Co zamiast saletry amonowej? Jak uzupełnić azot?

Mineralne nawozy azotowe są najpopularniejszym sposobem dostarczania tego podstawowego składnika odżywczego dla upraw. Jednak ze względu na rosnące zanieczyszczenie wód powierzchniowych azotanami pochodzenia rolniczego, ich stosowanie podlega ograniczeniom Dyrektywy Azotanowej. Dlatego też popularność zdobywają alternatywne preparaty dostarczające roślinom azot jak np. Preparat Blue N, czy Rhizosum N Plus, nieuwzględniane w bilansie nawożenia azotem. Dzięki zawartym w nich bakteriom azotowym umożliwiają one roślinom uprawnym asymilację azotu z otoczenia na podobnej zasadzie jak dzieje się to naturalnie w przypadku roślin motylkowych.

Dlaczego nawożenie azotem jest istotne dla upraw?

Azot jest jednym z najważniejszych pierwiastków dla organizmów żywych. Dla roślin stanowi główny składnik odżywczy, gdyż wraz z tlenem, wodorem i węglem bierze udział w syntezie białek. Dlatego nawożenie azotem należy do najistotniejszych zabiegów w całym cyklu wegetacji. Czysty azot występuje powszechnie jako jeden z głównych składników powietrza. Zawartość azotu w glebie jest różna — zależy od pory roku i temperatury. Azot występuje głównie w postaci związków, ulegających mineralizacji. Najwięcej znajdziemy go we wierzchniej warstwie gleby. Tylko rośliny motylkowe, potrafią przyswajać go bezpośrednio z otoczenia w symbiozie z bakteriami azotowymi w ich systemach korzeniowych, a ich resztki w formie nawozu zawierają znaczne ilości azotu dla roślin następczych. Pozostałe rośliny muszą przyjmować go w formie jonów amonowych, azotanowych w roztworach wodnych różnych soli mineralnych podawanych w postaci nawozów, których działanie sprzyja ograniczeniu strat azotu z gleby.

Azot w glebie — niedobór azotu i jego nadmiar

Dostarczanie roślinom azotu we właściwej dawce zapewnia optymalny wzrost i wybarwienie liści. Niedobór azotu można łatwo rozpoznać — wzrost jest powolny lub następuje zahamowanie wzrostu roślin, łan jest nierównomierny, a blaszki liściowe żółtawe i niejednorodnie wybarwione. Największe straty azotu w postaci tlenków azotu i azotu cząsteczkowego występują w bardzo wilgotnych glebach. Z kolei przesycenie gleby azotem jest równie niekorzystne i także łatwe do stwierdzenia — pędy i liście są wybujałe o ciemnozielonej, wręcz niebieskawej barwie. Nadmiar azotu powoduje, że plony są obniżone — cały rozwój idzie w liście. Określając właściwe dawki nawożenia, należy brać pod uwagę nie tylko rodzaj uprawy i termin stosowania, ale też lokalizację. Niektóre obszary — zwłaszcza te położone w pobliżu cieków wodnych — w przepisach określane są jako szczególnie narażone i podlegają większym ograniczeniom.

Alternatywy dla nawozów azotowych

Najważniejsze związki zawierające azot stosowane w rolnictwie stanowią jednocześnie grupy nawozów azotowych:

• Nawozy amonowe, produkowane na bazie amoniaku, który w połączeniu z wodą tworzy jon amonowy NH4+, np. siarczan amonu, chlorek amonu, węglan amonu.
  
  
• Nawozy saletrzane lub inaczej azotany, czyli zawierających jon azotanowy NO3-, np. saletra potasowa, sodowa i wapniowa.
  
  
• Oprócz czystych związków dostępne są mieszanki soli mineralnych np. nawozy saletrzano-amonowe oraz nawozy na bazie związków organicznych np. amidowe.

Niestety, nieumiejętne mineralne nawożenie azotem zanieczyszcza wody gruntowe oraz prowadzi do patologicznych zmian zarówno u roślin, jak i zwierząt. Dlatego Komisja Europejska opracowała Dyrektywę Azotanową, która umożliwia ochronę wód i gleb przed przesyceniem związkami azotu. Ograniczenia w stosowaniu nawozów mineralnych sprawiły, że popularność zyskują ekologiczne alternatywy dostarczające roślinom azot np. Blue N czy Rhizosum N Plus. Umożliwiają one przyswajanie przez uprawy azotu dostępnego w środowisku na podobnej zasadzie, jak czynią to rośliny motylkowe i pomagają utrzymać azot w glebie w formie amonowej. Ogromny wpływ na popularność alternatywnych rozwiązań mają też ceny tradycyjnych rozwiązań.

Preparat Blue N

Preparat Blue N jest produktem innowacyjnym. W odróżnieniu od innych środków tego typu zawarte w nim bakterie azotowe Methylobacterium symbioticum pomagające asymilować azot zasiedlają naziemne części roślin, dzięki czemu rośliny pobierają azot z atmosfery na powierzchni liści. Bakterie azotowe wytwarzają enzym zwany nitrogenazą, który jest katalizatorem reakcji wiązania azotu z wodorem, dzięki czemu powstają jony amonowe NH4+, takie same jak w nawozach mineralnych. Azot w tej formie jest łatwo przyswajalny i wykorzystywany przez rośliny do syntezy białek lub magazynowany w postaci glutaminy — aminokwasu zapasowego. Preparat może być stosowany nalistnie w formie oprysku na wszystkich etapach wzrostu. Jedyny warunek to temperatura zapewniająca optymalne wchłanianie, czyli między 10 a 25 st. C. Może stanowić doskonałe uzupełnienie nawożenia tradycyjnymi nawozami nierealnymi, ponieważ nie uwzględnia się go w bilansie nawożenia azotem. Pomaga więc zachować potencjał plonowania w obszarach z ograniczeniami stosowania nawozów azotowych. Jest również całkowicie bezpieczny do stosowania w gospodarstwach ekologicznych. Może być wykorzystywany zarówno w uprawie zbóż i rzepaku, jak i w ogrodnictwie i sadownictwie.

Bakterie azotowe Rhizosum N Plus

Z kolei preparat mikrobiologiczny Rhizosum N Plus zawiera bakterie azotowe Azotobacter Slinestris, zasiedlające ryzosferę roślin uprawnych. Czyli działa w sposób podobny, jak ma to miejsce w przypadku roślin motylkowych. Wykorzystuje naturalne zjawisko asymilacji azotu z otoczenia, na zasadzie symbiozy rośliny z bakteriami azotowymi, zasiedlającymi w jej system korzeniowy. Dzięki temu pozwala w ekologiczny sposób uzupełnić ograniczenia w stosowaniu nawozów mineralnych. Można go stosować tuż przed siewem lub po siewie. Wystarczy nawet jeden zabieg na początku okresu wegetacji. Zapewnia bardzo trwały efekt utrzymujący się nawet w kolejnym roku. Poprawia sprawność biologiczną gleby, dzięki czemu efekty jego działania utrzymują się nawet w niekorzystnych okresach typu susza czy przymrozki. Możliwe jest stosowanie preparatu Rhizosum N Plus także na słomę czy ściernisko, gdyż ułatwia on rozkład resztek pożniwnych. Może być stosowany zarówno do upraw zbożowych, jak i kukurydzy, ziemniaków czy soi. Dodatkową zaletą jest możliwość równoczesnego stosowania z innymi preparatami dolistnymi i środkami ochrony roślin z wyjątkiem preparatów zawierających miedziany.

Zestaw Bactim Nutri Pak

Bactim Nutri Pak to unikalny dwukomponentowy biopreparat składający się Bactim Nutri N+ (zawierający bakterie Azotobacter sp. efektywnie wiążące azot atmosferyczny, zwiększają pulę dostępnego azotu w glebie) oraz Bactim Nutri P+ (zawierający bakterie Bacillus spp. wykazujące wysoką zdolność do uwalniania uwstecznionego fosforu w glebie — zwiększenie ilości dostępnego fosforu przyczynia się do szybszego wzrostu korzeni i organów plonotwórczych). Technologia Bactim Nutri pomaga zmaksymalizować plony zbóż, kukurydzy, rzepaku i innych gatunków roślin poprzez zwiększenie puli dostępnego azotu, fosforu oraz intensyfikację rozwoju systemu korzeniowego. Technologia ta oparta jest o wzbogacenie gleby w unikalne mikroorganizmy glebowe o zdolności do wiązania azotu atmosferycznego oraz solubilizacji uwstecznionego fosforu — jest to proces zwiększania rozpuszczalności substancji. Przy zastosowaniu technologii Bactim Nutri producent zapewnia o lepszym wykorzystaniu składników pokarmowych z gleby przez rośliny na każdym etapie ich wzrostu, co bezpośrednio prowadzi do zwiększenia plonu i poprawy jego jakości. Bakterie zawarte w Bactim Nutri N+ oraz Bactim Nutri P+ syntezują i wydzielają do środowiska glebowego związki biologiczne aktywne, tj. enzymy, hormony roślinne, siderofory, które wykazują korzystny wpływ na wzrost roślin i ich rozwój.