Środki ochrony roślin w Integrowanej Produkcji

Integrowana produkcja roślin zakłada wykorzystanie dostępnych metod ochrony roślin, ze szczególnym uwzględnieniem metod niechemicznych, w taki sposób, aby zminimalizować zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska. Stosując środki ochrony roślin z integrowanej produkcji powinny być stosowane po wcześniejszej analizie sytuacji w uprawie, czynników środowiskowych, a także faz rozwojowych roślin oraz szkodnika.

Na czym polega Integrowana Produkcja roślinna?

Integrowana produkcja roślin to metoda produkcji żywności zakładająca wykorzystanie zdobyczy postępu technicznego, naukowego i biologicznego w rolnictwie aby uzyskać plony o jak najwyższej wartości z jednoczesnym ograniczeniem niekorzystnego wpływu na ludzi, zwierzęta i otoczenie. Ta metoda produkcji zakłada maksymalne wykorzystanie odpowiedniego i świadomego nawożenia oraz zwalczania chorób i szkodników, w oparciu o wcześniejszego analizy środowiskowe. Ważnym elementem tego systemu jest także świadome stosowanie środków ochrony roślin, połączone z systematycznym monitoringiem poziomów pozostałości w uprawianych roślinach.

Integrowana produkcja roślin to dobrowolny system gospodarowania. Hodowcy, aby otrzymać certyfikat, muszę przejść odpowiednie szkolenie, a także spełnić określone warunki dotyczące sposobu prowadzenia produkcji rolnej. Jednym z nich jest zachowanie wymogów integrowanej ochrony roślin. Ponadto, hodowcy zobowiązani są także do przestrzegania zasad higieny podczas zbiorów i magazynowania.

Wspomniany system zakłada także stosowanie określonych pestycydów, które zostały dopuszczone do użytku w określonych typach upraw. Ponadto, rośliny muszą być uprawiane zgodnie z opracowanymi metodykami, dedykowanymi każdemu gatunkowi upraw, które zawierają, między innymi, informacje dotyczące zabiegów pielęgnacyjnych i ochronnych, a także dopuszczonych substancji.

Integrowana produkcja roślin zakłada ścisłe przestrzeganie wykazu środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania w tym systemie produkcji, również w oparciu o właściwości substancji czynnych. Wytyczne dotyczące stosowania środków ochrony roślin publikowane są w Zaleceniach Ochrony Roślin.

Co to znaczy Integrowana Produkcja?

Integrowana produkcja roślin to nowoczesny system jakości żywności, wykorzystujący w sposób zrównoważony postęp techniczny i biologiczny w każdym aspekcie produkcji rolnej, to jest w: uprawie, ochronie i nawożeniu. System ten obejmuje szczególną uwagą dbałość o ochronę środowiska i zdrowia ludzi.

Założeniem integrowanej produkcji jest ograniczenie stosowania chemicznych środków w rolnictwie, na rzecz stosowania poprawnego płodozmianu i zabiegów agrotechnicznych oraz stosowania substancji naturalnych, biostymulatorów. Program ten nie wyklucza stosowania środków chemicznych, zakłada jednak ograniczenie ich stosowania do przypadków tego wymagających. Według założeń integrowanej produkcji, zastosowanie nawozów lub środków ochrony roślin powinno być poprzedzone analizą zapotrzebowania roślin, wyrządzonych szkód, warunków środowiskowych, a także znajomością właściwości chemicznych substancji czynnych w stosowanych preparatach. Konieczne jest także prowadzenie systematycznego monitoringu pozostałości środków ochrony roślin, a także poziomów azotanów, azotynów i metali ciężkich w roślinach. Celem takich zabiegów jest produkcja żywności bezpiecznej, pełnowartościowej i wysokiej jakości przy jednoczesnym ograniczeniu szkodliwego wpływu rolnictwa na środowisko naturalne.

Ponadto, spełnienie wymogów integrowanej produkcji oraz uzyskanie odpowiedniego certyfikatu pozwala na refundację części kosztów związanych z uczestnictwem w programie, takich jak zakup środków ochrony roślin, czy koszty związane z monitoringiem upraw.

Jakie metody obejmuje Integrowana ochrona roślin?

Celem integrowanej ochrony roślin jest wykorzystanie wszystkich dostępnych metod ochrony roślin, jednak pierwszeństwo mają metody niechemiczne, których stosowanie ma na celu zminimalizowanie zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska. W tym systemie, stosowanie chemicznych środków ochrony roślin jest ograniczone do niezbędnego minimum, co pozwala ograniczyć presję na środowisko i ochronić bioróżnorodność. Jednocześnie, integrowana ochrona roślin wykorzystuje wiedzę o organizmach i interakcjach między nimi i środowiskiem, a także zakłada wykorzystanie naturalnie występujących organizmów do zwalczania szkodników.

Integrowana ochrona roślin zakłada zrównoważone prowadzenie upraw, poprzez wykorzystanie następujących metod:

- przedkładanie niechemicznych metod walki z organizmami szkodliwymi nad chemiczne, jeżeli te pierwsze zapewniają odpowiednia ochronę,

- zapobieganie występowaniu organizmów szkodliwych powinno być osiągane przez stosowanie płodozmianu i właściwej techniki,

- stosowanie odmian odpornych na choroby, a materiał siewny i nasadzeniowy powinien być poddany odpowiedniej ocenie,

- stosowanie nawożenia, wapnowania, nawadniania i melioracji powinno być prowadzone w sposób zrównoważony,

- należy zapobiegać introdukcji organizmów szkodliwych,

- organizmy pożyteczne powinny być chronione, a także należy stwarzać warunki sprzyjające ich występowaniu,

- prowadzenie dokumentacji dotyczącej wykonywanych zabiegów w uprawach, zwłaszcza gdy wymagają zastosowania środków ochrony roślin,

- przestrzeganie zasad higieny fitosanitarnej (np. regularne czyszczenie sprzętu wykorzystywanego w uprawie), co pozwala ograniczyć rozprzestrzenianie się chorób,

- środki ochrony roślin powinny być stosowane tak, aby ograniczyć ryzyko powstania odporności u organizmów szkodliwych.

Jakie warunki musi spełnić rolnik, chcący się ubiegać o ten system płatności?

Aby otrzymać dotacje związane z prowadzeniem integrowanej produkcji roślin, rolnik powinien prowadzić uprawy roślin zgodnie z opublikowanymi wytycznymi, a także otrzymać certyfikat poświadczający stosowanie integrowanej produkcji roślin. Dokument ten wydaje się na wniosek producenta przez podmiot certyfikujący, po uprzednim spełnieniu kilku warunków.

Zamiar stosowania integrowanej produkcji roślin należy zgłaszać corocznie, nie później niż 30 dni przed siewem albo sadzeniem roślin, a w przypadku roślin wieloletnich do 1 marca każdego roku. Certyfikat wydaje się, jeśli producent roślin spełnia następujące kryteria:

- ukończenie szkolenia w zakresie zintegrowanej produkcji roślin oraz posiadanie zaświadczenia o ukończeniu tego szkolenia,

- produkcja i ochrona roślin prowadzone są według wytycznych zawartych w zatwierdzonych metodykach,

- nawożenie prowadzone jest w oparciu o zapotrzebowanie roślin an składniki pokarmowe, określone na podstawie analiz gleby lub roślin,

- w produkcji przestrzegane są zasady higieniczno-sanitarne, z uwzględnieniem dbałości o prawidłowe warunki fitosanitarne,

- w próbkach roślin i produktów roślinnych pobranych do badań nie stwierdza się przekroczenia dopuszczalnych pozostałości środków ochrony roślin, azotanów, azotynów i metali ciężkich,

- w uprawach przestrzegane są wymagania dotyczące ochrony roślin przed szkodnikami.

Przed uzyskaniem certyfikatu poświadczającego stosowanie integrowanej produkcji roślinnej, rolnik zobowiązany jest również do podania następujących informacji:

- oświadczenie o prowadzeniu upraw zgodnie z wymogami ,

- informacje o gatunkach i odmianach uprawianych roślin, a także obszar, na którym prowadzone są uprawy.

Lista środków ochrony roślin dla Integrowanej Produkcji

Integrowana Produkcja nie zakazuje stosowania środków ochrony roślin w produkcji roślinnej. Zakłada, że użycie tych środków powinno być prowadzone w sposób zrównoważony, po uprzedniej ocenie zagrożenia, stanu roślin, a także warunków środowiska.

Właściwa ochrona przy użyciu chemicznych środków powinna być prowadzona w oparciu o dobrą znajomość biologii szkodników i właściwości środków ochrony roślin. Przed podjęciem decyzji o przeprowadzeniu zabiegu z użyciem środków ochrony roślin, należy przeprowadzić analizę aktualnej sytuacji w uprawie, uwzględniając:

- podatność odmiany,

- fazę rozwojową rośliny,

- fazę rozwoju szkodnika,

- obfitość źródła infekcji,

- warunki atmosferyczne,

- właściwości preparatu.

Ponadto, planując zastosowanie środków ochrony roślin w uprawach integrowanej produkcji roślin, należy pamiętać o zachowaniu rotacji związków o różnym mechanizmie działania, uwzględniając występowanie form odpornych na poszczególne środki ochrony roślin.

Aktualne wykazy środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania w integrowanej produkcji roślin są udostępniane w serwisie „Platforma Sygnalizacji Agrofafgów”. Na liście znajdują się tylko środki zarejestrowane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Cyklicznie publikowane są wykazy rekomendowanych:

- herbicydów,

- fungicydów,

- insektycydów.

Wspomniane listy zawierają szczegółowe informacje dotyczące produktów i substancji czynnych, takie jak:

- numer zezwolenia na dopuszczenie do obrotu,

- nazwa handlowa preparatu,

- nazwa i zawartość substancji czynnej,

- sposób stosowania preparatu,

- nazwę producenta produktu,

- gatunki roślin i wykaz szkodników, które mogą być zwalczane przy użyciu preparatu.

Stosowanie środków ochrony roślin zawartych w wykazach tworzonych przez Instytut Ochrony Roślin Państwowego Instytutu Badawczego nie zwalnia rolnika z obowiązku stosowania produktów zgodnie z przeznaczeniem. Przed użyciem środka należy zapoznać się z etykietą z zaleceniami dotyczącymi stosowania, a także przestrzegać dawek, terminów stosowania, warunków wykonywania zabiegów i ich maksymalnej liczby w sezonie oraz okresu karencji.

Integrowana Produkcja a ochrona

Integrowana Produkcja roślin zakłada prowadzenie upraw w sposób zrównoważony, co pozwala ochronić uprawy przed:

- chorobami,

- szkodnikami,

- niedoborami.

Wielu producentów nie zdaje sobie sprawy, że występowanie szkodników i chorób w uprawach jest w dużej mierze spowodowane niewłaściwą gospodarką nawozową oraz nieprawidłowym zaspokajaniem potrzeb pokarmowych uprawianych roślin. Szacuje się, że prawidłowo prowadzone nawożenie odpowiada w 40 -50% za efektywny wzrost roślin. Dzieje się tak za sprawą poprawy odporności upraw na ataki patogenów glebowych i zwiększenie ich odporności na warunki stresowe. Dlatego nawożenie jest bardzo ważną częścią strategii zrównoważonego stosowania pestycydów. Jednocześnie, prowadzenie zrównoważonego nawożenia upraw odpowiada za stworzenie optymalnej żyzności gleby oraz zbilansowanego składu mikrobiomu glebowego.

Oprócz dbałości o prawidłowe zaopatrzenie gleby w składniki pokarmowe, w ochronie upraw prowadzonych w zgodzie z integrowaną produkcją, ważne znaczenie ma stosowanie zabiegów agrotechnicznych oraz świadoma hodowla.

Przykładanie dużej wagi do utrzymania prawidłowego pH gleby, nie tylko pozwala uzyskać obfite plony, ale również pozwala na zachowanie równowagi między mikroorganizmami glebowymi, co chroni przez rozwojem patogenów. Kolejnym elementem jest dbanie o optymalną strukturę i napowietrzenie gleby, które osiąga się przeprowadzając zabiegi, takie jak bronowanie przed siewem. Pozwalają one na rozbicie dużych grud ziemi, a także umożliwiają dostęp powietrza do górnych warstw ziemi, dzięki czemu stwarzają sprzyjające warunki do kiełkowania. Niemniej ważne jest prowadzenie świadomego płodozmianu. Prawidłowe następstwo upraw pozwala ograniczyć konieczność nawożenia lub wykonywania zabiegów z użyciem środków ochrony roślin.

Wykazy środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania w integrowanej produkcji roślin

Środki ochrony roślin dopuszczone do stosowania w integrowanej produkcji muszą być zatwierdzone i dopuszczone do obrotu przez MRiRW. Produkty te publikowane są, w formie wykazów, przez Instytut Ochrony Roślin Państwowego Instytutu Badawczego.

Wykazy te są uaktualniane i cyklicznie publikowane w formie list obejmujących:

- fungicydy,

- herbicydy,

- insektycydy.

Dokumenty te zawierają wykaz, wraz z charakterystyką produktu obejmującą takie informacje jak: nazwa produktu, producent, substancja czynna i jej zawartość, przeznaczenie, zakres stosowania i spektrum działania.

Publikowane wykazy obejmują zarówno tradycyjne środki chemiczne, jak i niechemiczne – biologiczne, które są zaznaczone w wykazie na zielono.