Jak prawidłowo przechowywać środki ochrony roślin?

Przechowywane środki ochrony roślin nie mogą stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt ani stanowić niebezpieczeństwa dla wód powierzchniowych i podziemnych. Powinny być też zabezpieczone przed dostępem do nich dzieci i osób niepowołanych. Podstawę prawną do tego typu działań stanowi rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie sposobu postępowania przy stosowaniu i przechowywaniu środków ochrony roślin (Dz. U. 2013 poz. 625).

Zasady prawidłowego przechowywania środków ochrony roślin

Rozporządzenie bardzo ogólnikowo określa zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin. Konkretne wymagania zawiera Kodeks Dobrej Praktyki Ochrony Roślin, który jest dostępny do pobrania w Internecie. Zawiera on porady i instrukcje dla rolników podane w prosty i jasny sposób. Miejscem służącym przechowywaniu środków ochrony roślin może być metalowa szafka lub specjalny magazyn. Wszystko zależy od ilości przechowywanych środków ochrony roślin oraz częstotliwości ich stosowania. Ważne, żeby miejsce przechowywania środków ochrony roślin było odpowiednio wyposażone, zabezpieczone i oznakowane.

1. Pomieszczenia do przechowywania środków ochrony roślin (magazyny, szafki) nie mogą stwarzać ryzyka zatrucia wód powierzchniowych i podziemnych. Muszą być położone co najmniej 20 m od najbliższej studni, zbiornika wodnego lub cieku wodnego. Podłoga w miejscu ich składowania musi być utwardzona, nieprzepuszczalna i nienasiąkliwa. Miejsce to musi być położone w takim miejscu, żeby nie groziło mu zalanie.
2. Środki ochrony roślin muszą być szczególnie chronione przed pożarem. Minimalna odległość od miejsc wrażliwych na ogień wynosi 50 m dla magazynów o pojemności powyżej 1 t, 20 m dla magazynów mniejszych i 10 m dla magazynów wykonanych z materiałów ogniotrwałych.
3. Magazyn lub szafka nie mogą być w sąsiedztwie pomieszczeń na żywność, płody rolne lub pasze dla zwierząt. Wewnątrz lub w pobliżu nie może też być przechowywana odzież, paliwa albo inne materiały łatwopalne. Miejsce rozładunku środków ochrony roślin, mieszania ich i napełniania opryskiwacza powinno być jak najbliżej miejsca przechowywania.
4. Magazyny i szafki na środki ochrony roślin muszą być zabezpieczone i oznakowane. Na drzwiach musi być napis „Magazyn środków ochrony roślin” i ostrzeżenie „Nieupoważnionym wstęp wzbroniony”, a na szafce napis „Uwaga! Środki ochrony roślin”. Zarówno magazyn, jak i szafka muszą być zamykane na klucz, a okna w pomieszczeniu zabezpieczone przed dostaniem się do środka osób niepowołanych. Dostęp do szafki lub magazynu mogą mieć wyłącznie osoby przeszkolone. Nie wolno zostawiać otwartego magazynu lub szafki bez dozoru.
5. Koniecznym wyposażeniem pomieszczenia jest termometr i higrometr. Środki ochrony roślin wymagają odpowiednich warunków przechowywania. Powinny być chronione przydymionymi szybami przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Preparaty muszą być chronione latem przed upałami, a zimą przed ujemnymi temperaturami a przez cały rok przed wilgocią. Warunki przechowywania danego preparatu są podane na etykiecie
6. Półki na środki ochrony roślin muszą być wykonane z materiału, który nie stwarza ryzyka uszkodzenia opakowań ani nie nasiąka. Środki ochrony roślin powinny być tak ułożone, żeby można było je łatwo rozpoznać. Środki w stanie ciekłym powinny być ułożone poniżej granulatów lub proszków, żeby nie było ryzyka ich przypadkowego zalania. Cięższe opakowania można ustawić na paletach, tak by nie miały kontaktu z podłogą.
7. Magazyn lub szafka muszą mieć dobrze widoczną i czytelną instrukcję bezpiecznego stosowania środków ochrony roślin. Konieczne jest też umieszczenie objaśnień symboli i znaków graficznych (piktogramów) występujących na środkach ochrony roślin oraz listy telefonów alarmowych na wypadek wystąpienia sytuacji awaryjnej.
8. Pomieszczenie musi mieć pyłoszczelną i gazoszczelną instalację elektryczną oraz sztuczne oświetlenie. Bardzo ważna jest wentylacja mechaniczna chroniąca przed toksycznymi oparami. W bezpośrednim sąsiedztwie musi być umieszczona sprawna gaśnica oraz odpowiednio wyposażona apteczka pierwszej pomocy.
9. Należy przygotować odrębne miejsca do przechowywania:

• preparatów toksycznych;
• środków przeterminowanych i w uszkodzonych opakowaniach;
• zużytych opakowań i materiałów skażonych przeznaczonych do utylizacji;
• elementów opryskiwacza;
• przedmiotów służących do przygotowania cieczy roboczej (menzurka, mieszadło, waga);
• przedmiotów służących do sprzątania i neutralizacji środków rozlanych lub rozsypanych (szczotka, szufelka, trociny, wiadro);
• odzieży ochronnej i innych indywidualnych środków ochrony.

Trzeba pamiętać o tym, żeby nie używać przedmiotów służących do kontaktu ze środkami ochrony roślin do innych celów.

Jakie konsekwencje mogą wiązać się z nieprzestrzeganiem regulacji dotyczących przechowywania środków ochrony roślin?

Organem uprawnionym do kontroli miejsca i sposobu przechowywania środków ochrony roślin są inspektorzy Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Podczas zapowiedzianych inspekcji w gospodarstwie rolnym mają prawo sprawdzić również:

• dokumenty potwierdzające odbycie szkolenia w zakresie stosowania chemicznych środków ochrony roślin;
• ewidencję zabiegów wykonanych w ciągu ostatnich 3 lat;
• potwierdzenie badań stanu technicznego opryskiwacza.

Kontrole przeprowadza się po to, żeby wyeliminować zagrożenia dla rolnika i jego otoczenia oraz dla środowiska. W przypadku dużych uchybień może zostać nałożona kara grzywny. Zgodnie z art. 76 ust. 1 znowelizowanej Ustawy o środkach ochrony roślin (tekst jednolity — Dz. U. 2020 poz. 2097) kara grzywny grozi za:

• przechowywanie i unieszkodliwianie środków ochrony roślin w sposób niebezpieczny dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz zagrażający środowisku;
• używanie lub unieszkodliwianie opakować po środkach ochrony roślin w sposób zagrażający zdrowi ludzi i zwierząt oraz środowisku;
• brak wymaganej dokumentacji przeprowadzanych zabiegów;
• brak aktualnych uprawnień do stosowania środków ochrony roślin;
• brak aktualnych badań technicznych opryskiwacza.

Niewłaściwe przechowywanie środków ochrony roślin obniża ich jakość i zmniejsza skuteczność zabiegów.