Jak przygotować ziemię do wysiewu nasion na działce?

Nawet najlepsze kwalifikowane nasiona nie dadzą obfitego plonu, jeśli nie będą wysiane na dobrze przygotowanej glebie. Warzywa uprawiane na działce lub w ogródku do prawidłowego rozwoju potrzebują światła, powietrza, wody i składników pokarmowych. Większość tych składników dostarcza im gleba, dlatego tak ważne jest odpowiednie jej przygotowania. Jak należy przygotować ziemię do wysiewu nasion? Oto lista najważniejszych zadań.

Bez odpowiednio przygotowanego podłoża nasiona nie będą mogły dobrze kiełkować. Wschody będą nierówne, a wzrost roślin wolniejszy. W efekcie nawet najbardziej plenne odmiany warzyw nie dadzą spodziewanego plonu. Przed wysianiem nasion koniecznie trzeba im zapewnić glebę spulchnioną, pozbawioną chwastów i patogenów chorobotwórczych, dobrze utrzymującą wilgoć i zasobną w składniki pokarmowe.

Jak przygotować ziemię pod warzywa wiosną?

Początek wiosny to równocześnie początek prac na działce. Już wtedy można zatroszczyć się o przygotowanie pod wysiew nasion i posadzenie rozsady. Co należy zrobić wiosną?

Odchwaszczenie. Usunięcie chwastów to podstawowy problem dla tych, którzy wiosną zakładają swój ogródek i przygotowują grządki pod wysiew nasion. Jeśli robi się to po raz pierwszy, ważne jest dokładne usunięcie wraz z korzeniami wszystkich chwastów, a zwłaszcza chwastów uciążliwych, takich jak perz, które rozmnażają się z niewielkich kawałków kłączy pozostawionych w ziemi i nie nadają się do kompostowania. Można to zrobić przy pomocy wideł, które łatwo wyciągają chwasty z ziemi i nie rozcinają ich korzeni na kawałki tak jak łopata. Po okresie zimowym w glebie pozostało mnóstwo nasion chwastów, które przeważnie mają szybsze tempo kiełkowania i większy wigor początkowy niż rośliny uprawne. Konieczne jest częste sprawdzanie, czy na naszych grządkach nie wschodzą kolejne pokolenia chwastów, które mogłyby stanowić konkurencję dla naszych warzyw.

Spulchnianie. Warzywa do wykiełkowania i wzrostu potrzebują gleby o gruzełkowatej strukturze, w której jest dużo drobnych przestworów niezbędnych do przenikania wody i powietrza. Chodzi o to, żeby rozwijające się korzenie uprawianych warzyw mogły z gleby czerpać składniki pokarmowe w postaci wodnych roztworów. Często zapominamy o tym, że podziemne części rośliny też prowadzą wymianę gazową i bez dostępu powietrza ich korzenie gniją. Po stopnieniu pokrywy śnieżnej i rozmarznięciu ziemia osiada i robi się bardziej ubita. Należy ją spulchnić, przekopując na głębokość 15-30 cm i rozbijając większe grudki ziemi. Przy okazji usuwamy z ziemi drobne chwasty, które mogły już zacząć swoją wiosenną wegetację.

Regulacja pH. Dla większości warzyw najlepsza jest gleba o odczynie obojętnym do lekko kwaśnego (pH pomiędzy 6,0 a 6,8). Jak sprawdzić, jaki odczyn ma gleba na działce? W sklepach ogrodniczych są w sprzedaży proste zestawy do badania pH lub wbijane do ziemi elektroniczne testery pH. W przypadku zbyt kwaśnej gleby należy ją odkwasić. Na wiosnę lepiej nie stosować wapnowania, ponieważ pomiędzy tym zabiegiem a nawożeniem i wysiewem nasion powinniśmy zrobić przynajmniej miesięczną przerwę. Na wiosnę lepiej zastosować dolomit (który oprócz wapnia zawiera dużo magnezu), popiół drzewny (zawiera też dużo fosforu i potasu) lub bogatą w minerały mączkę bazaltową, która ma lekko zasadowy odczyn i długoterminowo reguluje odczyn pH. Zbyt zasadowy odczyn można obniżyć dodając kwaśny torf oraz igliwie, korę lub trociny drzew iglastych.

Nawożenie. Po zimie trzeba uzupełnić utracone w poprzednim sezonie wegetacyjnym składniki mineralne. Jak tylko ziemia rozmarznie, jeszcze przed spulchnianiem, warto rozrzucić i przekopać z glebą rozłożony kompost lub dobrze przekompostowany obornik (świeży może „spalić” rośliny). Obornik lepiej zastosować jesienią, ale nie w tym samym roku, co wapnowanie. Działkowcy raczej nie robią badań składu mineralnego gleby, dlatego w nawożeniu warto się zdać na specjalistyczne granulowane nawozy wieloskładnikowe NPK dedykowane do upraw warzyw. W składzie nawozów wiosennych powinien dominować azot. Najlepiej wybrać nawóz o spowolnionym działaniu, który dłużej i jednostajnie zasila rośliny w azot. Nawozy mineralne stosuje się krótko przed wysianiem lub wysadzeniem rozsady.

Przygotowanie grządek. Na spulchnionej i dobrze zaopatrzonej w nawozy glebie możemy wyznaczyć grządki. Szerokość grządki około 1,2 m zapewnia łatwy dostęp do roślin z każdej strony. Pomiędzy nimi wytyczamy i udeptujemy ścieżki o szerokości ok. 30 cm (ciut więcej od długości butów). Teraz można powierzchnię grządek wyrównać, zagrabić i przystąpić do wysiania nasion.

Jak przygotować ziemię pod warzywnik jesienią?

Jesień to czas zbierania płodów całorocznej pracy, ale po zbiorach jeszcze nie czas na odpoczynek. Warzywnik trzeba posprzątać i przygotować do kolejnego sezonu.

Usunięcie chwastów i resztek po zbiorach. Z ogródka zbieramy resztki roślin uprawnych i wyrzucamy je na kompost. Na kompost można wyrzucić usunięte z grządek chwasty pod warunkiem, że nie mają nasion. W przeciwnym razie tylko ułatwilibyśmy ich rozsianie w kolejnych sezonach.

Zniszczenie porażonych roślin. Jeśli po zbiorach pozostały jakieś rośliny lub ich fragmenty z oznakami porażenia chorobami należy je natychmiast usunąć z ogródka i spalić. Takie pozostałości mogą być źródłem infekcji na znacznie szerszą skalę w kolejnym sezonie. Resztki roślin z objawami chorób nie nadają się do kompostowania.

Poprawa struktury gleby. Jesień to dobra pora do poprawienia struktury gleby. Glebę ciężką i zlewną można rozluźnić, dodając mieszaninę piasku i odkwaszonego torfu. Strukturę gleby piaszczystej i przepuszczalnej można poprawić, dodając mączkę bazaltową i bentonit, które wzbogacają glebę o składniki mineralne i zapobiegają szybkiemu przesiąkaniu wody w głąb.

Wapnowanie. Wapnowanie odkwasza glebę. Do szybkiego podniesienia pH służy wapno tlenkowe (wapno palone), ale łatwo je przedawkować i może spowodować spalenie roślin, dlatego zdecydowanie odradza się stosowania go w uprawach amatorskich. Wolniej i łagodniej działa wapno węglanowe (kreda nawozowa, wapniak). Pomiędzy wapnowaniem a nawożeniem i wysiewem roślin należy zrobić przynajmniej miesięczną przerwę, dlatego jesień jest najlepszą porą na taki zabieg. Warzywa korzeniowe, pomidory, ogórki i groch potrzebują co najmniej roku przerwy po wapnowaniu.

Nawożenie. Jesienią można zaaplikować glebie porcję nawozów, które utraciła w sezonie wegetacyjnym. Jesienne nawozy mineralne są bogate w fosfor i potas, a ubogie w azot, który zimą uległby przemianie w łatwo wypłukiwane związki azotanowe i zostałby wypłukany z gleby. Jesień to dobra pora na nawożenie organiczne. Obornik po rozrzuceniu powinien być dokładnie i głęboko przekopany z ziemią. Należy pamiętać o tym, że nawożenie obornikiem na glebach lekkich można stosować co 2-3 lata, a na glebach ciężkich raz na 4 lata i nie wszystkie warzywa tolerują obornik. Dobrym i ekologicznym nawozem jesiennym jest mączka bazaltowa.

Wysianie poplonu. Ekologicznym sposobem wzbogacania gleby w składniki pokarmowe jest wysianie poplonu na zielony nawóz lub na mulcz. Najlepiej zrobić to po warzywach, które zostały zebrane wcześniej. W sprzedaży są dostępne mieszanki poplonowe, zawierające nasiona zbóż ozimych i roślin motylkowych, które mają zdolność wiązania azotu atmosferycznego. Niektóre rośliny poplonowe (np. gorczyca biała, rzodkiew oleista, gryka) skutecznie zwalczają żyjące w glebie robaki (np. nicienie).

Jak przygotować ziemię na zimę? Jak zabezpieczyć ziemię zimą?

Dobrze przygotowana do zimy ziemia powinna być pozbawiona resztek roślin uprawnych, odchwaszczona oraz zaopatrzona w substancję organiczną lub nawóz jesienny. Przed nastaniem zimy koniecznie trzeba zadbać o poprawę jej struktury i odczynu. Wszystko, co dodaliśmy do gleby jesienią, ma stworzyć optymalne warunki dla roślin na wiosnę. W jakim stanie pozostawić ziemię na zimę?

Przekopanie. Przekopanie ziemi przed nadejściem zimy wykonuje się na głębokość 25-30 cm odwracając ziemię na drugą stronę bez jej dalszego rozbijania. Głęboko przekopana i pozostawiona w ostrych skibach ziemia ma możliwość głębiej przemarznąć. Dzięki temu mogą też przemarznąć niektóre zimujące w glebie szkodniki i korzonki chwastów, których nie udało się nam usunąć. Przez całą zimę ta warstwa gleby będzie poddawana procesom zamrozu. Zamarzająca w glebie woda będzie pęczniała i spulchni glebę, poprawiając jej strukturę. Pozostawiona w ostrych skibach gleba dłużej zatrzymuje wodę po roztopach.

Zielony nawóz. Wysiany jesienią poplon można przed nadejściem zimy przekopać z glebą. W ten sposób materia organiczna zacznie się rozkładać i dzięki obecnym w glebie mikroorganizmom ulegnie mineralizacji. Dzięki temu składniki mineralne, w tym także organiczny azot, pobrany z powietrza i zgromadzony przez rośliny motylkowe, będą dostępne dla wysianych i posadzonych wiosną roślin.

Mulczowanie. Ten sposób postępowania z poplonem staje się coraz popularniejszy ze względu na powtarzające się łagodne i niemal bezśnieżne zimy. Gleba tradycyjnie pozostawiana w ostrych skibach zdąży ulec przesuszeniu, zanim nowo wysiane rośliny wzejdą, a ich wzrost dodatkowo osłabią coraz częściej występujące wiosenne susze. Mulczowanie polega na pozostawieniu skoszonych roślin poplonowych na ziemi przez całą zimę, żeby uległy rozkładowi. Mulcz chroni glebę przed erozją, wypłukiwaniem, zaskorupianiem po deszczu, a wiosną przed utratą wilgoci. Po przekopaniu na wiosnę materia organiczna staje się cennym nawozem zielonym.

Jak poprawić strukturę gleby pod warzywa?

Gleba do uprawy warzyw powinna być żyzna i utrzymana w dobrej kulturze. Warzywa lubią ziemię próchniczą o obojętnym lub lekko kwaśnym odczynie, gruzełkowatą, długo utrzymującą wilgoć po deszczu, ale przepuszczalną. Gleba powinna być stosunkowo lekka i porowata. Tymczasem większość występujących w Polsce gleb nie spełnia tych warunków. Jak poprawić właściwości gleby w warzywniku?

Regulacja odczynu. Jedną z metod poprawienia struktury i właściwości gleby jest poprawienie jej odczynu. Kwaśny odczyn sprzyja gromadzeniu się związków glinu, które mogą być toksyczne dla korzeni roślin i sprzyjają zbrylaniu się ziemi.

Zmniejszenie przepuszczalności. Problemem gleb piaszczystych jest ich nadmierna przepuszczalność. Woda opadowa wsiąka w nie głęboko, rozpuszcza zawarte w nich składniki pokarmowe i odprowadza je do wód podziemnych. Metodą zatrzymania tego procesu jest wzbogacenie gleby o duże ilości odkwaszonego torfu oraz minerałów ilastych (np. bentonitu), które mają zdolność absorpcji wody. Zmniejsza to przepuszczalność gleb i zapobiega wymywaniu składników pokarmowych.

Zwiększenie przepuszczalności. Odmienny problem występuje na glebach ciężkich, gliniastych. Zawarte w nich minerały ilaste pod wpływem wody pęcznieją. Woda przestaje wsiąkać, a na powierzchni tworzą się jej zastoiska. Wszystkie przestrzenie w glebie się kurczą lub wypełniają wodą, a zalane i pozbawione dostępu powietrza korzenie obumierają. Lekarstwem na to jest dodanie piasku i dokładne wymieszanie go z warstwą gleby, w której rozwijają się korzenie.

Regularne spulchnianie gleby. Doraźnym sposobem poprawiania struktury gleby jest jej regularne spulchnianie. Trzeba dbać o to, żeby po ulewnych deszczach i w czasie suszy nie tworzyła się skorupa. Spulchniania ziemi dokonuje też sama natura, trzeba jej tylko w tym dopomóc. Przekopana i pozostawiona w ostrych skibach odsłonięta ziemia kruszy się pod wpływem zamarzających w niej drobinek wody.