Słonecznik 

Słonecznik zwyczajny jest rośliną oleistą z rodziny astrowatych. W Polsce uprawiany jest na nasiona, na paszę i jako roślina ozdobna. Nasiona słonecznika zawierają 40–45% tłuszczu i 15–18% białka. Przeciętne plony nasion wynoszą 20-30 dt/ha. Uprawa słonecznika na nasiona zyskuje popularność, szczególnie w południowej Polsce. Przy łagodnych zimach i ociepleniu klimatu słonecznik staje się alternatywą dla rzepaku, od którego ma mniejsze wymagania glebowe i niższe koszty uprawy.

Uprawa słonecznika

Słonecznik jest rośliną ciepłolubną, podatną na przemarzanie. Słonecznik preferuje gleby średnie, ale ma duże zdolności adaptacyjne do warunków glebowych. Nie toleruje gleb wilgotnych i kwaśnych. Ma rozwinięty i głęboki system korzeniowy, dzięki któremu jest w stanie przetrwać susze. Do wzrostu pobiera dużo składników pokarmowych z gleby i w związku z tym wymaga odpowiedniego nawożenia przed siewem. Szczególnie ważne jest dostarczenie potasu, który wpływa na sztywność łodyg, natomiast nadmiar azotu może spowodować opóźnienie dojrzewania i podatność na wyleganie. Słonecznik nadaje się do uprawy na cele paszowe (zielonki lub kiszonki), a pozostawione resztki po rozdrobnieniu i przyoraniu na głębokość 10-15 cm oddają glebie składniki mineralne z rozłożonej substancji organicznej. Kiszonka ze słonecznika w porównaniu z kiszonką z kukurydzy ma więcej białka, ale mniejszą wartość energetyczną przy podobnym plonowaniu zielonej masy. Śruta słonecznikowa może z powodzeniem zastąpić droższą śrutę sojową. Ocieplenie klimatu sprawia, że uprawa słonecznika na nasiona z przeznaczeniem na olej rozwija się na Nizinie Śląskiej (województwo opolskie i dolnośląskie), gdzie występują stosunkowo krótkie i łagodne zimy. Oleiste odmiany słonecznika zbiera się przed połową wrześnie, przed nastaniem jesiennych słot, które sprzyjają rozwojowi chorób grzybowych. Słonecznik nie powinien być wysiewany na tym samym stanowisku częściej niż co 4 lata.

Kiedy siać słonecznik?

Za najlepszy termin siewu uważa się drugą połowę kwietnia, kiedy gleba na głębokości, w której umieszcza się nasiona, osiągnie temperaturę 6–8° C. Jest to pora kwitnienia mniszka lekarskiego, czarnej porzeczki i czereśni. Zbyt wczesny wysiew do chłodnej gleby spowoduje opóźnione i nierównomierne wschody, a przeciągnięcie pory siewu na maj stwarza ryzyko, że słonecznik nie dojrzeje przed porą zbiorów. Słonecznik pastewny na poplon wysiewa się do 5 lipca. Głębokość siewu wynosi 3-7 cm (zazwyczaj około 5-6 cm), a norma wysiewu 30-40 kg/ha.

Zalety uprawy słonecznika

Największym producentem słonecznika na świecie jest Ukraina. W południowej Polsce, w zbliżonych warunkach klimatyczno-glebowych uprawa słonecznika ma dobre perspektywy rozwoju. Jakie są zalety uprawy słonecznika?

1. Słonecznik ma duży potencjał plonowania w uprawie na zieloną masę, może być wysiewany na nasiona dla przemysłu olejarskiego lub na śrutę do karmienia zwierząt.
2. System korzeniowy słonecznika wytwarza kwasy sprzyjające przekształcaniu fosforu w związki lepiej przyswajalne dla roślin.
3. Słonecznik wytwarza substancje ograniczające rozwój komosy białej i innych chwastów.
4. Słonecznik może być składnikiem wielu mieszanek paszowych wysiewanych jako poplon. Najlepszym sposobem wykorzystania słonecznika pastewnego jest produkcja kiszonek.
5. Śruta słonecznikowa może być tanim i wartościowym zamiennikiem śruty sojowej.
6. Pozostałe po zbiorach resztki po rozdrobnieniu i zmineralizowaniu wzbogacają strukturę i skład chemiczny gleby.