Formulacje środków ochrony roślin

Formulacje, czyli formy użytkowe środków ochrony roślin są fizycznymi postaciami wybranej substancji czynnej, uzyskiwanymi w procesie technologicznym podczas tworzenia danego preparatu. Decydują one m.in. o sposobie wykorzystania produktu, jego skuteczności i trwałości, bezpieczeństwie stosowania, a także ostatecznej cenie. Ponadto formulacje mają bezpośredni wpływ na formę preparatu oraz na możliwość łączenia go z wodą. Jakie są formulacje środków ochrony roślin i jakie mają oznaczenia?

Co to są formulacje środków ochrony roślin?

Forma użytkowa środków ochrony roślin stanowi niezwykle cenną informację, którą wielu rolników nadal ignoruje. Niestety jest to duży błąd, bowiem określana w ten sposób postać danego preparatu ma ogromne znaczenie dla efektywności działania produktu i jego faktycznych właściwości. Formulacje są kombinacjami różnych składników, stabilizatorów oraz nośników, które sprawiają, że dane środki ochrony rośliny mogą być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem. Podstawowym składnikiem każdego preparatu jest substancja czynna (aktywna), której działanie opiera się głównie na skutecznym niszczeniu agrofagów. Warto jednak zauważyć, że w czystej chemicznej postaci okażą się one niezwykle mało przydatne. Spowodowane jest to zarówno nietrwałością takich substancji, jak i ich słabą rozpuszczalnością w wodzie czy podatnością na działanie niekorzystnych czynników środowiskowych. W trakcie produkcji środków ochrony roślin do substancji aktywnej dodawane są więc inne składniki. Tworzenie formulacji polega na odpowiednim łączeniu substancji, co znacząco zwiększa ich skuteczność i aktywność biologiczną, dzięki czemu stosowanie preparatów jest o wiele bezpieczniejsze. Wśród takich substancji mogą znajdować się m.in. rozpuszczalniki, bufory pH, związki poprawiające retencję cieczy roboczej na roślinie, substancje ograniczające pienienie czy związki zapobiegające korozji opryskiwacza. Obecnie na rynku można spotkać się z ponad 70 rodzajami form użytkowych środków ochrony roślin. Skrócona, dwuliterowa nazwa formulacji umieszczana jest na opakowaniu wybranego preparatu. Każda z dostępnych obecnie na rynku formulacji posiada zarówno zalety, jak i wady. Szukając odpowiedniego preparatu należy więc wziąć pod uwagę takie czynniki jak warunki atmosferyczne, trwałość, bezpieczeństwo aplikacji, wymagany rodzaj opryskiwaczy, fazę rozwojową rośliny i chwastu, a także koszty oraz nakłady pracy. Wybór właściwej formy użytkowej powinien też wynikać ze specyficznych właściwości zwalczanego patogenu lub insektu. Tylko wtedy będzie można bowiem liczyć na optymalne wykorzystanie biologicznej aktywności wybranej substancji czynnej. Do podstawowych form użytkowych środków ochrony roślin zaliczają się koncentraty, emulsje, proszki, zawiesiny, roztwory, aerozole, oleje oraz granulaty. Ogromny postęp w tej dziedzinie doprowadził jednak do pojawienia się nowych formulacji, w tym mikrokapsułek, mikrogranulatów, granulatów rozpraszalnych bądź rozpuszczalnych w wodzie, stężonych emulsji, stężonych zawiesin olejowych oraz żeli pestycydowych w wodorozpuszczalnych opakowaniach.

Formulacje zapraw grzybobójczych do nasion

Zaprawy grzybobójcze do nasion to często stosowane środki chemiczne, których zadaniem jest efektywne chronienie uprawy przed rozwojem chorób i działaniem groźnych patogenów. Dzięki nim można uzyskać rośliny o silniejszym oraz większym wigorze. Tego typu preparaty występują w formie płynnego koncentratu, emulsji bądź proszku. Zaprawy grzybobójcze do nasion działają powierzchownie albo systemicznie.

Wykaz formulacji środków ochrony roślin przeznaczonych do zaprawiania nasion:

• CF - zawiesina kapsuł przeznaczona do bezpośredniego zastosowania albo po rozcieńczeniu wodą;
• DS - proszek służący do bezpośredniego zastosowania na sucho;
• ES - emulsja wykorzystywana do bezpośredniego zastosowania lub po rozcieńczeniu wodą;
• FS - płynny koncentrat przeznaczony do bezpośredniego zastosowania albo po rozcieńczeniu wodą;
• GF - żel służący do bezpośredniego zastosowania;
• LS - roztwór wykorzystywany do bezpośredniego zastosowania lub po rozcieńczeniu wodą;
• SS - proszek do zaprawiania nasion rozpuszczalny w wodzie;
• WS - proszek służący do sporządzania zawiesiny wodnej w formie papki.

Środki ochrony roślin płynne do rozcieńczania

Do formulacji płynnych zaliczają się różnego rodzaju emulsje, koncentraty, zawiesiny, aerozole, roztwory, oleje oraz ciecze ULV (ultra niskoobjętościowe). Tego typu formy wyróżniają się tym, że nie wymagają długiego mieszania. Ponadto w trakcie ich przygotowania nie tworzą się grudki czy zbrylenia. Środki ochrony roślin płynne do rozcieńczania przede wszystkim cechują się niezwykle wysoką skutecznością biologiczną. Dzięki temu są łatwo absorbowane do wnętrza organizmu, co wpływa na ich efektywność. Jednocześnie stwarza też niemałe zagrożenie dla ich użytkowników, zwłaszcza gdy produkt zanieczyści skórę. Ponadto niedokładne wymieszanie formulacji płynnych może powodować fitotoksyczność u roślin, szczególnie przy zastosowaniu w wyższych temperaturach. Należy również zdawać sobie sprawę, że ta forma użytkowa posiada w składzie łatwopalne rozpuszczalniki, które znacząco zwiększają ryzyko pożarów, chociażby w trakcie przechowywania w niewłaściwych warunkach.

Wykaz formulacji środków ochrony roślin płynnych do rozcieńczania:

• CS - zawiesina kapsuł w cieczy do zastosowania po rozcieńczeniu wodą;
• DC - koncentrat dyspergujący służący do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• EC - koncentrat przeznaczony do sporządzania emulsji wodnej do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• EO - emulsja i woda w oleju do zastosowania po rozcieńczeniu wodą;
• EW - emulsja i olej w wodzie służący do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• ME - mikroemulsja, czyli klarowna, ciekła forma użytkowa zawierająca wodę i olej, wykorzystywana do bezpośredniego zastosowania lub po rozcieńczeniu wodą;
• GL - żel przeznaczony do sporządzania emulsji wodnej do zastosowania po rozcieńczeniu wodą;
• HN - forma użytkowa koncentratu do stosowania aparaturą do zamgławiania na gorąco bezpośrednio bądź po uprzednim rozcieńczeniu wodą;
• KN - forma użytkowa koncentratu do stosowania aparaturą do zamgławiania na zimno bezpośrednio bądź po uprzednim rozcieńczeniu wodą;
• OD - koncentrat w formie zawiesiny olejowej służący do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• OF - koncentrat zawiesinowy rozcieńczony olejem przeznaczony do stosowania po wcześniejszym rozcieńczeniu rozpuszczalnikiem organicznym;
• SC - koncentrat stężonej zawiesiny do zastosowania po rozcieńczeniu wodą;
• SE - zawiesino-emulsja służąca do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• SL - koncentrat przeznaczony do zastosowania po rozcieńczeniu wodą;
• ZC - mieszanina form CS i SC do rozcieńczania wodą;
• ZE - mieszanina form CS i SE przeznaczona do rozcieńczania wodą;
• ZW - mieszanina form CS i EW służąca do rozcieńczania wodą.

Środki ochrony roślin w formie stałej do rozcieńczania

Formulacje stałe środków ochrony roślin to proszki i granulaty. Ich dużą zaletą jest łatwość stosowania oraz przechowywania. Formy proszkowe w porównaniu do płynnych, zdecydowanie trudniej przedostają się do organizmu, wykazują mniejsze ryzyko występowania fitotoksyczności, a także charakteryzują się niższym kosztem produkcji. Podczas przygotowania potrafią za to mocno pylić, a powstałe mieszaniny mogą doprowadzać do zatykania rozpylaczy oraz przewodów w aparaturze. Z kolei formy granulowane praktycznie w ogóle nie pylą, co jednak ma znaczący wpływ na ich wyższą cenę. Niektóre preparaty mogą też nieco ciężej rozpuszczać się w wodzie. Tak jak w przypadku formulacji proszkowych, również i granulowane nie stwarzają większego zagrożenia dla ich użytkownika. Niestety rozsypane w sposób przypadkowy oraz nieprzemyślany okażą się niebezpieczne dla zwierząt i ptaków.

Wykaz formulacji środków ochrony roślin występujących w formie stałej do rozcieńczania:

• EG - granule służące do sporządzania emulsji wodnej;
• SG - granule rozpuszczalne w wodzie;
• SP - proszek rozpuszczalny w wodzie;
• WG - granulat przeznaczony do sporządzania zawiesiny wodnej;
• WP - proszek służący do sporządzania zawiesiny wodnej.
  
  

Środki ochrony roślin gotowe do użytku (bez potrzeby rozpuszczania)

Do formulacji środków ochrony roślin gotowych do użytku zaliczają się różnego typu ciecze, proszki, emulsje, koncentraty i dyspensery aerozolowe, które można stosować bez potrzeby wcześniejszego ich rozpuszczania. Dzięki temu efektywniej przylegają do liści roślinnych, jednocześnie ułatwiając wnikanie danej substancji aktywnej do komórek. Takie rozwiązanie znacząco usprawnia przygotowywanie oraz późniejszą aplikację cieczy użytkowej. Formy gotowe do użytku charakteryzują się bardzo wysoką aktywnością biologiczną, co umożliwia obniżanie stosowanych dawek preparatów bez większych strat dla skuteczności działania. Warto również zauważyć, że gotowe formulacje zapobiegają pomyłkom w trakcie mieszania składników oraz tworzenia cieczy użytkowej. Ze względu na łatwość stosowania mogą być z powodzeniem wykorzystywane przez amatorów.

Wykaz formulacji środków ochrony roślin gotowych do bezpośredniego użytku bez potrzeby ich wcześniejszego rozpuszczania:

• AE - dyspenser aerozolowy w formie użytkowej umieszczony w pojemniku, zazwyczaj uwalniany rozpylaczem w postaci kropli po uprzednim otwarciu zaworu;
• AL - ciecz przeznaczona do stosowania w postaci nierozcieńczonej służąca do bezpośredniego użycia (która nie jest opisana specyficznymi kodami);
• AP - proszek do bezpośredniego zastosowania, który nie jest opisany specyficznym kodem;
• ME - mikroemulsja, czyli klarowna, ciekła forma użytkowa zawierająca wodę i olej, wykorzystywana do bezpośredniego zastosowania lub po rozcieńczeniu wodą;
• SD - koncentrat zawiesinowy służący do bezpośredniego stosowania.
  

Inne

Na rynku rolniczym dostępne są też inne formulacje środków ochrony roślin, które nie zostały przypisane do żadnej z powyższych kategorii. Sporą ich grupę stanowią formy gazowe wyróżniające się silnym działaniem, nierzadko toksycznym oraz łatwopalną postacią. Przy ich stosowaniu należy zachować więc szczególną ostrożność.

Wykaz formulacji pozostałych form użytkowych wykorzystywanych w rolnictwie:

• • FK – świeca dymna;
  • FU - łatwopalny generator dymu w formie użytkowej, najczęściej występujący w postaci stałej, działa poprzez uwalnianie substancji czynnej bezpośrednio po zapaleniu;
  • FR – pręt dymny;
  • FW – pastylka działająca poprzez emitowanie dymu;
  • GB - przynęta granulowana przeznaczona do zwalczania szkodników;
  • GE - produkt wytwarzający gaz na skutek reakcji chemicznej;
  • XX - pozostałe formy użytkowe niemające jeszcze specyficznych oznaczeń kodowych.