Co na słodyszka w rzepaku?

E-SKLEP TWOICH ROŚLIN

2023-11-07

Uprawom rzepaku w Polsce zagraża kilkanaście gatunków owadów.

Jednym z najgroźniejszych szkodników jest żywiący się pyłkiem słodyszek rzepakowy, który pomimo niewielkich rozmiarów może doprowadzić do ogromnych strat w uprawach.

Jak rozpoznać słodyszka? Dlaczego stanowi tak duże zagrożenie i jak sobie z nim radzić?

Co to jest słodyszek?

Słodyszek to niewielki chrząszcz należący do rodziny łyszczynkowatych. Długość ciała dorosłego osobnika zazwyczaj nie przekracza 2,5 mm. Okrywa jest jednolicie czarna z granatowym lub ciemnozielonym połyskiem.

Słodyszek rzepakowy zimuje zagrzebany w ściółce pod liśćmi lub wierzchnią warstwą gleby na skrajach lasów i miedzach, skąd wydostaje się, kiedy temperatura gleby osiąga ok. 10⁰C. Początkowo żywi się pyłkiem dzikorosnących żółtych kwiatów (np. mniszek lekarski, jaskier) znajdujących się w pobliżu. Dopiero kiedy temperatura powietrza osiąga około 15⁰C, słodyszek odbywa dłuższe loty i pojawia się na licznie na plantacjach rzepaku.

Słodyszek żywi się pyłkiem rzepakowym, jednak to nie w fazie kwitnienia, a w fazie pąkowania stanowi największe zagrożenie dla roślin.

Oprócz rzepaku i rzepiku, słodyszek rzepakowy żywi się innymi gatunkami roślin krzyżowych, np. gorczycy, rzodkiewki, rzepy, brukwi oraz pędami nasiennymi kapusty.

Jak rozpoznać żerowanie słodyszka?

Słodyszek rzepakowy żywi się pyłkiem kwiatowym i żeruje na roślinach do końca kwitnienia, przy czym największe straty powoduje w fazie pąkowania. Kiedy pąki są jeszcze zamknięte, ale widać już żółty kolor, chrząszcz chce się dostać do pyłku i uszkadza pąki kwiatowe. Poprzegryzane pąki zaczynają usychać, a ostatecznie odpadają. Pozostawione puste szypułki kwiatowe są charakterystycznym objawem żerowania słodyszka. Skutkiem tego częściowego niszczenia kwiatostanów jest nieregularność w rozkładzie łuszczyn. Roślina, na której znajdują się pojedyncze łuszczyny obok szypułek kwiatowych, jest dowodem uprzedniego żerowania słodyszka.

Szkód dokonują nie tylko szukające pożywienia chrząszcze, ale również samice słodyszka, chcące złożyć jaja. W tym celu wygryzają dziury w pąkach kwiatowych, co prowadzi do ich uszkodzeń. Z jaj wylęgają się larwy, które podobnie jak osobniki dorosłe, żywią się pyłkiem, jednak powodowane przez nie szkody nie mają znaczenia gospodarczego.

Jakie straty może wywołać słodyszek w uprawie rzepaku?

Największym zagrożeniem dla rzepaku jest wczesne pojawienie się słodyszka na polu i chłody przyczyniające się do przedłużenia fazy pąkowania. Zahamowany rozwój pąków przyczynia się do wydłużenia czasu, w którym słodyszek powoduje najwięcej szkód. Niszczone przez chrząszcza pąki usychają i odpadają, czego rezultatem są pozostające puste szypułki kwiatowe zamiast pożądanych łuszczyn.

W przypadku braku zastosowania środków ochrony roślin, przy bardzo wysokiej liczebności słodyszka i wiosennych chłodach przedłużających fazę pąkowania, straty w plonach rzepaku mogą wynosić ponad 80 proc. Zdarza się również, że uszkodzenia pąków kwiatowych zbliżają się nawet do 100 proc.

Najmniejsze straty odnotowuje się, kiedy słodyszek pojawia się na rzepaku w fazie kwitnienia. Wówczas wyjada same pylniki i zazwyczaj nie powoduje żadnych uszkodzeń w obrębie zalążni.

O czym należy pamiętać wykonując zabieg na słodyszka?

Ponieważ słodyszek może doprowadzić do znaczących strat w plonach, konieczna jest odpowiednia ochrona rzepaku przed tym szkodnikiem. Planując zwalczanie słodyszka, trzeba brać pod uwagę kilka czynników z tym związanych. Przede wszystkim odpowiednio dobrać środki ochrony oraz czas wykonywania zabiegu na słodyszka

Monitorowanie pola – zazwyczaj pod koniec kwietnia (do połowy maja) rozstawia się na polu żółte naczynia wypełnione do ¾ wodą z dowolnym detergentem. Powyżej linii wody powinny znajdować się dziurki, które w przypadku deszczu zapobiegną przelaniu wody wraz ze złapanymi chrząszczami. Regularne pojawianie się słodyszków w naczyniu (kontroli dokonuje się codziennie) jest dowodem aktywnych nalotów i wskazaniem do przeprowadzenia zabiegów zwalczających.
Próg szkodliwości (ekonomicznej) – granica średniej ilości słodyszków na jednej roślinie w określonej fazie rozwoju kwiatów, po której przekroczeniu konieczne jest podjęcie działań zwalczających szkodnika ze względu na potencjalne ryzyko strat ekonomicznych. Za progi szkodliwości przyjmuje się:

1 – 2 chrząszcze w fazie zwartego pąka kwiatowego;
3 – 5 chrząszczy przy luźnym kwiatostanie.

Właściwy dobór insektycydów – problemem w zwalczaniu słodyszków jest ich uodparnianie się na stosowane środki, dlatego przy doborze preparatu konieczne jest zapoznanie się z aktualnymi danymi. Według Instytutu Ochrony Roślin obecnie wszystkie słodyszki są odporne na pyretroidy i tau – fluwalinat. Aby zapobiegać uodparnianiu się szkodników na konkretne substancje aktywnie czynne, konieczne jest zróżnicowanie grup chemicznych stosowanych w kolejnych zabiegach.
Ocena skuteczności zabiegu – ponowny monitoring pola po zabiegu i ewentualne powtórzenie zabiegu zwalczającego słodyszka.