pastewnej oraz poplonu. Pewnym ograniczeniem jest niewielka ilość dostępnych odmian krajowych, a jedynym ich źródłem pozostaje Hodowla Roślin Smolice.

Dlaczego warto zasiać żyto jare?

Zalety uprawy żyta jarego:

• Małe wymagania. Żyto jare może być uprawiane na glebach lekkich i mało zasobnych IV-V, a nawet VI klasy bonitacyjnej z niskim odczynem pH. Nie wymaga dużych nakładów pracy i nawet przy przeciętnym poziomie agrotechniki daje przyzwoite plony.
• Odporność na czynniki klimatyczne. Żyto jare jest mrozoodporne i dobrze znosi okresowy niedobór opadów.
• Odporność na choroby. Żyto jare wykształciło naturalną odporność na wiele chorób grzybowych, która została wzmocniona działaniami hodowlanymi.
• Możliwość wysiewu w różnych porach roku. Żyto jare do wysiewu wymaga niezamarzniętej ziemi. W związku z tym może być wysiewane jako zboże jare już od końca zimy, a późną jesienią jak zboże ozime lub przewódka.
• Różnorodne przeznaczenie. Żyto jare można uprawiać z przeznaczeniem na ziarno, zielony nawóz, paszę lub jako surowiec do produkcji biopaliw.
• Szybki przyrost biomasy. Żyto jare szybko rośnie, dzięki czemu w krótkim czasie może uzupełnić niedobory pasz objętościowych.

Wyróżniki żyta jarego

Podstawowy cechy żyta jarego:

1. Termin wysiewania. W odróżnieniu od żyta ozimego żyto jare zasadniczo wysiewa się bardzo wczesną wiosną lub z końcem zimy. Późny wysiew wiosną skutkuje niższymi plonami.
2. Genetyczna zimotrwałość. Dzięki temu odmiany żyta jarego mają typowe cechy przewódek. Mogą być równie dobrze wysiewane późną jesienią, jak zboża ozime i dają przy tym niezły plon.
3. Odporność na niedobór wody. W stosunku do innych zbóż jarych żyto lepiej znosi wiosenne susze, które niemal co roku nękają polskie rolnictwo.
4. Tempo wzrostu i wysokość. Żyto jare nie dorasta do takiej wysokości jak żyto ozime, dzięki czemu jest mniej podatne na wyleganie. Szybkie tempo wzrostu powoduje, że żyto zagłusza chwasty.
5. Niewielkie wymagania. Zdolność do plonowania na gorszych rodzajach gleb kosztem niższych plonów stała się powodem lekceważącego podejścia do uprawy żyta jarego. Jego areał w Polsce jest niewielki. Oczywiście na lepszych glebach i przy większej trosce ze strony rolnika (w warunkach lepszego nawożenia i prawidłowej agrotechniki) żyto jare potrafi dać plony powyżej 50 dt/ha.
6. Zastosowanie. Stosunkowo duża zawartość białka w ziarnie oraz inne parametry zachęcają do wykorzystania żyta jarego w przemyśle piekarniczym. Z powodzeniem nadaje się do produkcji zielonek, mieszanek zbożowo-strączkowych i jako surowiec do biogazowni. Może być dobrym międzyplonem, a wysiane późno i przyorane na zimę wzbogaca glebę w substancje organiczne.
7. Odporność na choroby. Poszczególne odmiany żyta jarego mają większą odporność na choroby grzybowe w porównaniu z innymi zbożami jarymi oraz odmianami żyta ozimego. Dzięki temu lepiej sprawdzają się w płodozmianach uproszczonych i w gospodarstwach ekologicznych.

Najpopularniejsze odmiany żyta jarego

• Bojko to odmiana populacyjna, która do niedawna była jedyną odmianą żyta jarego wpisaną do krajowego rejestru roślin rolniczych. Od swojej rejestracji w 2005 r. zdążyła już zostać sprawdzona przez rolników i zyskać ich pozytywne opinie. Jest to odmiana przewódkowa, optymalny termin wysiewu zapewniający największą opłacalność to okres pomiędzy 20 września a 30 kwietnia. Pomimo dużej wysokości łanu (128-153 cm) jest stosunkowo odporna na wyleganie. Nie ulega porażeniom przez sporysz, a ponadto charakteryzuje się wysoką odpornością na rynchosporiozę, septoriozę liści i plew, rdzę brunatną i mączniaka. Dzięki odporności na choroby grzybowe odmiana Bojko sprawdza się w uprawach ekologicznych, jest zimotrwała i dobrze znosi okresowe niedobory wody. Przy umiarkowanym nawożeniu azotem plonuje lepiej niż czołowe odmiany pszenżyta jarego, a ma szersze możliwości zastosowania. Ziarno charakteryzuje się dużą zawartością białka i wysoką liczbą opadania. 
• Arantes to zagraniczna odmiana populacyjna, przewódkowa. Kilka lat temu ziarno odmiany Arantes posłużyło szkockiej destylarni Arbikie do wyprodukowania pierwszej żytniej whisky. Jest to odmiana niska, stosunkowo odporna na wyleganie. Ma wysoki potencjał plonowania, daje ziarno o dużej MTZ, doskonałe dla celów konsumpcyjnych, ale może też służyć jako pasza lub substrat do produkcji biogazu. Wykazuje średnią odporność na rdzę brunatną, rynchosporiozę i mączniaka.