Jak zwiększyć skuteczność środków ochrony roślin?

Integrowana ochrona roślin pozwala na stosowanie środków ochrony roślin w sytuacji, gdy inne metody są nieskuteczne lub natężenie zagrożenia jest wyjątkowo wysokie. Ze stosowaniem pestycydów w ochronie roślin jest tak, jak ze stosowaniem mocnych antybiotyków w leczeniu infekcji u ludzi. Najpierw trzeba spróbować innych metod, a gdy już nie ma innej możliwości, trzeba zastosować taki środek i taką dawkę, żeby zabieg był skuteczny i nie było ryzyka uodpornienia się szkodliwego organizmu na substancję czynną.

Skuteczność działania substancji czynnych zależy od wielu czynników, z których część zależy od przygotowania zabiegu przez rolnika, a część od warunków zewnętrznych w czasie wykonywania oprysku. Przestrzeganie zasad wykonywania zabiegu, rygorystyczne stosowanie się do instrukcji, śledzenie zmian warunków pogodowych przed i po planowanym terminie zabiegu oraz stosowanie adiuwantów zwiększają efektywność stosowania środków ochrony roślin.

Czy warto dodawać adiuwant do oprysku?

Opryski mają za zadanie dostarczyć substancję aktywną na powierzchnię gleby, zwalczanych chwastów lub chronionych roślin. Warunkiem koniecznym skuteczności zabiegu jest całkowite dostarczenie i zatrzymanie cieczy roboczej tam, gdzie powinna dotrzeć. Podczas oprysków zdarza się, że kropelki cieczy roboczej odbijają się od powierzchni liści, spływają z roślin na glebę lub są unoszone z wiatrem. Po oprysku zdarza się, że preparat zostaje spłukany z roślin przez deszcz, wyparuje na słońcu lub zostanie wymyty do głębszych warstw gleby. W ten sposób część użytego środka zostaje bezproduktywnie utracona. To tak, jakby wykonać zabieg z obniżoną dawką substancji czynnej.

Adiuwanty, czyli wspomagacze poprawiają parametry fizyczne cieczy roboczej oraz przedłużają jej obecność na roślinach lub w glebie. Dzięki zastosowaniu adiuwantów zwiększa się stopień wykorzystania substancji czynnej i skuteczność oprysku. Dla rolnika ma to wymiar finansowy, bo skuteczny zabieg zwiększa szansę na to, że lepsze plony zwrócą nakłady finansowe na środki ochrony roślin i zabieg ochronny.

Jak działają adiuwanty?

Adiuwanty to substancje, które nie zmieniają cech substancji czynnej, ani nie wpływają na rośliny. Ich jedynym zadaniem jest modyfikacja cech fizycznych i chemicznych cieczy roboczej tak, by osiągnąć maksymalną skuteczność oprysku. Adiuwanty:

• poprawiają parametry cieczy roboczej w celu lepszego wymieszania składników;
• zwiększają średnicę kropel i zapobiegają znoszeniu oprysku przez wiatr;
• zwilżają powierzchnię i obniżają napięcie powierzchniowe cieczy roboczej, dzięki czemu może lepiej pokryć powierzchnię i zostać wchłonięta przez roślinę lub szkodnika;
• aktywizują pobieranie substancji czynnej przez korzenie lub liście roślin albo ułatwiają jej wnikanie przez powierzchnię ciała agrofagów;
• poprawiają przyczepność oprysku do powierzchni roślin lub agrofagów i zapobiegają spłukiwaniu preparatu;
• tworzą powłokę ochronną zapobiegającą wysychaniu preparatu;
• zapobiegają wypłukiwaniu środków doglebowych do wód podziemnych.

Adiuwanty są przeznaczone do konkretnych rodzajów środków ochrony roślin i ich niewłaściwe zastosowanie może osłabić działanie substancji czynnej lub zniszczyć uprawę.

Jakie czynniki wpływają na skuteczność oprysku?

Na skuteczność oprysku mają wpływ czynniki ludzkie i czynniki pogodowe.

Od człowieka zależy:

• użycie odpowiedniej jakości wody do sporządzenia cieczy roboczej (woda musi miękka, pozbawiona soli mineralnych oraz wolna od zanieczyszczeń biologicznych i mechanicznych);
• ustalenie właściwej dawki środka ochrony roślin w zależności od występującego zagrożenia;
• staranne przygotowanie cieczy roboczej zgodnie z instrukcją i w ilości niezbędnej do opryskania całej powierzchni;
• w przypadku mieszaniny zbiornikowej łączącej kilka pestycydów lub pestycydy z nawozami zmieszanie składników, przestrzegając prawidłowej kolejności ich łączenia;
• dodanie odpowiednich adiuwantów;
• optymalne ustawienie parametrów oprysku w opryskiwaczu;
• ustalenie właściwego terminu zabiegu dla danej uprawy i agrofaga;
• śledzenie prognoz pogody i wybranie „okna pogodowego” z pogodą najbardziej sprzyjającą wykonaniu zabiegu;
• odpowiednie ustawienie belki opryskowej i prawidłowe przeprowadzenie zabiegu tak, aby w trakcie oprysku nie zmieniało się stężenie substancji czynnej, a pokrycie cieczą roboczą było równomierne.

Pogoda to najbardziej nieprzewidywalny z czynników, które mogą wpływać na jakość wykonywanych oprysków. Im bliżej planowanego terminu zabiegu, tym większa trafność prognoz meteorologicznych. Warto wiedzieć, że tygodniowa prognoza pogody sprawdza się w Polsce średnio w 57 procentach, czyli na dwoje babka wróżyła. Na skuteczność oprysku wpływają:

• temperatura powietrza lub gleby (każda substancja czynna ma swoje graniczne temperatury stosowania i po ich przekroczeniu radykalnie spada skuteczność działania oprysku);
• siła wiatru (wiatr powoduje znoszenie cieczy roboczej poza obszar oprysków, a ponadto );
• odstęp pomiędzy opadami atmosferycznymi i opryskiem przed i po zabiegu (woda opadowa na roślinach powoduje spłukiwanie preparatu);
• rosa (rozcieńcza ciecz roboczą i powoduje jej spływanie z liści).

W jakich warunkach opryskiwać herbicydami?

Herbicydy wybiera się nie tylko ze względu na gatunki chwastów, które mają być zwalczane, ale także na spodziewane warunki pogodowe w czasie wykonywania zabiegu. W przypadku herbicydów optymalna temperatura oprysku to przeważnie 10-25°C. W przypadku wiosennych oprysków, kiedy mogą występować przymrozki, ważna jest minimalna temperatura, poniżej której substancja czynna przestaje działać lub szkodzi uprawie. Z kolei zbyt wysoka temperatura może wywoływać chlorozy i nekrozy na roślinach uprawnych, prowadzące do ich zamierania. W przypadku herbicydów doglebowych ważna jest wilgotność gleby, która umożliwi im dotarcie do korzeni roślin. W zabiegach dolistnych trzeba zwrócić uwagę na minimalny czas, jaki musi minąć od zabiegu do spodziewanych obfitych lub długotrwałych opadów deszczu.

Jakie warunki są najkorzystniejsze do oprysku fungicydami?

Temperatura i wilgotność mają decydujące znaczenie przy opryskach fungicydowych. Najlepiej przeprowadzać je przy pochmurnej, ale bezdeszczowej pogodzie. Na ogół optymalna temperatura stosowania waha się od 12°C do 20°C, ale wszystko zależy od zastosowanej substancji czynnej. Dla niektórych z nich minimalna temperatura, przy której zachowują pożądaną aktywność to zaledwie kilka stopni powyżej zera. Te fungicydy najlepiej nadają się do zabiegów wczesną wiosną. Generalnie fungicydy o działaniu systemicznym (układowym) są bardziej wrażliwe na temperatury od fungicydów o działaniu translaminacyjnym (wgłębnym) i kontaktowym. Wpływ na działanie fungicydu w określonych temperaturach może mieć zastosowany adiuwant. Opady deszczu, duża wilgotność powietrza i rosa mogą powodować zmywanie środka, a suche powietrze i wysoka temperatura przyczyniać się do parowania cieczy, zanim dotrze do celu.

Jakie warunki są najlepsze do oprysku insektycydami?

Skuteczność stosowania insektycydów zależy w dużym stopniu od znajomości cyklu rozwojowego szkodnika. Owady dorosłe mają ogromne możliwości rozrodcze, dlatego nie należy czekać, aż osiągną dojrzałość płciową. Środki owadobójcze nie działają selektywnie i są toksyczne zarówno wobec szkodników, jak i wobec owadów pożytecznych. Podczas każdych oprysków, a zwłaszcza przy stosowaniu insektycydów, trzeba pamiętać szczególnie o owadach zapylających, które są aktywne od świtu do zmierzchu. Zdecydowanie najlepszą porą do oprysków insektycydowych jest wieczór lub noc, gdy owady zapylające zakończą swoje obloty i nie ma ryzyka, że zatrują się drobinkami aerozoli unoszącymi się po oprysku nad uprawą. Optymalna temperatura oprysków insektycydowych to około 15°C przy odpowiedniej wilgotności powietrza.

Co obniża skuteczność środków ochrony roślin?

1. Jakość wody. Twarda woda z nieodpowiednim odczynem pH może obniżyć skuteczność działania substancji czynnej.
2. Sposób aplikacji. Przyczyną nierównomiernego oprysku może być niewłaściwe ustawienie belki opryskowej, ciśnienia roboczego i prędkości jazdy.
3. Temperatura powietrza. Zbyt niska temperatura spowalnia lub uniemożliwia działanie substancji czynnej. Zbyt wysoka temperatura może spowodować odparowanie preparatu.
4. Nasłonecznienie. Po opryskach krople preparatu mogą skupiać promienie słoneczne jak soczewki, przez co może dojść do poparzenia roślin.
5. Wilgotność. Suche powietrze przyspiesza parowanie preparatu, a sucha gleba uniemożliwia dotarcie substancji czynnej do korzeni roślin.
6. Opady i rosa. Obfite lub długotrwałe deszcze następujące krótko po opryskach oraz rosa na roślinach powodują spłukiwanie środka.
7. Wiatr. Opryski powinny być prowadzone przy niemal bezwietrznej pogodzie. Szczególnie niekorzystne są nagłe podmuchy wiatru, znoszące ciecz roboczą.