Przesadzanie kwiatów doniczkowych — wszystkie niezbędne informacje

Rośliny doniczkowe są namiastką ogrodów w naszych domach. Zieleń liści kojąco działa na nasz system nerwowy, kolorowe kwiaty napawają optymizmem. Rośliny w mieszkaniu korzystnie wpływają na jakość powietrza, nawilżają je, oczyszczają i odpowiednio jonizują. Niestety, często zapominamy o tym, że rośliny rozwijają się nie tylko na powierzchni i wymagają regularnego przesadzania. Jak i kiedy to robić z korzyścią dla kwiatków w doniczkach?

Doniczka to namiastka prawdziwego gruntu, z którego rozwijający się system korzeniowy rośliny czerpie składniki pokarmowe w postaci roztworów wodnych. Z czasem doniczka staje się za ciasna, a ziemia w doniczce traci swoją strukturę i wartość pomimo prawidłowego nawożenia. W trosce o dobrą kondycję kwiatów doniczkowych powinno się je co jakiś czas przesadzać. Oto kilka praktycznych porad, czyli niezbędnik dla wszystkich właścicieli roślin doniczkowych.

Kiedy przesadzać kwiaty doniczkowe? Kiedy rośliny należy przesadzać?

Zanim ustalimy, kiedy należy przesadzać kwiaty, trzeba określić, kiedy kwiaty doniczkowe wymagają przesadzenia. Kwiaty przesadzamy:

• regularnie co kilka lat w zależności od gatunku (przeważnie co 2-3 lata, ale np. kaktusy rzadziej), a kwiaty młode i szybko rosnące nawet co roku;
• kiedy ich bryła korzeniowa przerasta doniczkę (korzenie wystają ponad brzeg doniczki lub wciskają się w otwory w jej dnie);
• kiedy roślina jest chora lub zaatakowana przez szkodniki (wymiana ziemi i odkażenie doniczki pozwolą pozbyć się patogenów);
• kilka dni po jej zakupieniu w sklepie ogrodniczym (rośliny są sprzedawane w małych doniczkach i na podłożu pozbawionym drenażu, które długo utrzymuje wilgoć i sprzyja przyjęciu się rozsady, ale nie jest odpowiednie dla dalszego rozwoju roślin).

Najlepszą porą do przesadzania roślin doniczkowych jest początek wegetacji, czyli marzec lub kwiecień. Nie przesadzamy roślin, które kwitną (z tego powodu np. kaktusy lepiej przesadzać zimą), owocują lub wypuszczają młode pędy i liście. Każde przesadzanie to stres dla rośliny i przesadzanie ich w tym momencie niepotrzebnie zahamowałoby ich rozwój. Nie przesadzamy też roślin, które są w okresie spoczynku, czyli późną jesienią i zimą. Nie będą mogły odbudować uszkodzonych korzeni i nie będą w stanie obronić się przed ewentualnymi infekcjami w miejscu uszkodzenia. Wiosną rośliny mają największe zapotrzebowanie na składniki mineralne, a wraz z wydłużającym się dniem intensywniejsze są procesy fotosyntezy. Dzięki temu rośliny przesadzone wiosną szybciej zregenerują się i odzyskają właściwy rytm procesów biologicznych.

Co zrobić, jeśli rośliny nie można przesadzić?

Nie przesadzamy roślin w okresie ich kwitnienia, owocowania i intensywnej wegetacji. Niektóre rośliny nie lubią przesadzania i potrafią to ostentacyjnie pokazać. Fikusy po przesadzeniu mogą częściowo lub całkowicie zrzucić liście. Trudno jest przesadzić duże i stare rośliny w wielkich i ciężkich doniczkach. Co zrobić w takiej sytuacji? Stare podłoże nie nasiąka prawidłowo wodą, często jest nadmiernie przepuszczalne i przesuszone, a podczas podlewania woda niemal natychmiast wypływa otworami w dnie doniczki. Korzenie roślin mogą pobierać z gleby składniki mineralne w postaci roztworów wodnych. Podłoże, które jest wyjałowione lub nie pozwala wodzie krążyć i rozpuszczać składniki pokarmowe, nie spełnia swojej funkcji. Jeśli z jakichś powodów nie możemy przesadzić rośliny doniczkowej i wymienić jej podłoża, powinniśmy przynajmniej wymienić wierzchnią warstwę ziemi w doniczce. Trzeba to zrobić ostrożnie, żeby nie uszkodzić korzeni rośliny. Ten zabieg może być wystarczającym bodźcem pobudzającym roślinę do rozwoju.

Podlać przed czy po przesadzaniu?

W Internecie można spotkać rozbieżne rady dotyczące podlewania roślin w okresie ich przesadzania. Jedni radzą obficie podlać roślinę tuż przed przesadzeniem, żeby łatwiej było ją wyjąć z doniczki, a po przesadzeniu podlać ponownie, żeby zaczęła korzystać ze świeżej gleby. Inni radzą roślinę przed przesadzeniem przesuszyć, żeby stara, wilgotna ziemia nadmiernie nie oblepiła korzeni i nie uszkodziła ich przy wyjmowaniu z doniczki oraz wstrzymanie się z podlewaniem zaraz po przesadzeniu. Która z tych wersji jest lepsza? Obficie podlane podłoże pęcznieje i utrudnia wyjęcie rośliny z doniczki, ale zbyt suche powoduje, że korzenie rośliny są otoczone grudkami wysuszonej ziemi, które podczas wyjmowania rośliny z doniczki z pewnością wykruszą się wraz z kawałkami korzeni. Dlatego najlepiej podlać roślinę kilka dni wcześniej tak, żeby w chwili przesadzania ziemia była sucha na wierzchu a lekko wilgotna na dnie doniczki. Nie ma też potrzeby podlewać roślinę zaraz po przesadzeniu, ponieważ świeżo zakupione podłoże dla roślin doniczkowych jest zazwyczaj wystarczająco wilgotne i można roślinie dać 2-3 dni czasu spokoju. Nadmierne podlewanie rośliny w okresie przesadzania może sprzyjać infekcjom.

Co zrobić z poskręcaną bryłą korzeniową?

Poskręcana i ściśnięta bryła korzeniowa zdarza się, jeśli roślina nie była dawno przesadzana. Korzenie powinny mieć miejsce do rozwoju tak samo, jak pędy rośliny na powierzchni. Wyjętą z doniczki bryłę korzeniową trzeba ostrożnie oczyścić ze starej ziemi, żeby sprawdzić stan i zdrowotność korzeni. Korzenie suche trzeba usunąć, a pozostałe rozluźnić i rozplątać. Przy okazji trzeba usunąć gnijące korzenie. Łatwo je odróżnić od zdrowych, bo są wiotkie, lepkie i zazwyczaj zbrązowiałe. Usuwanie starych i gnijących korzeni można zrobić nożyczkami lub nożem uważając, żeby nie uszkodzić zdrowych korzeni. Co zrobić, jeśli pozostałe zdrowe korzenie są zbyt długie? Niektórzy radzą je nieco skrócić, nie więcej niż o 1/3 długości, inni to odradzają, argumentując, że każda rana może okazać się otwartą drogą do infekcji. Z pewnością nie można przycinać korzeni grubych i mięsistych, a co najwyżej cienkie korzenie przybyszowe. Usunięcie suchych, martwych korzeni i rozluźnienie bryły korzeniowej daje roślinie lepsze możliwości pobierania składników pokarmowych ze świeżego podłoża.

Jak duża powinna być nowa doniczka?

Z nową doniczką nie należy przesadzać. Najlepiej jak średnica nowej doniczki jest o około 2-4 cm większa od dotychczasowej (w przypadku dużych roślin różnica średnicy może wynieść 5-10 cm). Wbrew pozorom rośliny doniczkowe przesadzone do zbyt dużej doniczki nie będą się lepiej rozwijać. W przypadku roślin kwiatowych zbyt duża doniczka może je skłonić do intensywnego rozwoju wegetatywnego i zamiast pąków kwiatowych zaczną wypuszczać nowe pędy i liście. Poza średnicą ważna jest też wysokość doniczki. Po przesadzeniu poziom podłoża powinien znajdować się około 1-1,5 cm poniżej górnej krawędzi doniczki. Nowa doniczka powinna pomieścić całą bryłę korzeniową do takiego samego poziomu, jak poprzednio. Łodyga rośliny posadzonej zbyt głęboko może zacząć gnić, a przy zbyt płytkim posadzeniu zaczną obumierać korzenie. Doniczka musi mieć w dnie otwory do odprowadzenia nadmiaru wody, w związku z tym nawet najpiękniejsze osłonki nie nadają się do roli doniczek. Jaki rodzaj doniczki wybrać? Tu zdania są podzielone. Wiele zależy od rodzaju uprawianych roślin i regularności podlewania.

Czy ziemia z ogródka jest dobra dla domowych roślin doniczkowych?

Ziemia ogrodowa pomimo swojej urodzajności jest zbyt ciężka, a ponadto znajdują się w niej nasiona chwastów, przetrwalnikowe formy szkodników i patogeny różnych chorób, wobec których wypielęgnowane rośliny doniczkowe mogą być zupełnie bezbronne.

Jakie podłoże kupić?

• Ziemia uniwersalna do kwiatów to najtańsze rozwiązanie dla roślin doniczkowych, które nie mają specyficznych wymagań glebowych. Podłoże zawiera nawóz wieloskładnikowy NPK, ułatwiający roślinie start po przesadzeniu oraz perlit, czyli porowaty granulat ze sproszkowanego i spieczonego szkliwa wulkanicznego. Dzięki swoim właściwościom perlit spulchnia podłoże i zapewnia dostęp powietrza do korzeni roślin, a równocześnie dzięki dużej chłonności magazynuje wodę.
• Ziemia do kwiatów domowych z glinką paloną to podłoże stworzone z myślą o sadzeniu i przesadzaniu kwiatów doniczkowych. Zawiera spulchniający i utrzymujący wilgoć perlit oraz porowaty granulat z glinki palonej, pochłaniający wodę wraz z solami mineralnymi i oddający je w trakcie wysychania podłoża. Dzięki temu łatwiej utrzymać optymalne napowietrzenie i wilgotność podłoża.
• Ziemia do kwiatów domowych R+ to doskonałe podłoże dla roślin doniczkowych i balkonowych, które chroni je przed skutkami nieregularnego podlewania. Formuła R+ polegająca na wykorzystaniu zalet mieszanki torfu i włókien drzewnych, zapewnia podłożu porowatą strukturę i odporność na przesuszanie. Podłoże zaopatrzone jest w wieloskładnikowy nawóz NPK, który zapewnia roślinom dobry start.
• Ziemia do roślin zielonych to najlepsze podłoże dla roślin doniczkowych, których atutem są piękne zielone liście (monstera, difenbachia, juka, dracena, fikusy, palmy). Optymalny rozwój zapewnia im mieszanka torfu, ziemi próchniczej (humusu), perlitu i kruszywa mineralnego wzbogacona o wieloskładnikowy nawóz NPK.
• Ziemia do kaktusów zawiera gruboziarnisty piasek, perlit, granulat lawy wulkanicznej, kredę, torf i nawóz wieloskładnikowy. Podłoże jest przeznaczone do uprawy kaktusów, agawy, opuncji, euforbii, aloesów, eszewerii, litopsów (żywych kamieni) i innych sukulentów. Dzięki odpowiedniemu drenażowi zapewnia długie magazynowanie wody i dobre napowietrzenie bryły korzeniowej.
• Ziemia do paproci zawiera torf, piasek, kompost zielony, kompost z kory, glinkę, perlit i kredę. Skład jest wzbogacony nawozem wieloskładnikowym. Mieszanka zapewnia różnym gatunkom paproci odpowiednią wilgotność i kwaśny odczyn pH (5,0-6,0) podłoża.

Co to jest warstwa drenażu? Co to jest keramzyt?

Na dnie doniczki jest otwór, przez który wycieka nadmiar wody. Otwór ten może zostać przytkany przez kamyczek, grudkę gliny z podłoża lub rozrastający się korzeń rośliny. Zbyt obfite podlewanie mogłoby wówczas doprowadzić do gromadzenia się wody na dnie doniczki i gnicia korzeni. Żeby temu zapobiec, stosuje się drenaż, czyli ułożoną na dnie doniczki warstwę złożoną z materiału dobrze przepuszczającego wodę, której zadaniem jest odprowadzanie nadmiaru wody i utrzymywanie właściwego poziomu wilgotności podłoża w doniczce. Do ułożenia drenażu wykorzystuje się kamyki, żwir, gruboziarnisty piasek, stłuczkę ceramiczną, kulki styropianowe, perlit lub keramzyt.

Keramzyt to kruszywo uzyskiwane z uformowanej w małe kuleczki gliny ilastej, które podczas wyprażania w piecu w temperaturze 1150°C pęcznieją, znacznie zwiększają swoją objętość, robią się lekkie, twarde i porowate. Keramzyt jest stosowany do produkcji materiałów budowlanych, drenażu i jako materiał spulchniający w ogrodnictwie. Ceniony jest też za swoje walory ozdobne.

Czy podczas przesadzania trzeba roślinę nawozić?

Przesadzanie jest dla każdej rośliny sytuacją stresową. Pomimo naszych starań część korzeni ulega uszkodzeniu. Roślina po przesadzeniu w pierwszej kolejności regeneruje uszkodzone tkanki, a dopiero później wraca do normalnego rozwoju. Trwa to mniej więcej miesiąc i w tym czasie nie należy rośliny zasilać nawozami stymulującymi wzrost. Do dokarmiania roślin doniczkowych mamy do wyboru całą gamę preparatów w formie granulatów, koncentratów do rozcieńczania wodą lub pałeczek nawozowych. Producenci środków przeznaczonych do pielęgnacji roślin doniczkowych uwzględniają nie tylko odmienne potrzeby pokarmowe różnych gatunków, ale także ich zmienne potrzeby w różnych fazach rozwoju i troskę o ich piękny wygląd.

Nabłyszczacz do liści przede wszystkim poprawia estetykę liści roślin ozdobnych. Zapobiega też osiadaniu na liściach domowego kurzu, który utrudnia roślinom oddychanie.

Florovit do kwiatów domowych i balkonowych to nawóz wieloskładnikowy o uniwersalnym zastosowaniu z mikroelementami, których schelatowana postać jest łatwo przyswajana przez rośliny.

Florovit do roślin zielonych to nawóz dedykowany do roślin, których walorem ozdobnym są okazałe i efektowne liście. Skład nawozu jest tak dobrany, żeby zapewnić im doskonałe wybarwienie i wyeksponować ich naturalne piękno.

Florovit do roślin kwitnących to nawóz wieloskładnikowy przeznaczony do dokarmiania roślin doniczkowych, których atutem są piękne kwiaty. Odpowiednio dobrany skład zapewnia piękne wybarwienie kwiatów oraz długie i obfite kwitnienie.

Magiczna Siła — Burza kwiatów to koncentrat wieloskładnikowego nawozu z dużą zawartością fosforu i potasu. Skład nawozu stymuluje rozwój roślin oraz obfite kwitnienie i intensywne wybarwienie kwiatów.

Florovit do paproci to koncentrat wieloskładnikowego nawozu NPK z mikroelementami, który zapewnia lekko kwaśny odczyn podłoża i zapobiega rozwojowi mchów.

Mączka bazaltowa to ekologiczny nawóz z naturalnej skały wulkanicznej zawierający mnóstwo cennych minerałów, które długo uwalniają się do podłoża, poprawiają jego strukturę i wspomagają zdrowotność roślin.

Hydrożel to preparat magazynujący wodę w postaci mikrokryształków. Przydatny do stosowania przed wyjazdem urlopowym, żeby zabezpieczyć rośliny domowe i balkonowe przed przesuszeniem.

Nawozy do roślin doniczkowych w postaci pałeczek nawozowych lub nawozy długo działające chronią rośliny doniczkowe przed ryzykiem przenawożenia.

Przesadzanie kwiatów doniczkowych — krok po kroku

Przesadzanie jest zabiegiem, który ma pomóc roślinie w dalszym rozwoju, dlatego należy uważać, żeby nie uszkodzić jej delikatnych korzeni.

Wyjęcie rośliny z doniczki. W przypadku małych roślin wystarczy obrócić doniczkę do góry nogami i wysunąć roślinę wraz z bryłą korzeniową. Jeśli roślina nie chce wyjść, trzeba lekko ostukać dno doniczki. Jeśli roślina jest w dużej doniczce lub kiedy bryła korzeniowa mocno przywiera do ścian doniczki można obwieść bryłę korzeniową nożem wzdłuż brzegów doniczki, położyć doniczkę na boku i delikatnie wyjąć bryłę korzeniową wraz z ziemią. Jeśli korzenie rośliny wystają przez otwór w dnie doniczki, nie należy ich wyrywać na siłę, ani ucinać. Najlepiej rozbić lub rozciąć starą doniczkę i wydobyć roślinę wraz z bryłą korzeniową.

Rozluźnienie bryły korzeniowej i usunięcie martwych korzeni. Zbitą bryłę korzeniową trzeba delikatnie rozluźnić palcami, wykruszając przy okazji część starej ziemi w taki sposób, żeby nie uszkodzić korzeni. Splątane korzenie trzeba rozplątać. Martwe, suche i gnijące korzenie trzeba usunąć nożem lub nożyczkami. Większe rany po wycięciach można posypać węglem drzewnym. Drobne nitkowate korzenie można nieznacznie skrócić. Jeśli z bryły korzeniowej wystają tylko zdrowe, mlecznobiałe lub żółtawe czubki korzeni staramy się zachować ją w całości i uważać, żeby nie rozpadła się na kawałki. Przed ponownym włożeniem rośliny do ziemi można jej korzenie umieścić w preparacie stymulującym rozwój korzeni, dzięki czemu wszelkie uszkodzenia szybciej się zregenerują.

Przygotowanie drenażu. Na dno doniczki wsypujemy warstwę drenującą, najlepiej w postaci keramzytu. Zamiast keramzytu możemy ułożyć potłuczone kawałki starej ceramicznej doniczki, o ile przyczyną przesadzania nie była choroba rośliny. Można też zastosować inny materiał np. kamyczki lub żwir. Do drenażu nie można używać materiałów, które mogłyby niekorzystnie wpływać na właściwości chemiczne lub fizyczne podłoża. Jeśli chcemy oddzielić drenaż od ziemi, można na nim położyć flizelinę lub kawałek włókniny. Ułożony drenaż przysypujemy cienką warstwą świeżej ziemi.

Posadzenie rośliny w doniczce. Roślinę umieszczamy w doniczce i obsypujemy dookoła ziemią, systematycznie i delikatnie ugniatając podłoże i potrząsając doniczką, żeby ziemia jak najdokładniej wypełniła wszystkie puste przestrzenie. Podczas ugniatania podłoża należy uważać, żeby nie ugnieść korzeni, które muszą być skierowane w dół, a nie podwinięte do góry (takie korzenie wkrótce obumrą). Posadzona roślina powinna być przykryta ziemią do takiej samej wysokości jak przed przesadzeniem, a poziom ziemi w doniczce powinien sięgać 1-1,5 cm poniżej górnej krawędzi doniczki. Powierzchnię podłoża podlewamy równomiernie (ale nie obficie), żeby osiadło i wtedy dosypujemy jeszcze trochę ziemi, żeby wyrównać jej poziom w doniczce.

Zredukowanie części nadziemnej. Podczas przesadzania powinniśmy zachować proporcje pomiędzy częścią nadziemną i podziemną rośliny i obciąć część starych liści odpowiadających ilości wyciętych korzeni. Zasada ta w szczególności dotyczy roślin o formowanych koronach np. drzewek bonsai.

Nieco inaczej postępujemy przy przesadzaniu kaktusów i innych sukulentów, których bryła korzeniowa w momencie przesadzania powinna być obeschnięta, a podlewanie wznawia się po upływie dwóch tygodni.