Najczęściej występujące choroby przechowalnicze jabłek

Choroby przechowalnicze jabłek to choroby grzybowe, które ujawniają się po zbiorach, w trakcie przechowywania. Do zakażenia tymi chorobami dochodzi jednak dużo wcześniej. Mykotoksyny w porażonych grzybami owocach są bardzo szkodliwe dla ludzkiego zdrowia. Choroby przechowalnicze jabłek powodują duże straty, ponieważ zainfekowane owoce nie nadają się do spożycia, a w trakcie przechowywania jedno chore jabłko może zakazić pozostałe.

Jak przeciwdziałać chorobom przechowalniczym jabłek?

Jabłka sprawiają wrażenie owoców, które łatwo i dobrze się przechowują. W rzeczywistości wymagają dużo troski w trakcie wegetacji i podczas zbiorów oraz właściwych warunków przechowywania. Patogeny wywołujące choroby przechowalnicze atakują jabłka na długo przed zerwaniem jabłek z drzewa zarówno w sadach towarowych, jak i w ogródkach działkowych. Oto najpopularniejsze i najgroźniejsze choroby przechowalnicze jabłek.

Gorzka zgnilizna jabłek – tzw. oczkowanie jabłek

Gorzka zgnilizna jabłek stała się najpoważniejszą chorobą przechowalniczą nie tylko w Polsce, ale w całej Europie. Niekiedy straty wywołane tą chorobą sięgają 20-50% przechowywanych jabłek. Choroba ta jest perfidna, ponieważ przez długi czas pozostaje utajona wewnątrz owoców i nie sposób stwierdzić, czy jabłka oddane do przechowalni są nią zarażone. Źródłem zakażenia są zgorzele w miejscach zranienia kory i martwe krótkopędy, na których rozwijają się konidia grzybów workowców z rodzaju Pezicula. Zarodniki z kroplami deszczu spływają na jabłka i przez przetchlinki rozmieszczone na ich skórce wnikają do wnętrza owoców, gdzie następuje ich rozwój. Na zakażenie gorzką zgnilizną jabłek najbardziej są narażone odmiany o dużej liczbie wyraźnych przetchlinek (m.in. Gala, Golden Delicious, Szampion, Ligol, Rubin). Choroba ujawnia się podczas osiągania przez owoce dojrzałości konsumpcyjnej. Niska temperatura i kontrolowana atmosfera w przechowalni spowalniają proces rozwoju choroby. Objawia się ona jasnobrązowymi, ciemniejącymi wraz z upływem czasu oczkami na skórce, których może być od kilku do kilkunastu. Skórka w tym miejscu jest błyszcząca, gładka, napięta i nieco wklęsła, a miąższ pod spodem miękki, ale nie wodnisty.

Szara pleśń jabłek

Szara pleśń jabłek jest drugą pod względem powszechności występowania chorobą przechowalniczą w Polsce. Winowajcą jest grzyb Botrytis cinerea, który poraża kwiaty i związki owoców, opanowując obszar przykielichowy. Jeszcze przed zbiorami grzyb ten ujawnia się w postaci suchej zgnilizny przykielichowej lub miękkiej zgnilizny przykielichowej, a w okresie przechowywania powoduje gniazdowe gnicie jabłek. Przy kielichu jabłka pojawiają się plamy gnilne, które stopniowo rozszerzają się na cały owoc. Owoc się marszczy, a jego skórka zaczyna pokrywać się szarym nalotem zawierającym strzępki grzybni i zarodniki konidialne. Mogą one infekować sąsiednie owoce w przechowalni, doprowadzając do gniazdowego rozprzestrzeniania się choroby. Do odmian podatnych na szarą pleśń jabłek należą m.in. Alwa, Cortland, Gala, Gloster i Ligol. Rozwojowi choroby sprzyja niska temperatura, deszcze i duża wilgotność powietrza podczas kwitnienia jabłoni, deszcze poprzedzające okres zbiorów, umieszczenie w przechowalni wilgotnych owoców oraz słaba wentylacja komór przechowalniczych. Choroba rozwija się w różnych typach przechowalni, zarówno tych z kontrolowaną atmosferą (KA), jak i w przechowalniach z obniżoną zawartością tlenu (ULO).

>>>SPRAWDŹ CO NA PARCH JABŁONI --> KLIKNIJ TUTAJ<<<

Parch jabłoni

Parch jabłoni wywoływany przez grzyba Venturia inaequalis należy do najgroźniejszych i najczęściej spotykanych chorób grzybowych w sadach jabłoniowych. Objawy pojawiają się na liściach, pąkach, pędach, zawiązkach, szypułkach i na owocach w postaci ciemnoszarych skorkowaciałych i spękanych plam o średnicy najwyżej kilku milimetrów. Zakażenie może nastąpić w ciągu całego okresu wegetacyjnego, tak więc pierwsze objawy pojawiają się jeszcze w sadzie. Późnny parch przechowalniczy, którego źródłem są pokryte parchem liście, ujawnia się dopiero podczas przechowywania w postaci małych, ciemnych plamek na owocach. Infekcji parchem jabłoni sprzyja deszczowa pogoda, ponieważ spływające krople deszczu przenoszą zarodniki grzyba z liści na owoce. Parch jabłoni jest jedyną chorobą przechowalniczą, która nie prowadzi do gnicia owoców, a jedynie pogarsza ich wygląd i obniża wartość konsumpcyjną. Duża szkodliwość parcha jabłoni wynika z rosnącej odporności tego grzyba na kolejne fungicydy.

>>>JAKI OPRYSK NA JABŁOŃ WIOSNĄ? --> KLIKNIJ TUTAJ<<<

Mokra zgnilizna jabłek

Mokrą zgniliznę jabłek wywołuje grzyb Penicillium expansum lub kilka innych grzybów z rodzaju Penicillium. Zarodniki grzyba znajdują się w glebie, na drewnianych skrzynkach i unoszą się w powietrzu. Do infekcji dochodzi przy nieostrożnym zbieraniu lub transporcie jabłek. Zarodniki dostają się do owoców przez przetchlinki w miejscu obicia, uszkodzenia skórki oraz wyrwane szypułki. Grzyb powoduje gwałtowne gnicie zainfekowanych jabłek, które stają się miękkie, rozpadające się przy lekkim dotknięciu. Na powierzchni zakażonych grzybów widoczne są zielonkawe lub białe plamy ze skupiskami pylących zarodników. Wewnątrz jabłek widoczny jest brunatny, wodnisty miąższ o nieprzyjemnym zapachu. Grzyby Penicillium expansum produkują w gnijących owocach niebezpieczną mykotoksynę (patulinę). Ze względu na to oraz z powodu szybkiego tempa rozwoju infekcji porażone grzyby trzeba natychmiast usunąć z przechowalni.

Brunatna zgnilizna jabłek

Brunatną zgniliznę jabłek wywołuje grzyb Monilinia fructigena, który występuje na drzewach owoców pestkowych i ziarnkowych. Choroba ma zarówno postać letnią pojawiającą się na drzewach w sadzie, jak i postać przechowalniczą. W przypadku przechowalniczej odmiany choroby pierwszą oznaką jest mała plamka gnilna otaczająca miejsce uszkodzenia skórki owocu. Gnijący obszar stopniowo się rozszerza na cały owoc, który się kurczy, wysycha i robi się czarny. Przy dużej wilgotności powietrza powierzchnia zgniłego owocu pokrywa się pseudosklerocjami zawierającymi zarodniki grzyba. Źródłem zakażenia brunatną zgnilizną jabłek są pozostawione pod drzewami zaschnięte mumie zeszłorocznych owoców, na których latem rozwijają się zarodniki tego grzyba. Najbardziej wrażliwe na brunatną zgniliznę są odmiany jabłek o delikatnej skórce (Cortland, Lobo, McIntosh). Choroba występuje częściej w przechowalniach niż w chłodniach i ujawnia się w pierwszych tygodniach przechowywania, nie powodując wielkich strat (2-3%).

Jak zapobiec chorobom przechowalniczym jabłek?

• Prawidłowy zbiór jabłek. Jabłka powinny być zbierane przy dobrej pogodzie, odpowiednio wcześnie, w okresie ich dojrzałości zbiorczej, a nie konsumpcyjnej. Podczas zbiorów, pakowania do skrzynek i transportu trzeba uważać na to, żeby nie doszło do uszkodzenia jabłek.
• Odpowiednie przechowywanie. Stosowanie technologii SmartFresh, czyli zebranie owoców w oknie dojrzałości zbiorczej i szybkie schłodzenie w komorach przechowalniczych blokuje receptory etylenu, spowalnia proces dojrzewania owoców i rozwój chorób przechowalniczych.
• Kontrola stanu jabłek. Regularna kontrola pozwala na wczesne wyeliminowanie porażonych jabłek i uniknięcie dużych strat.
• Opryski fungicydowe. Najskuteczniejszą metodą walki z chorobami przechowalniczymi jest stosowanie oprysków fungicydowych w okresie wegetacji, czyli wówczas, kiedy jabłka są najbardziej narażone na infekcję.
• Higiena sadu. Źródłem infekcji są często resztki po zbiorach, zainfekowane liście lub gałęzie, dlatego trzeba je jak najszybciej usuwać z sadu. Choroby grzybowe mogą się też rozwijać na uszkodzonej korze lub pędach i dlatego po zbiorach konieczne są zabiegi odkażające.

Ochrona jabłoni podczas kwitnienia

Wiele gatunków grzybów infekuje jabłka już w okresie kwitnienia. Należy do nich również Botrytis cinerea, powodujący szarą pleśń jabłek. Podczas deszczowej pogody zarodniki dostają się do kwiatów i rozwijają się w strefie przykielichowej lub przygniezdnej. Okres kwitnienia to również pora oprysków przeciwko parchowi jabłoni. Do ochrony zapobiegawczej przeznaczona jest szeroka gama fungicydów o działaniu kontaktowym, takich jak Merpan 80 WDG, czy Captan 80 WDG, zawierające kaptan. W okresie kwitnienia można też zastosować Zato 50 WG, środek o działaniu mezosystemicznym, zawierający trifloksystrobinę. Godne polecenia są nowoczesne preparaty zawierające substancje czynne zaliczane do grupy SDHI: Luna Experience 400 SC (zawiera fluopyram i tebukonazol) i Switch 62,5 WG (zawiera cyprodynil i fludioksonil). Przy przeprowadzaniu oprysków należy pamiętać o zachowaniu odpowiednich odstępów między zabiegami i o ochronie owadów zapylających. Wybierając fungicyd zwalczający parch jabłoni, warto sprawdzić, czy grzyb Venturia inaequalis nie nabył odporności na działanie danej substancji czynnej.

Ochrona jabłoni przed i po zbiorczo

Okres poprzedzający zbiory jest ostatnim momentem ochrony przed chorobami przechowalniczymi. Deszczowa pogoda ułatwia przenikanie patogenów przez przetchlinki na powierzchni owoców. Wykonując zapobiegawczo opryski przed zbiorem owoców, należy śledzić prognozy pogody. Zmycie preparatu przez deszcz pozbawia skuteczności zabieg ochronny i może przyczynić się do nabycia odporności patogenu na substancję czynną. Ważnym czynnikiem decydującym o wyborze preparatu jest okres karencji, dlatego zabiegi te wykonuje się około miesiąca przed planowanymi zbiorami. Ochronę po zbiorach może zapewnić zabieg zamgławiania jabłek w komorze chłodniczej fungicydem przeznaczonym do fumigacji. Po zbiorach trzeba też zadbać o ochronę jabłoni w sadzie i zabezpieczyć rany na drzewach i inne uszkodzenia powstałe podczas zabiegów agrotechnicznych, zbiorów i ciecia drzew. Opryski fungicydowe po zbiorach owoców w sadzie trzeba przeprowadzić w trzech etapach (co około 10 dni): 

• bezpośrednio po zbiorze owoców
• po opadnięciu 30–50 % liści
• w końcowej fazie opadania liści

Zastosowanie do oprysków mieszaniny preparatów grzybobójczych zawierające substancje czynne należące do różnych grup zwiększa skuteczność zabiegu.

Okres karencji środków grzybobójczych — fungicydów

Stosując środki grzybobójcze w okresie poprzedzającym zbiory, trzeba uważnie czytać etykietę i pamiętać o okresie karencji, jaki musi minąć pomiędzy ostatnim zastosowaniem środka a zbiorem owoców. Fungicydy mają bardzo różne okresy karencji, a w dodatku długość okresu karencji jednego środka zależy od rodzaju uprawy, w której jest stosowany i tak np. okres karencji Switch 62,5 WG waha się od 3 dni dla jabłek do 6 miesięcy dla szparagów.

W przypadku jabłek okres karencji popularnych preparatów wynosi:

• • 14 dni dla Luna Experience 400 SC i Zato 50 WG
  • 21 dni dla Merpan 80 WDG
  • 28 dni dla Captan 80 WDG