Co na mątwika burakowego – jak zwalczać nicienie buraków?

E-SKLEP TWOICH ROŚLIN

2024-01-30

Co na mątwika burakowego – jak zwalczać nicienie buraków?

Mątwik burakowy (Heterodera schachtii) to popularny pasożyt, który powoduje duże szkody w plantacjach buraka cukrowego. Niewielkie rozmiary zauważalnej postaci tego nicienia sprawiają, że jest on trudny do wykrycia, dlatego szczególnie ważna jest profilaktyka i odpowiednia agrotechnika uprawy buraków. Pomocą w przeciwdziałaniu skutkom żerowania larw mątwika burakowego mogą być rośliny, które w wymierny sposób ograniczają populację tych nicieni. Wczesny wysiew i stosowanie odmian odpornych na mątwika burakowego to jedna z metod radzenia sobie z tym szkodliwym nicieniem. W zwalczaniu pomocny jest też właściwy płodozmian. Dobrym przedplonem dla buraków jest rzodkiew oleista lub gorczyca, które są w stanie zmniejszyć populację mątwika nawet o 70%. W kolejnych latach po burakach warto na tym stanowisku lucernę, kukurydzę, cebulę, cykorię i inne rośliny, które wydzielają substancje wabiące mątwiki, ale uniemożliwiają larwom wnikanie w głąb tkanek.

Jak rozpoznać mątwika burakowego? Jak wygląda mątwik burakowy?

Mątwik burakowy (Heterodera schachtii) to gatunek nicienia, u którego występuje dymorfizm płciowy. Samce są wydłużonymi robakami osiągającymi długość około 1,5 mm, samice przybierające kształt drobnej cytrynki o długości około 1 mm. Mątwik zimuje w glebie w cystach. Cystę tworzy martwe ciało samicy wypełnione jajami. Wiosną z cyst wydostają się larwy, które wyglądają jak przecinki o długości do 0,5 mm. Larwy wnikają do korzeni roślin żywicielskich i przechodzą w nich cykl rozwojowy, trwający 1-2 miesięcy. Larwy zamieniają się w dorosłe osobniki. Dorosła, zgrubiała samica nie mieści się w tkance roślinnej i wydostaje się na zewnątrz korzeni. Jest to jedyna postać mątwika buraczanego, którą można zauważyć gołym okiem. Samce również przedostają się do gleby i zapładniają samice. Samica mątwika składa jaja, które pozostają w jej ciele. Po pewnym czasie ciało samicy zamiera, a oskórek twardnieje i brązowieje, zamieniając się w cystę. Formą zimującą tego nicienia jest cysta.

Buraki rosną słabo, mają słabe liście, żółkną. Objawy żerowania mątwika burakowego.

Rozpoznawanie mątwika burakowego jest niezwykle trudne ze względu na jego niewielkie rozmiary i ukryty tryb życia. Objawy żerowania larw można z kolei pomylić z niedoborami wody lub składników pokarmowych. Buraki słabo rosną, ich liście są słabe, niewybarwione, blade i żółkną. W upalne dni przed południem można zaobserwować więdnięcie liści w pewnych strefach pola i ponowne ich podnoszenie się wieczorem. Dochodzi do zamierania młodych roślin, które całymi placami wypadają. Dopiero po wyrwaniu buraków z ziemi można jednoznacznie stwierdzić, że rośliny zostały zaatakowane przez mątwika burakowego. Objawem tym jest nadmierny rozrost drobnych korzeni bocznych, które tworzą charakterystyczną brodę. Jej rozmiar jest uzależniony od liczebności występowania pasożytów. Objawy porażenia są widoczne na roślinach stosunkowo późno, przy wysokim stopniu skażenia stanowiska mątwikiem burakowym, kiedy w 100 g gleby występuje od 400 do 1000 żywych jaj i larw. Najwięcej larw mątwika burakowego trafia do gleby wiosną i na początku lata, przy suchej i ciepłej pogodzie.

Jakie szkody może wywołać mątwik burakowy?

Mątwik burakowy żeruje na różnych gatunkach buraków, rzepaku i innych roślinach kapustnych oraz roślinach komosowatych. Zaatakowanym roślinom żółkną i więdną liście, część roślin (zwłaszcza młodszych) zamiera, następuje nadmierny rozrost drobnych korzeni bocznych kosztem korzenia głównego. Korzenie są cienkie, krótkie i pokryte charakterystyczną brodą. Porażenie plantacji tym nicieniem może spowodować straty plonu korzeni i cukru w burakach cukrowych sięgające od 5% do 30% (na słabszych glebach nawet do 50%). Rośliny dotknięte inwazją tego nicienia gorzej znoszą niedobory wody i są bardziej podatne na zakażenia chorobami grzybowymi. Zwiększa się też wrażliwość zaatakowanych buraków na stosowane herbicydy. Cysty mątwika mogą przetrwać w glebie nawet 10 lat. Jego rozprzestrzenianiu się sprzyja zbyt częste uprawianie buraków na tym samym polu, niewłaściwy płodozmian z dużą obecnością rzepaku, roznoszenie cyst przez maszyny rolnicze. Mątwik burakowy może być roznoszony w rozsadach niepewnego pochodzenia.