Jak zwalczyć chwasty w słoneczniku?

W ostatnich latach coraz częściej zaobserwować można uprawy słonecznika. W porównaniu z rzepakiem uprawa tej rośliny wymaga znacznie mniejszych nakładów na zabiegi ochronne i nawożenie. Jednak chwasty w słoneczniku również należy zwalczać. Robi się to dwutorowo: poprzez prowadzenie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych, które zmniejszają populację chwastów, jak i przez wykonywanie oprysków niszczących niepożądane rośliny.

Czym pryskać słonecznik na chwasty? Czym odchwaszczać słonecznik? Jak odchwaszczać słonecznik?

Uprawa słonecznika była do niedawna stosunkowo mało popularna, stąd na rynku niewielka ilość preparatów, które posiadają rejestrację do stosowania w uprawach słonecznika. Zwalczanie chwastów w uprawach słonecznika przeprowadza się w dwóch terminach: przedwschodowo – doglebowo i powschodowo – nalistnie. Dostępne środki ochrony roślin, aplikowane doglebowo, zawierają następujące substancje czynne:

1. Pendimetalina – pobierana jest przez korzenie i liście chwastów, a następnie hamuje w komórkach roślinnych tworzenie mikrotubul – struktur pełniących kluczową rolę w podziałach komórkowych. W następstwie jej działania dochodzi do zaburzeń wzrostu chwastów. Pendimetalina wykazuje największą skuteczność na chwasty kiełkujące i wschodzące, które często zamierają, nawet w fazie kiełkowania.

2. Prosulfokarb – substancja ta pobierana jest przez liście i korzenie chwastów, a następnie blokuje w nich procesy syntezy kwasów tłuszczowych, które są, między innymi, głównymi składnikami błon komórkowych.

3. Aklonifen – do roślin wnika przez podstawę łodygi oraz liścienie kiełkujących siewek, a następnie blokuje w chwastach proces fotosyntezy. Substancja ta wykazuje długie działanie – po oprysku pozostaje aktywna przez 2 – 3miesiące.

4. Metobromuron – pobierany przez korzenie i liście chwastów, działa najskuteczniej od kiełkowania do fazy rozety, prowadząc do obumarcia rośliny.

5. S-metolachlor – substancja ta pobierana jest przez kiełkujące chwasty, a następnie hamuje kiełkowanie i rozwój siewek.

6. Dimetenamid-P + pendimetalina – połączenie tych substancji charakteryzuje się wysoką skutecznością zwalczania chwastów. Substancje pobierane są przez korzenie i liście chwastów, dwutotorowo zaburzają rozwój roślin, prowadząc do ich obumarcia.

Z kolei środki ochrony roślin przeznaczone do aplikacji nalistnej wykazują działanie jedynie wobec chwastów jednoliściennych. Należy tu wymienić następujące substancje czynne:

1. Chizalofop-P etylu – substancja ta jest pobierana przez liście, należy do herbicydów selektywnych o działaniu układowym. Upośledza syntezę lipidów, w ciągu kilku godzin hamuje wzrost pędów i korzeni jednoliściennych.

2. Fluazyfop-P butylu – jest to selektywny herbicyd o działaniu układowym. Po pobraniu przez liście przemieszcza się do korzeni i rozłogów, gdzie hamuje ich wzrost i rozwój. Rośliny wrażliwe szybko odbarwiają się, usychają, a w konsekwencji zamierają.

3. Kletodym – substancja ta jest bardzo szybko pobierana przez liście, a następnie przemieszczana do korzeni i rozłogów, gdzie hamuje procesy syntezy kwasów tłuszczowych. Pierwsze objawy działania środka widoczne są bardzo szybko w postaci zmian zabarwienia liści oraz zasychania chwastów.

4. Cykloksydym – pobierany jest przez liście roślin. Po wniknięciu do rośliny hamuje enzymy uczestniczące w procesie oddychania wewnątrzkomórkowego, a także procesy podziału komórek i syntezy kwasów tłuszczowych. Dochodzi do zahamowania wzrostu pędów chwastów, a na liściach widoczne są czerwone przebarwienia. Rośliny całkowicie zamierają po 3 – 6 tygodniach od zastosowania.

Kiedy pryskać słonecznik na chwasty?

Opryski mające na celu zwalczanie chwastów w uprawach słonecznika wykonuje się w dwóch głównych terminach: przedwschodowo i nalistnie.

Przedwschodowe opryski słonecznika dedykowane są zazwyczaj zwalczaniu chwastów dwuliściennych. Niestety, większość doglebowych preparatów nie radzi sobie z chwastami jednoliściennymi. Stąd konieczność powschodowego stosowania preparatów zwalczających chwasty jednoliścienne. Dokładne terminy stosowania poszczególnych oprysków, zależą od substancji czynnej zawartej w używanym preparacie.

Bezpośrednio po siewie stosuje się produkty zawierające następujące substancje czynne:

- aklonifen – zwalcza chwastnice, fiołki polne i komosę białą,

- s-metachlor – przeciwko chwastnicy, psiance czarnej i włośnicy zielonej,

- metobromuron – eliminuje dymnice, jasnoty i komosy.

Kolejnym etapem rozwoju, kiedy można wykonywać opryski zwalczające chwasty jest czas od rozwinięcia liścieni do fazy 6 liści kiedy stosuje się:

- chizalofop-P etylu – eliminuje samosiewy zbóż, miotłę zbożową, wyczyniec i życicę.

Z kolei moment między rozwinięciem pierwszej pary liści do chwili wytworzenia przez roślinę szóstej pary liści to czas na zabiegi z użyciem:

- fluazyfop-P butylowego – zwalcza samosiewy zbóż, miotłę zbożową, perz i życicę.

Fazy rozwoju od rozwiniętych dwóch liści do fazy dziewiątego liścia słonecznika to czas na zastosowanie:

- cykloksydymu – świetnie sprawdza się w zwalczaniu chwastów jednorocznych, takich jak życica, perz, czy trawy.

Rozwinięty drugi liść oznacza początek kolejnego terminu stosowania oprysków. Faza ta kończy się wraz z początkiem wydłużania pędu.

W tym czasie stosuje się:

- kleotydym – skutecznie eliminuje owies głuchy, perz i samosiewy zbóż.

Z kolei od momentu wytworzonego trzeciego liścia do fazy widocznych co najmniej 9 międzywęźli to czas na użycie:

- chizalofopu-P etylu – doskonale eliminuje perz i chwastnicę jednostronną.

Po wschodach słonecznika stosuje się raczej produkty zwalczające chwasty jednoliścienne. Niezależnie od fazy rozwoju rośliny można stosować haloksyfop-P, który niszczy wiechlinę i perz.

Jakie szkody mogą wywołać chwasty w słoneczniku?

Słonecznik wymaga siewu w dużej rozstawie rzędów, co w połączeniu z powolnym rozwojem w początkowych stadiach wegetacji, a także z ubogą ofertą herbicydów dopuszczonych do stosowania w jego uprawach stwarza korzystny wpływ na rozwój chwastów. Dodatkowo zróżnicowane terminy siewu i stosunkowo dowolny dobór stanowiska powodują, że słonecznik jest narażony na współzawodniczenie o zasoby ze zdecydowaną większością chwastów segetalnych.

Na dobrze przygotowanych stanowiskach możliwe jest znaczące ograniczenie występowania chwastów wieloletnich, jednak zabiegi te nie pozwolą na ograniczenie występowania chwastów jednorocznych, zarówno jedno- jak i dwuliściennych, których szeroka gama może stanowić zagrożenie dla upraw słonecznika. W przypadku upraw wcześnie wysiewanych, konkurencyjne mogą okazać się gatunki, które nie wymagają do rozwoju wysokich temperatur (bodziszek drobny, chaber bławatek, maruna bezwonna, rumiany, rumianki). Z kolei późniejsze wysiewy słonecznika muszą stawić czoła ciepłolubnym konkurentom, takim jak chwastnica jednostronna, szarłat szorstki, psianka czarna czy żółtlica drobnokwiatowa.

Chwasty, które stanowią największe zagrożenie dla upraw słonecznika to:

- bodziszek drobny,

- bylica pospolita,

- chaber bławatek,

- chwastnica jednostronna,

- dymnica pospolita,

- fiołki,

- gwiazdnica pospolita,

- jasnoty,

- maki,

- ostrożeń polny,

- perz,

- powój polny,

- przytulia czepna.

Chwasty pobierają z gleby wodę, a także pozbawiają słonecznik cennych składników pokarmowych, koniecznych do prawidłowego wzrostu i plonowania uprawianej rośliny. Zachwaszczenie uprawy nie tylko obniża plon, ale także zwiększa bank nasion w glebie, co w kolejnych sezonach wegetacyjnych jeszcze bardziej utrudni walkę z chwastami, a także wykaże ujemne działanie na zdolność budowania plonu upraw następczych. Ponadto, niektóre chwasty, takie jak ostrożeń polny, rozrastając się, mogą utrudniać zbiór. W słoneczniku często występują również chwasty pnące się, które wykorzystują słoneczniki jako podporę, co znacznie utrudnia ich wzrost, a także może przyczynić się do deformacji roślin.

Chwasty nie tylko ograniczają słonecznikom dostęp do wody i minerałów, ale także, poprzez silne rozrastanie się, znacząco ograniczają roślinom dostęp do światła, które jest konieczne do wytwarzania pożywienia w procesie fotosyntezy, a także do prawidłowego wzrostu. Zagłuszanie siewek, zwłaszcza w początkowych stadiach rozwoju słonecznika, może doprowadzić do całkowitego zagłuszenia i wyginięcia zasiewu, co jest równoznaczne z zupełną utratą plonu. Ponadto, roślinne szkodniki, silnie się rozrastają, utrudniają parowanie i prawidłową cyrkulację powietrza, co sprzyja rozwojowi chorób grzybowych.

Rośliny takie jak perz właściwy – odporne i wieloletnie, o wyjątkowo złożonym systemie podziemnym, oprócz zagłuszania roślin nad ziemią, utrudniają także rozwój podziemnego systemu korzeniowego słonecznika, co skutkuje rozwojem karłowatych form roślin, które nie plonują, o zwiększonej podatności na choroby i niekorzystne warunki pogodowe.