Jakie szkodniki występują na tujach i jak je rozpoznać?

Tuje należą do najpopularniejszych roślin ozdobnych w Polsce. Najczęściej używa się je do wykonania żywopłotów, ale mogą być też sadzone pojedynczo lub w małych grupkach. Te łatwe do formowania i wiecznie zielone iglaki mają swoich wrogów. Każdy, kto ma w swoim ogrodzie tuje, powinien zwracać uwagę, czy jakiś szkodnik nie zaatakował jego roślin. Jak rozpoznać szkodniki niszczące tuje i jak je skutecznie zwalczać?

Tuje, zwane też żywotnikami, są wrażliwe na błędy w uprawie i często są atakowane przez choroby grzybowe. Szkodniki nie należą do głównych zagrożeń w tujach, ale nie należy ich lekceważyć. Są takie zwierzęta, które w stosunkowo krótkim czasie potrafią zniszczyć całą roślinę. Na jakie szkodniki trzeba uważać i jak się przed nimi skutecznie bronić?

Rodzaje szkodników na tujach. Po czym poznać szkodniki na tujach?

W naszych ogrodach częstymi gośćmi są gryzonie. Karczowniki ziemnowodne i norniki zwyczajne (błędnie nazywane nornicami) w drodze po smakowite korzenie lub bulwy mogą przegryzać przeszkadzające im korzenie tui. Szkody mogą wyrządzać również zwierzęta domowe. Psy lubią znaczyć teren moczem, który dosłownie wypala tuje, a w obsikanych miejscach pojawiają się brunatne plamy. Z czasem cała dolna część iglaka zasycha, a jeśli tuja jest mała, może całkowicie uschnąć. 

Najpoważniejszymi wrogami tui są jednak owady:

• miodownica cyprysikowa
• miodownica żywotnikowa,
• misecznik tujowiec,
• licinek tujowiaczek,
• przędziorek sosnowiec.

Miodownica cyprysikowa to jeden z licznych gatunków mszyc. Na gałązkach zaatakowanych roślin pojawiają się ciemne skupiska tych owadów, zaliczanych do rzędu pluskwiaków. Miodownice cyprysikowe żerują na młodych pędach i wysysają z nich soki. Miodownice są małymi owadami wielkości 2-3 mm o miękkim ciele z baryłkowatym odwłokiem i zredukowanymi skrzydłami. W miejscach żerowania pozostawiają swoje odchody w postaci lepkiej wydzieliny, zawierającej cukry i aminokwasy, co przyciąga łase na słodycze mrówki. Nadgryzione przez mszyce pędy po pewnym czasie brązowieją i zamierają.

Miodownica żywotnikowa (tujowa) jest bliską krewną miodownicy cyprysikowej. Te małe czerwonobrunatne owady osiadają całymi koloniami na tujach, wysysają soki z zielonych łusek oraz wgryzają się pod korę pnia i grubszych pędów i tam zjadają łyko, powodując żółknięcie i zasychanie całych pędów od podstawy aż po same wierzchołki. Obecność mrówek na tujach może być oznaką zaatakowania krzewów przez miodownice, ponieważ lepka wydzielina mszyc (spadź) jest ulubionym smakołykiem mrówek.

Misecznik tujowiec jest najczęściej występującym szkodnikiem na tujach. Na pędach (szczególnie na ich spodniej stronie i w środku korony) pojawiają się kuliste, brunatnoczerwone, wypukłe zgrubienia osiągające 3 mm średnicy i pokryte woskowym nalotem. Pod miseczkami samice składają setki maleńkich jajeczek, z których wylęgają się niemal niewidoczne larwy. Kolonie tych pluskwiaków można zauważyć wtedy, kiedy uważnie rozchyla się gałęzie żywotnika. Efektem żerowania miseczników jest zamieranie pędów, które pokrywają się lepką i słodką wydzieliną. W miejscach pokrytych spadzią często pojawia się czarny nalot.

Licinek tujowiaczek to gatunek motyla, który pojawił się w Polsce w 2004 roku. Motyle są jasnoszare z brązowymi i czerwonawymi plamkami na skrzydłach, które mają 5-7 mm rozpiętości. Zagrożeniem dla tui są ich żarłoczne gąsienice, które osiągają 6 mm długości. Mają brązowozielone ciało z czarną główką i karkiem. Pojawiają się na tujach już jesienią i w takim stadium zimują, przystępując do intensywnego żerowania na wiosnę. Gąsienice wgryzają się w pędy tui i żłobią w nich tunele. Objawem żerowania jeszcze jesienią jest żółknięcie pędów wierzchołkowych. Przepoczwarzanie następuje wewnątrz pędów, z których latem wylatują malutkie motyle. Po locie godowym samice składają jaja w koronie krzewów.

Przędziorek sosnowiec często występuje na różnych gatunkach iglaków. Jest to drobny żółtozielony pajęczak. Efektem jego żerowania jest brązowienie i zasychanie łusek tui. Przędziorek pojawia się na krzewach zazwyczaj po deszczach. Najpierw w miejscach żerowania pojawiają się mozaikowe żółte plamy na łuskach, a na pędach drobne bursztynowe jajeczka osłonięte małymi pajęczynkami. Żeby wcześnie wykryć obecność tych szkodników, najlepiej od maja co jakiś czas zrobić próbę, polegającą na wstrząsaniu tują nad rozpostartą czystą kartką papieru. Jeśli zauważymy na niej drobne, widoczne pod lupą, szybko biegające pajączki, to sygnał do natychmiastowego przeprowadzenia oprysku.

Jakie szkody mogą wywołać szkodniki na tujach?

Szkody spowodowane przez szkodniki na tujach mają wpływ na wygląd, funkcjonowanie i zdrowie zaatakowanych roślin. Wysysanie soków oraz wgryzanie się w głąb pędów przyczyniają się do osłabienia wzrostu roślin i zamierania całych pędów, a także zwiększają podatność tuj na choroby grzybowe.

1. Pogorszenie wyglądu tuj i zepsucie wrażeń estetycznych. Tuje i inne iglaki to rośliny bardzo dekoracyjne, których świeży, zielony kolor jest ozdobą ogrodu przez cały rok. Odpowiednio przycinane i formowane dodają ogrodowi elegancji i często podkreślają wysoką wartość posiadłości. Obecność szkodników zakłóca naturalne piękno roślin i burzy harmonię kształtów uzyskanych dzięki ogrodniczej pomysłowości. Atak owadów może w krótkim czasie zniweczyć efekty wielu lat pracy nad formowaniem iglaków.
2. Zamieranie pędów i całych roślin. Bezpośrednim skutkiem żerowania szkodników na tujach jest brązowienie i zamieranie zaatakowanych pędów, a nawet całych roślin. Szkodniki atakujące tuje to drobne owady, które łatwo przeoczyć lub wziąć za część rośliny. Często rozpoznaje się je dopiero po skutkach żerowania, które można pomylić z chorobami grzybowymi. 
3. Choroby grzybowe. Wtórnym skutkiem ataku szkodników mogą być choroby grzybowe. Spadź produkowana przez miodownice (rosa miodowa) i lepka wydzielina miseczników są doskonałą pożywką dla grzybów sadzakowych (czerniowych), które powodują czernienie liści. Czarny nalot przypominający wyglądem sadzę zakleja aparaty szparkowe, ogranicza asymilację i wymianę gazową, a także redukuje ilość światła docierającego do komórek zawierających chlorofil. Osłabia to procesy fotosyntezy i prowadzi do zamierania roślin.

Czym pryskać tuje od szkodnika? Opryski na szkodniki tui

Podstawą zwalczania szkodników jest ich odpowiednio wczesne wykrycie i prawidłowe rozpoznanie. Szkodniki na tujach są bardzo małe i trudno je zauważyć, a skutki ich żerowania można pomylić z chorobami grzybowymi lub skutkami przemarznięcia. Obecność szkodników na tui często stwierdza się dopiero wtedy, gdy skutki ich działalności są dobrze widoczne, a na skuteczną interwencję jest za późno. Dlatego tak ważna jest regularna i dokładna lustracja krzewów.

Opryski na przędziorka stosuje się w maju i w czerwcu, kiedy zaczynają się wylęgać larwy, a przed wytworzeniem pajęczynek, na których zatrzymałyby się krople preparatu. Do oprysków stosuje się insektycydy specjalnie przeznaczone do zwalczania przędziorków, najlepiej takie, które umożliwiają zwalczanie tych owadów w różnych stadiach rozwojowych. Przedwiośnie to pora, kiedy można zrobić opryski zapobiegawcze, przy użyciu środków zwalczających zimujące jaja tych pajęczaków.

Opryski na miseczniki stosuje się latem od czerwca do września, czyli w okresie wylęgania się i żerowania larw. Zabieg można wykonać nawet trzykrotnie w dwutygodniowych odstępach. Wykonuje się też opryski zapobiegawcze w okresie przedwiośnia, zanim ruszy wiosenna wegetacja.

Opryski na miodownice wykonuje się preparatami do zwalczania mszyc i innymi środkami owadobójczymi. Preparaty łączą w sobie cechy insektycydów i fungicydów chroniąc roślinę przed wtórnym zainfekowaniem przez grzyby. Najlepszą porą do zwalczania miodownicy jest okres wylęgania się larw, czyli maj. 

Opryski na licinka przeprowadza się profilaktycznie w okresie wylotu motyli, czyli na przełomie lipca i sierpnia. Dla zapewnienia skuteczności oprysk insektycydowy wykonuje się dwukrotnie w odstępie dziesięciu dni.

Do zwalczania szkodników na tui stosuje się przeważnie insektycydy o działaniu kontaktowym i żołądkowym, które paraliżują układ nerwowy owadów i zatrzymują ich procesy życiowe. Warto też sięgnąć po preparaty ekologiczne, które oblepiają owady i uniemożliwiają im oddychanie. Dla zapewnienia skuteczności zabiegu konieczne jest dokładne opryskanie wszystkich części rośliny, nawet tych ukrytych wewnątrz korony.