Co na septoriozę w zbożu?

E-SKLEP TWOICH ROŚLIN

2023-11-06

Septoriozy to choroby grzybowe występujące na różnych gatunkach roślin, ale atakujące przede wszystkim zboża. Septorioza paskowana liści oraz septorioza plew to jedne z najgroźniejszych chorób atakujących głównie uprawy pszenicy oraz pszenżyta, rzadziej jęczmienia. W zależności od stopnia porażenia mogą spowodować spadek plonów o 10% do nawet 60%. Ze względu na duże zagrożenie i rosnące z roku na rok straty ekonomiczne bardzo ważna jest profilaktyka septoriozy oraz jej właściwe zwalczanie.

Zabiegi fungicydowe muszą być dostosowane do fazy wzrostu i warunków pogodowych. Istotny jest też odpowiedni dobór środków grzybobójczych i ich substancji aktywnych oraz stosowane dawki, żeby nie doszło do uodpornienia patogenów. Największą skuteczność w zwalczaniu septoriozy ma stosowanie preparatów zawierających kilka substancji czynnych np. z grup inhibitorów enzymu dehydrogenazy kwasu bursztynowego (SDHI), strobiluryn, triazoli lub morfolin.

O czym należy pamiętać wykonując zabieg zwalczania septoriozy w zbożu?

Podstawą prawidłowego zwalczania septoriozy jest jej wczesne i dobre rozpoznanie, tak by uniknąć zastosowania niewłaściwego środka. Lustrację pola ze zbożem ozimym (obserwacja co najmniej 50 roślin) wykonuje się jesienią w fazie krzewienia. Progi ekonomicznej szkodliwości septoriozy paskowanej liści (według Instytutu Ochrony Roślin), uzasadniającymi konieczność oprysku są następujące objawy:

faza krzewienia - 1% liści z piknidiami (ciemnobrunatnymi owocnikami) lub 30-50% liści z pierwszymi objawami porażenia (jedna lub dwie wydłużone żółtobrązowe plamy na liściu) w połączeniu z dużą wilgotnością powietrza;
faza strzelania w źdźbło - 1% liści z piknidiami lub 10-20% powierzchni liścia podflagowego porażonej grzybem;
faza kłoszenia - 1% liści z piknidiami lub 5-10% powierzchni liścia flagowego porażonej grzybem.

Septorioza plew rozwija się długo w ukryciu w wewnętrznych tkankach rośliny. Grzyb zimuje w resztkach pożniwnych, a wiosną jego zarodniki porażają zboża ozime i jare w fazie kiełkowania. Następnie grzyb zajmuje coraz wyższe partie rośliny. Objawy są podobne do brunatnej plamistości liści zbóż, fuzariozy liści lub septoriozy paskowanej liści. Ostatnim objawem choroby są brunatne plamki na plewach.

Progi szkodliwości septoriozy plew to:

faza krzewienia – 20% roślin z pierwszymi objawami porażenia;
faza strzelania w źdźbło – 1% liści z owocnikami (piknidiami) lub 20% porażonej powierzchni liścia podflagowego;
faza początku kłoszenia – 1% liści z piknidiami lub 10% porażonej powierzchni liścia podflagowego;
faza pełni kłoszenia – 1% porażonej powierzchni liścia flagowego.

Ze względu na dużą inwazyjność i wysokie straty, z opryskami nie należy zwlekać.

Jakie straty może wywołać septorioza w zbożu?

Septorioza paskowana liści niszczy rośliny we wszystkich fazach rozwoju, ale najintensywniej po porażeniu liści flagowych. Zasychanie i obumieranie liści dotkniętych septoriozą zmniejsza efektywność fotosyntezy i osłabia rośliny. Nie są one w stanie wykształcić pełnych, dorodnych kłosów. Mniejsza liczba i masa ziaren powoduje znaczący ubytek plonów. Straty, w zależności od stopnia zainfekowania, mogą sięgać od 10% do 40%. Rozwojowi septoriozy sprzyja duża wilgotność i umiarkowana temperatura. Optymalne warunki dla rozwoju patogenu to utrzymująca się na liściu przez kilka godzin i temperatura 16-20°C. W temperaturach poniżej 7°C zdolność do porażania roślin ustaje. Systematycznie powtarzające się ciepłe i wilgotne zimy ułatwiają patogenom zimowanie w resztkach pożniwnych na polach, z których zarodniki są roznoszone przez krople deszczu.

Septorioza plew zimuje w resztkach pożniwnych, infekuje rośliny już podczas kiełkowania i poraża siewki, które zamierają. Wiosną zarodniki septoriozy plew atakują uprawy pszenicy (ozimej lub jarej) i pszenżyta. Porażenie postępuje od dolnych liści ku górze aż do kłosów. Największe nasilenie infekcji przebiega, kiedy porażone zostają liść podflagowy i flagowy. Z początkiem lata, kiedy jest ciepło i duża wilgotność powietrza najsilniej widać objawy infekcji. Podczas kwitnienia zbóż pojawiają się brązowe lub fioletowe plamki na brzegach plew. W kolejnym etapie dochodzi do zasychania i brunatnienia całych kłosów. Znaczne zmniejszenie MTZ (masy tysiąca ziaren) powoduje spadek plonów nawet o 50%.