Czy warto badać glebę?

Analiza gleby to niezwykle ważne badanie, które pozwala ocenić w jakiej aktualnie kondycji znajduje się dana ziemia uprawowa. Na podstawie takich wyników można potem opracować efektywniejszy plan nawożenia, co pozwoli uzyskać założone plony. Z pewnością, warto również badać glebę ze względów ekonomicznych, bowiem stale rosnące ceny nawozów pomagają zawęzić ilość stosowanych preparatów. Dlaczego jeszcze powinno się przeprowadzać analizę gleby i jakie informacje uzyskamy z takiego badania?

Dlaczego warto badać glebę? Dlaczego warto wykonać analizę gleby?

Żyzność gleby jest jednym z najistotniejszych czynników, które decydują o ilości i jakości uzyskiwanych plonów. Niestety, bardzo często zdarza się, że rośliny nawożone są w nieodpowiedni sposób, co ogranicza ich prawidłowy rozwój. Nadal część rolników nawozi uprawy bez wcześniejszego uwzględnienia pH ziemi i jej zasobności w przyswajalne formy składników odżywczych. Zbyt małe dawki nawozu doprowadzają do słabszego wzrostu roślin, a za wysokie blokują dostęp uprawy do niektórych cennych pierwiastków. Tylko właściwie dobrane nawożenie zapewni więc oczekiwany plon. Aby jednak tak się stało należy wcześniej uwzględnić zapotrzebowanie uprawy na poszczególne składniki mineralne w odniesieniu do aktualnej zasobności ziemi. W tym właśnie celu, warto wykonać analizę gleby. Dzięki optymalnemu nawożeniu da się nie tylko pozyskać zakładany plon, ale też skutecznie poprawić jego zdrowotność. Bez przeprowadzenia takiego badania nie jest możliwe ustalenie prawidłowych dawek nawozu, a tym samym dopasowanie wartości odżywczych do aktualnych potrzeb roślin. Koniecznie trzeba również zdawać sobie sprawę, że brak analizy gleby zazwyczaj skutkuje nieefektywnym gospodarowaniem oraz wzrostem kosztów produkcji. Po dokonaniu oceny ilości dostępnych makro- i mikroskładników w ziemi można zminimalizować wydatki przeznaczone na nawozy i kompost, które w rzeczywistości nie są potrzebne. Oczywiście nie należy też zapominać, że badanie gleby pozwala dokładnie określić odczyn pH, który ma ogromne znaczenie dla skuteczności przyswajania przez rośliny określonych składników pokarmowych. Z tych właśnie względów, warto systematycznie przeprowadzać badanie gleby, które okaże się doskonałą inwestycją przynoszącą zyski w lepszym plonowaniu.

Po co jest analiza gleby?

Analiza gleby przede wszystkim służy do szczegółowego określenia zasobności ziemi w poszczególne składniki pokarmowe. Otrzymane po badaniu parametry pozwalają potem skutecznie oszacować niedobór bądź nadmiar danego składnika, co pomoże obliczyć najoptymalniejszą dawkę nawozu. Analiza uwzględnia zawartość wszystkich podstawowych składników pokarmowych, w tym potasu, magnezu, azotu, fosforu, siarki i wapnia, a także wszystkich mikroelementów m.in. cynku, managanu, żelaza, miedzi, boru oraz molibdenu. Dodatkowo próba glebowa pozwala zdiagnozować problem zasolenia lub określić potrzeby wapnowania ziemi. Udostępniane po analizie zawartości zostają podane w mg/l gleby w uwzględnieniu do upraw sadowniczych, ogrodniczych oraz warzywnych. W trakcie badania określany jest także odczyn ziemi, który ma bezpośredni wpływ na strukturę oraz kondycję podłoża. Kolejnym parametrem znajdującym się w analizie jest przewodność elektryczna właściwa gleby oraz związane z nią zasolenie. Niezwykle przydatna może okazać się też faktyczna zawartość substancji organiczej, czyli próchnicy. Ten wskaźnik pomoże określić jakość danej gleby, jej zdolności sorpcyjne i buforowe oraz aktywność biologiczną. Każdy z elementów zawartych w analizie ma bardzo istotne znaczenie dla prawidłowego rozwoju uprawy i jej plonowania. Takie badania dają kompleksowy obraz tego, w jakim obecnie stanie jest podłoże oraz jakich składników należy dostarczyć glebie, żeby rosnące na niej rośliny mogły równomiernie je pobierać.

Kiedy zrobić próby glebowe? W jaki sposób oddać próbkę do analizy?

Jesień i wczesna wiosna to dwa najoptymalniejsze terminy, w jakich warto dokonać próby glebowej. W przypadku upraw rolniczych okaże się to na tyle istotne, że uwzględni czas zbiorów oraz termin przygotowania pól pod następne zasiewy. Przyjmuje się, że analizę gleby powinno się też wykonywać przed wysiewem nawozów, założeniem nowej plantacji lub uprawy oraz przy wystąpieniu niepokojących objawów na roślinach. Świetnym rozwiązaniem okaże się także przeprowadzanie corocznego badania odczynu gleby. Aby uzyskać szczegółowe wyniki analizy i w jak największym stopniu zminimalizować błąd statystyczny to przed pobraniem próbki trzeba się właściwie przygotować. Na początku należy w każdym gospodarstwie wyodrębnić miejsca, które potencjalnie mogą różnić się przemiennością plonowania oraz zmiennością glebową. Powinno się przy tym uwzględnić odmiany poszczególnych roślin i ich zróżnicowanie wiekowe. Do tego celu przydatne okażą się wyrysy geodezyjne. Po wyznaczeniu obszarów można już przystąpić do pobierania próbek przy użyciu laski Egnera bądź zwykłego szpadla z głębokością do 40 cm. Zawsze przed pobraniem ziemi koniecznie trzeba usunąć wierzchnią część podłoża (warstwę przesuszoną albo z darnią) wykorzystując do tego szpadel. Pojedyncza próbka powinna rezprezentować powierzchnię o podobnych uwarunkowaniach agrotechnicznych oraz przyrodniczych. Do przeprowadzenia podstawowej analizy gleby (magnez, potas, fosfor i odczyn pH) należy pobrać około 0,5 kg ziemi. Na jedną próbkę zbiorczą musi składać się dwadzieścia próbek pojedycznych w przypadku gleb ornych mineralnych bądź czterdzieści próbek pochodzących z gleb organicznych oraz trwałych użytków zielonych. Alternatywnie można zdecydować się na badanie metodą ogrodniczą i przygotować zarówno próbkę z warstwy ornej (0-20 cm), jak i podornej (20-40 cm). Jeżeli analiza ma zostać wykonana pod kątem nowych nasadzeń to należy pobrać około dwudziestu próbek pierwotnych wywodzących się równomiernie z całej powierzchni wyznaczonego obszaru. W przypadku chęci przeprowadzenia próby glebowej pod względem zawartości azotu powinno się przygotowaną ziemię zamknąć w szczelnym pojemniku i w ciągu doby przekazać do laboratorium. Ponadto trzeba pamiętać, aby zapewnić próbce niską temperaturę. Nigdy nie należy jednak pobierać gleby do analizy zaraz po wysianiu nawozów lub po obfitszych opadach. Takie czynniki mogą spowodować, że wynik będzie niewiarygodny bądź zakłamany. Prawidłowo pobraną próbkę trzeba następnie odpowiednio oznakować i dostarczyć do laboratorium maksymalnie w ciągu dwóch dni od jej przygotowania.

Jaki jest koszt badania gleby? Gdzie wykonamy analizę gleby?

Podstawowe badanie gleby można zlecić jednej z najbliższych Stacji Chemiczno-Rolnicznych, których siedziby znajdują się w każdym mieście wojewódzkim. Alternatywnie, warto udać się też do laboratorium przy Ośrodku Doradztwa Rolniczego. Tego rodzaju analizy przeprowadzają również prywatne laboratoria posiadające pozwolenia i akredytację na wykonywanie takich usług. Pobraną samemu próbkę należy zawieźć bezpośrednio do wybranego laboratorium, bądź można skorzystać z pomocy przedstawiciela regionalnego, który sam prawidłowo ją przygotuje. Czasami swoje wsparcie oferują także studenci uczelni rolniczych. Podstawowe badanie gleby uwzględniające jedynie najważniejsze mikroelementy i odczyn podłoża to koszt 13,12 zł za pojedynczą próbę. Na analizę obejmującą dodatkowo zawartość miedzi, manganu, żelaza i cynku trzeba wydać 34,99 zł, a wraz z borem 52,48 zł. Badanie laboratoryjne określające zawartość azotu w glebie z dwóch poziomów profilu kosztuje 28,12 zł, a z trzech 42,48 zł. Za pełną analizę składu granulometrycznego należy zapłacić 46,86 zł, a za wskazanie zawartości próchnicy metodą Tiurina 40,61 zł lub metodą wagową 59,36 zł. Podane stawki obowiązują w 2023 roku w Okręgowych Stacjach Chemiczno-Rolniczych regulowanych przez rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zazwyczaj w prywatnych instytucjach koszt badania gleby okaże się jednak nieco wyższy.

Jakie informacje uzyskamy z badania gleby?

Badanie gleby pozwala szczegółowo określić zawartość podstawowych składników odżywczych znajdujących się w dostarczonej próbce ziemi. Analiza obejmuje zarówno składniki pokarmowe (wapń, azot, siarkę, potas, fosfor, magnez), jak i wszystkie mikroelementy (żelazo, cynk, miedź, bor, mangan, sód, tytan, molibden), a także odczyn pH, próchnicę oraz zasolenie. Na podstawie badania dostajemy więc informacje o dokładnej zawartości składników podawanych w mg/l gleby. Podstawowym parametrem określanym w analizie jest też odczyn glebowy, od którego w dużej mierze zależy przyswajalność makro- i mikroelementów przez rośliny. Zakres pozostałych informacji zawartych w badaniu związany jest już bezpośrednio z rodzajem przeprowadzanej analizy.

W zależności od aktualnych potrzeb uprawy oddając próbkę gleby do badania można uzyskać informacje dotyczące zawartości:

• makro- oraz mikroelementów, w tym Mg, Ca, P, K, Na, S, Ti, B, Ni, Cr, Fe, Cu, Mo, Zn;
• metali ciężkich, w tym Pb, Cd, As, Hg, Ba, Ni, Zn, Cu, Cr;
• pH w H2O oraz w KCl;
• zasolenia;
• PEW,
• materii organicznej;
• azotu ogólnego Kiejdahla;
• azotu mineralnego (N-NO3, N-NH4).

Dodatkowo możliwe jest również przeprowadzenie analizy pierwiastkowej form przyswajalnych, takich jak Mg, K, B, P, Na, Ca i S. W prywatnych laboratoriach poszczególne rodzaje badań mogą się jednak między sobą zasadniczo różnić. Bardzo często dostępne są też gotowe pakiety obejmujące wyłącznie te parametry, które są dedykowane tylko określonym uprawom, np. sadowniczym, ogrodniczym czy rolniczym. Można także dokonać analizy pod nowe nasadzenia, która pomoże efektywniej zaplanować uprawę bądź przeznaczoną pod konkretną grupę roślin, np. jagodowych. Na wyniki badań zazwyczaj czeka się do czterech tygodni.

Jak interpretować wyniki analizy gleby?

Analizy gleby wykonuje się różnymi sposobami, przez co czasami mogą wystąpić niemałe różnice w wynikach. Zazwyczaj nie powinny być one jednak większe, niż maksymalnie 30%. Nie bez znaczenia pozostaje też kwestia tego, czy badanie zostało przeprowadzone metodą uniwersalną (nazywaną również ogrodniczą) czy podstawową. Wszystkie parametry dotyczące zawartości poszczególnych składników w ziemi podawane są w mg/l gleby. Największe różnice, jakie można zaobserwować w interpretacji wyników dotyczą odczynu pH. Zbyt niski bardzo często skutkuje wymywaniem bądź uwstecznianiem składników pokarmowych, które przez to nie docierają do roślin. W efekcie prowadzi to do powstania znaczących niedoborów składników i ograniczenia potencjału plonotwórczego uprawy. Warto również pamiętać, że przyswajalność najważniejszych mikroelementów wzrasta wraz z odczynem podłoża. Z kolei bardzo kwaśne gleby mogą blokować możliwość wykorzystywania przez rośliny potasu, magnezu oraz fosforu. Wszystkie mikroelementy będą się za to lepiej przyjmować przy niższym pH, więc odwrotnie, niż w przypadku makroelementów. Gleby o kwaśnym odczynie najlepiej pobierają mangan i żelazo, lekko kwaśne doskonale przyjmują cynk oraz miedź, obojętne - siarkę, azot i bor, a zasadowe przede wszystkim magnez, wapń oraz molibden. Ziemie o obojętnym pH zdecydowanie najskuteczniej przyswajają za to potas. Zawartość próchnicy ma również istotne znaczenie dla żyzności gleby, a także gromadzonych przez nią składników pokarmowych. Utrzymanie prawidłowych parametrów substancji organicznej w dużym stopniu pomaga ograniczyć pobieranie toksyn przez rośliny. Dodatkowo zapobiega uwstecznianiu się składników pokarmowych, jednocześnie sprawiając, że przechodzą one w bardziej przyswajalne dla roślin formy. Oczywiście nie powinno się też zapominać, że wyższy współczynnik próchnicy skutecznie zapobiega wypłukiwaniu się azotu z podłoża. Interpretując wyniki analizy gleby, koniecznie trzeba zwrócić także uwagę na parametr zasolenia. Jeśli występuje to przeważnie doprowadza do tzw. "suszy fizjologicznej", czyli niemożności pobrania przez uprawę składników odżywczych z gleby. Na skutek zasolenia pierwiastki tworzą nieprzyswajalne formy, które nie są przyjmowane przez rośliny, co przyczynia się do ich stopniowego umierania.

Interpretując wyniki analizy gleby należy również uwzględnić rozbieżności, jakie mogą wystąpić przy przeliczaniu dawek nawozu. W metodzie podstawowej stosuje się przeliczniki oraz współczynniki sorpcji. Mogą być one różne i zależeć bezpośrednio od nawozów oraz klasy gleby. W metodzie podstawowej ważną rolę odgrywają też liczby graniczne, które nie są tutaj zaktualizowane do obecnie uzyskiwanych plonów. Zlecający musi więc samodzielnie zakładać poprawkę na dany plon. Z kolei przy badaniu metodą uniwersalną liczby graniczne są już z góry dostosowane do aktualnych plonów i realiów, przez co nie trzeba dokonywać dodatkowych obliczeń.

Jakie są korzyści z badania gleby?

Badanie gleby ukierunkowane na zawartość poszczególnych składników pokarmowych zdecydowanie przynosi rolnikom wiele korzyści. Przede wszystkim dostarcza rzetelnych informacji na temat aktualnego stanu odżywienia i pH ziemi. Tylko dzięki takiej analizie można szczegółowo dowiedzieć się, jakie składniki pokarmowe występują w optymalnej, za dużej lub niedostatecznej ilości. Należy pamiętać, że dla jakości plonu niezbędne okaże się osiągnięcie optymalnego poziomu pierwiastków, a analiza gleby z pewnością pomoże w redukcji bądź zaopatrzeniu podłoża w dane składniki. Dzięki przebadaniu próbki ziemi można również dokonać ewentualnej regulacji odczynu pH podłoża. Oczywiście nie wolno też zapominać, że podane parametry okażą się niezastąpione w prawidłowym określaniu dawek nawozów. Analiza gleby efektywnie pozwala uniknąć przenawożenia czy niedoboru najcenniejszych pierwiastków. Optymalne zawartości poszczególnych składników pokarmowych w glebie przyczyniają się także do uzyskania zaplanowanej wielkości oraz jakości plonów. Występowanie makro- i mikroelementów w odpowiednich dawkach sprawia, że pierwiastki nie blokują siebie nawzajem oraz są równomiernie pobierane przez uprawę. Dzięki temu wydadzą potem oczekiwany plon, co przyniesie rolnikowi lub gospodarstwu większy zysk. Z pewnością dużą korzyścią związaną z badaniem gleby jest poprawa odporności roślin. Znając dokładną zawartość składników pokarmowych można lepiej dopasować stosowane dawki, jednocześnie zwiększając tym samym odporność uprawy na patogeny i stres. Dodatkowo dbając o optymalny poziom pierwiastków znacząco zmniejszamy ryzyko wystąpienia niebezpiecznych chorób, które mogłyby zagrażać nie tylko poszczególnym jednostkom, ale całej plantacji. Przeprowadzenie kompleksowej analizy gleby pozwala też sporo zaoszczędzić, zwłaszcza na niepotrzebnym nawożeniu. Czasami nawet niewielkie ograniczenie ilości stosowanych preparatów wiąże się ze sporym zyskiem dla gospodarstwa. Warto również pamiętać, że optymalna zawartość składników odżywczych w ziemi przekłada się na późniejszą zdolność przechowalniczą owoców.

Badanie gleby powinno więc stanowić regularną, dobrą praktykę rolniczą. Tylko dzięki takiej analizie można bowiem sprawdzić faktyczną kondycję ziemi i zawartość znajdujących się w niej składników pokarmowych. Oddając próbki ziemi do badania otrzymujemy szczegółowe wyniki, które pozwalają podjąć odpowiednie działania dotyczące najważniejszych zabiegów agrotechnicznych, w tym nawożenia czy wapnowania gleby. Przyjmuje się, że dla zachowania dobrej kondycji ziemi należy przeprowadzać analizę przynajmniej raz na cztery lata.

>>>JAK ODKWASIĆ GLEBĘ? - SPRAWDŹ KLIKAJĄC TUTAJ<<<