Choroby przechowalnicze kapusty

Polska należy do światowej czołówki w produkcji kapusty, która jest najczęściej uprawianym warzywem gruntowym w naszym kraju. Warunkiem opłacalności produkcji jest przechowanie kapusty po zbiorach aż do kolejnego sezonu. Duże straty powodują choroby, które ujawniają się w trakcie przechowywania. Do infekcji może dochodzić jeszcze w trakcie wegetacji, dlatego ważna jest ochrona plantacji przed patogenami oraz odpowiednie postępowanie po zbiorach i właściwe warunki przechowywania.

Kapustne są bardzo wartościową i cenioną w polskiej kuchni grupą warzyw. Wśród nich króluje kapusta głowiasta biała. Dużym problemem dla producentów różnych rodzajów kapusty są choroby przechowalnicze wywołane przez patogeny grzybowe lub bakterie. Do porażenia dochodzi jeszcze zanim kapusta trafi do przechowalni. Jak i kiedy rozwijają się choroby przechowalnicze? Jak je rozpoznawać i skutecznie zwalczać?

Choroby grzybowe kapusty najczęściej występujące w przechowalniach

Choroby grzybowe są przyczyną największych strat w przechowalniach. Do najgroźniejszych należą:

• szara pleśń kapusty powodowana przez grzyby z rodzaju Botrytis;
• fuzaryjna zgnilizna główek kapusty powodowana przez grzyby z rodzaju Fusarium.

Potencjalnym źródłem infekcji są pokryte patogenami i pozostawione w glebie resztki roślin uprawnych lub chwasty z rodziny krzyżowych. Do zakażenia dochodzi często poprzez wnikanie patogenów przez uszkodzone tkanki kapusty. Uszkodzenia te mogą powstać w wyniku ataku szkodników, niesprzyjających warunków pogodowych, nieostrożnego zbioru lub niewłaściwego transportu. Choroby grzybowe rozprzestrzeniają się w przechowalni poprzez unoszące się w powietrzu zarodniki lub przez bezpośredni kontakt chorych główek kapusty ze zdrowymi. Rozwojowi chorób grzybowych sprzyja wysoka wilgotność powietrza i nieodpowiednia temperatura przechowywania. Najpopularniejszą grzybową chorobą przechowalniczą występującą w czasie długotrwałego przechowywania kapusty głowiastej, kapusty włoskiej, kapusty pekińskiej i innych warzyw kapustnych jest szara pleśń.

Szara pleśń kapusty

Szara pleśń (Botrytis cinerea) jest najgroźniejszą z chorób przechowalniczych. Jest to jedna z najbardziej rozpowszechnionych na świecie chorób grzybowych. Szara pleśń atakuje różne gatunki roślin zarówno w trakcie ich wegetacji, jak i podczas przechowywania. Patogen dostaje się do kapusty poprzez uszkodzone lub osłabione tkanki. Na liściach zaczynają się pojawiać wodniste plamy, które szybko się powiększają i pokrywają szarym, pleśniowym nalotem grzybni. Choroba szybko przenosi się na sąsiednie główki kapusty, a zarodniki grzyba unoszące się w powietrzu przyspieszają rozprzestrzenianie się choroby. Patogeny grzyba Botrytis mają zdolność wytwarzania etylenu. Gaz ten stymuluje dojrzewanie i dodatkowo przyspiesza rozwój choroby, powodując olbrzymie straty. Rozwojowi szarej pleśni sprzyja obniżona odporność roślin spowodowana niedoborem potasu i wapnia w glebie, osłabienie przebytymi wcześniej infekcjami oraz niedobór światła i duża wilgotność powietrza panująca w przechowalni.

Nasze rekomendacje:

SERENADE ASO

(Bacillus subtilis szczep QST 713 – 13,96 g/l)

Dawkowanie Serenade Aso: 10 l/ha

LUNA EXPERIENCE

(fluopyram, tebukonazol)

Dawkowanie Luna Experience: 0,9 l/ha

Okres karencji: 14 dni

Fuzaryjne gnicie główek kapusty

Fuzaryjne gnicie główek kapusty (Fusarium avenaceum) to choroba grzybowa, która stosunkowo niedawno zaczęła atakować krajowe plantacje kapusty. Pierwsze przypadki tej choroby w Polsce zaobserwowano w 2012 r. Patogeny tych grzybów przechowują się w glebie, a zarodniki rozprzestrzeniają się wraz z ruchami powietrza lub roznoszone są w kroplach wody i wnikają przez uszkodzone mechanicznie tkanki roślin. Do infekcji dochodzi jeszcze podczas wegetacji na polu, podczas zbioru lub transportu. Pierwsze objawy pojawiają się dwa tygodnie po zakażeniu w postaci drobnych, wodnistych plam na zewnętrznych liściach główki, otoczonych brązowoszarą obwódką, które pokrywają się pomarańczowym puszystym nalotem grzybni. Tkanki w miejscu przebarwienia głęboko gniją. W warunkach przechowalniczych choroba szybko się rozwija i w ciągu kilku dni może porazić wszystkie zgromadzone tam warzywa kapustne. Porażone tkanki mogą być wtórnie infekowane grzybami Botrytis cinerea (szara pleśń) albo Alternaria spp. (czerń krzyżowych).

Nasze rekomendacje:

Obecnie brak środków do zwalczania tej choroby.

Zalecamy usunięcie chorych główek kapusty.

>>>SPRAWDŹ NASZE REKOMENDACJE PRODUKTOWE NA KONKRETNE CHOROBY KAPUSTY - KLIKNIJ TUTAJ<<<

Choroby bakteryjne najczęściej występujące w przechowalni

Choroby bakteryjne to druga istotna grupa chorób zagrażająca uprawom warzyw kapustnych na polu oraz w przechowalnictwie. Największe szkody w przechowalniach powodują bakterie:

• Xanthomonas (czarna zgnilizna kapustnych);
• Pseudomonas i Erwinia (mokra zgnilizna kapustnych).

Porażenie główek kapusty przez te choroby całkowicie dyskwalifikuje je jako warzywo konsumpcyjne. Zakażona kapusta nie nadaje się też do kiszenia i innych rodzajów przetwórstwa. Bakterie roznoszone są przez różne gatunki owadów, a do zakażenia dochodzi jeszcze w okresie wegetacji. Objawy infekcji mogą być niewidoczne w czasie zbiorów, a niska temperatura przechowywania jedynie spowalnia rozwój tych chorób. Chorobom bakteryjnym sprzyjają wysokie temperatury i wilgoć, uszkodzenia roślin przez grad lub szkodniki, obniżona odporność na infekcje spowodowana wysiewem niezaprawionych nasion, niewłaściwym zmianowaniem i nawożeniem oraz brak działań profilaktycznych.

Mokra zgnilizna kapusty

Mokra zgnilizna bakteryjna to pospolita choroba atakująca różne gatunki warzyw. Chorobie sprzyja wysoka temperatura (25-30°C), opady deszczu lub zraszanie kapusty oraz uszkodzenia mechaniczne spowodowane podczas prac polowych i zbiorów, w wyniku działalności szkodników lub uderzeń gradzin. Bakterie wywołujące tę chorobę są przenoszone z gleby przez śmietki kapuściane i inne owady, wabione zapachem chorych i uszkodzonych tkanek roślin. Zazwyczaj jako pierwsze atakują bakterie z rodzaju Pseudomonas, a później Erwinia (Pectobacterium). Porażona mokrą zgnilizną kapusta nie nadaje się do przechowywania ani do kiszenia. Pierwszymi objawami są niewielkie wodniste plamki, które szybko się powiększają, doprowadzając do gnicia całych tkanek. Gnijące główki wydzielają nieprzyjemny zapach. Rozwojowi choroby sprzyja składowanie wilgotnych, uszkodzonych, przerośniętych i przejrzałych główek lub długotrwałe przechowywanie kapusty w niewłaściwej temperaturze i wilgotności.

Nasze rekomendacje:

SERENADE ASO

(Bacillus subtilis szczep QST 713 – 13,96 g/l)

Dawkowanie Serenade Aso: 10 l/ha

Czarna zgnilizna kapusty

Patogenem wywołującym czarną zgniliznę kapustnych jest bakteria Xanthomonas campestris, która zimuje w glebie na resztkach pożniwnych lub chwastach z rodziny kapustowatych. Bakterie mogą się też znajdować na zakażonych narzędziach i sprzęcie rolniczym. Choroba jest bardzo zdradliwa i atakuje kapustę w różnych fazach wzrostu, rozwija się też w okresie przechowywania. Pierwszymi symptomami w uprawie gruntowej są żółte plamy przypominające kształt litery V, które łączą się u nasady liścia. Brzegi liści więdną i zasychają, a choroba rozwija się w ukryciu w nerwach i wiązkach przewodzących rośliny. Można ją wtedy zaobserwować jedynie po przekrojeniu główki w postaci ułożonych koncentrycznie czarnych i różowych kręgów, spomiędzy których sączy się żółty śluz bakteryjny. Choroba może być całkowicie niewidoczna przy zbiorze odmian późnych. Porażona czarną zgnilizną kapusta całkowicie traci swoją wartość handlową i użytkową, nie nadaje się też do kiszenia ani do przetwórstwa. Stwierdzenie tej choroby w przechowalni dyskwalifikuje całą partię kapusty, co powoduje olbrzymie straty.

Nasze rekomendacje:

SERENADE ASO

(Bacillus subtilis szczep QST 713 – 13,96 g/l)

Dawkowanie Serenade Aso: 10 l/ha

Jak zapobiec chorobom przechowalniczym kapusty?

Produkcja zdrowych rozsad. Do produkcji rozsady trzeba używać zaprawionych, kwalifikowanych nasion pochodzących z pewnego źródła, najlepiej odmian o zwiększonej odporności na choroby. Warunkiem uzyskania zdrowej rozsady jest stosowanie zdezynfekowanego podłoża. Plantacja roślin nasiennych i produkcja rozsady powinna być oddalona od miejsca uprawy roślin kapustowatych i chwastów z rodziny krzyżowych.

Właściwa uprawa. Trzeba unikać nadmiernego zagęszczenia roślin, zraszania liści oraz nadmiernego nawadniania w gorące dni, nocą i w okresie poprzedzającym zbiór. Dobrą metodą uchronienia się przed chorobami przechowalniczymi jest unikanie uprawy kapusty na tym samy polu przez 3-4 lata po ostatnich zbiorach.

Usuwanie potencjalnych zagrożeń. Po zbiorach koniecznie trzeba usuwać resztki pożniwne, które mogłyby zostać zainfekowane. Dotknięte chorobami rośliny i ich części należy bezwzględnie usuwać i niszczyć. Z otoczenia plantacji należy wyeliminować chwasty z rodziny krzyżowych, które mogą stanowić źródło infekcji. W przypadku wystąpienia chorób należy zdezynfekować narzędzia i sprzęt, który miał kontakt z patogenami.

Odpowiednie nawożenie. Choroby przechowalnicze (grzybowe i bakteryjne) są często wtórnym skutkiem niedoboru wapnia lub przenawożenia azotem, które niekorzystnie wpływają na procesy fizjologiczne i rozwój roślin oraz osłabiają ich naturalną odporność. Prawidłowe nawożenie powinno zawierać mikroelementy i preparaty stymulujące odporność roślin.

Ochrona przed uszkodzeniami. Skaleczenia liści lub główek kapusty, do których dochodzi podczas prac polowych, nawadniania, zbiorów lub transportu stanowią idealną drogę infekcji. Choroby grzybowe i bakteryjne są częstym skutkiem uszkodzeń spowodowanych przez inwazję szkodników, dlatego tak ważna jest ochrona przed szkodnikami. Sygnałem do wykonania profilaktycznych zabiegów fungicydowych mogą być liczne uszkodzenia spowodowane przez grad.

Właściwe przechowywanie. Kapusta przeznaczona do przechowywania musi być sucha, bez uszkodzeń mechanicznych. Główki kapusty nie mogą być przejrzałe i przerośnięte. Kapusty nie można przechowywać razem z warzywami i owocami wydzielającymi etylen, który przyspiesza jej starzenie. Optymalne warunki przechowywania kapusty w komorach chłodniczych to temperatura 0°C, wilgotność względna powietrza 90-95% i swobodna cyrkulacja powietrza. W warunkach kontrolowanej atmosfery zaleca się stosować mieszaninę gazów z udziałem 5% dwutlenku węgla i 2,5% tlenu.

Opryski zapobiegawcze lub interwencyjne. Do ochrony kapusty przed chorobami przechowalniczymi stosuje się opryski zapobiegawcze lub interwencyjne w przypadku wystąpienia zagrożeń.

>>>SPRAWDŹ NASZE REKOMENDACJE PRODUKTOWE NA KONKRETNE CHOROBY KAPUSTY - KLIKNIJ TUTAJ<<<

Ochrona kapusty przed i po zbiorczo

Choroby grzybowe i bakteryjne pojawiające się w okresie przedzbiorczym nie mają wpływu na wysokość plonów, są natomiast dużym zagrożeniem w okresie przechowywania.

Zwalczanie chorób bakteryjnych jest utrudnione, ponieważ aktualnie nie ma żadnych chemicznych środków bakteriobójczych zarejestrowanych do ochrony kapusty przed mokrą zgnilizną bakteryjną ani przed czarną zgnilizną kapustnych. Działanie wspomagające walkę z tymi chorobami mają ekologiczne preparaty z wyciągiem z pomarańczy. Dobre wyniki w zwalczaniu bakterii z rodzaju Erwinia (Pectobacterium), powodujących mokrą zgniliznę dają produkty biologiczne zawierające bakterie B. thuringiensis (obecne w kilku naturalnych insektycydach) oraz B. amyloliquefaciens QST 713 (np. biofungicyd Serenade ASO, zarejestrowany w uprawie kapusty).

Zwalczanie chorób grzybowych ułatwia cały szereg zarejestrowanych fungicydów. Pierwsze zabiegi wykonuje się w momencie zawiązywania główek, a zasadniczą ochronę przed szarą pleśnią i innymi chorobami grzybowymi rozpoczyna się miesiąc przed przewidywanymi zbiorami. Wysoką skuteczność w zwalczaniu szarej pleśni mają Amistar 250 SC i Signum 33 WG. Do zwalczania szarej pleśni przewidziany jest też biologiczny preparat Polyversum WP, zawierający pożyteczne grzyby Pythium oligandrum, które rozkładają strzępki grzybów patogenicznych. W przypadku fuzaryjnego gnicia główek kapusty nie ma dotychczas zarejestrowanego żadnego środka, ale Topsin M 500 SC stosowany w ochronie przed innymi chorobami ogranicza rozwój tej choroby. Prowadzone badania dały obiecujące rezultaty w zwalczaniu tej choroby przez Signum 33 WG oraz Scorpion 325 SC, przeznaczony do zwalczania szarej pleśni w kalafiorach i brokułach oraz do walki z czernią krzyżowych. Korzystne jest naprzemienne stosowanie fungicydów zawierających substancje czynne należące do różnych grup związków chemicznych.

Ochronę pozbiorczą można przeprowadzić przy pomocy wyciągów roślinnych. Smarowanie miejsc wycięcia główek kapusty wyciągiem z trawy cytrynowej lub z liści gujawy hamuje infekcje powodowane przez bakterie Erwinia (Pectobacterium) i ogranicza straty spowodowane mokrą zgnilizną.

Okres karencji fungicydów w uprawie kapusty

Stosując fungicydy w uprawie kapusty, należy kategorycznie stosować się do zaleceń zawartych w etykiecie.Do oprysków można stosować jedynie środki zarejestrowane do zwalczania danego agrofaga w konkretnej uprawie. Zabiegi można wykonywać tylko przy użyciu odpowiednich dawek i w dozwolonych fazach rozwojowych kapusty przewidzianych w programie ochrony kapusty, przeważnie od początku tworzenia się główek do osiągnięcia przez nie pełnej wielkości (BBCH 41-49). Ostatnie opryski trzeba zaplanować tak, żeby pomiędzy zastosowaniem środka a zbiorem minął okres karencji danego środka przewidziany w przypadku stosowania oprysków w uprawie kapusty. Ten sam preparat może mieć różne okresy karencji dla różnych roślin uprawnych.