Facelia 

Facelia błękitna, nazywana też wiązanką wrotyczową, jest rośliną uprawianą na nasiona, paszę lub nawóz zielony (samodzielnie lub w mieszankach). Ma bardzo krótki okres wegetacyjny (90-110 dni), umożliwiający nawet trzykrotne zbiory w ciągu roku z jednego pola. Nasiona facelii błękitnej w uprawie obciążone są dużym ryzykiem ze względu na zależność plonów od pogody. Do krajowego rejestru odmian roślin uprawnych na początku 2022 r. wpisanych było 7 odmian facelii błękitnej. Facelia błękitna może być wykorzystywana jako roślina miododajna, roślina paszowa lub przeznaczana na zielony nawóz.

Uprawa facelii na poplon

W uprawie facelii istotne jest właściwe dopasowanie terminu siewu do lokalnych warunków glebowych, wodnych i klimatycznych oraz terminu zbiorów. Facelia ma niewielkie wymagania glebowe, ale na lepszych glebach lepiej plonuje. Można ją uprawiać na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego. Jest wrażliwa na poziom azotu w glebie. Niedobór azotu powoduje słabszy wzrost, szybsze i krótsze kwitnienie oraz przedwczesne drewnienie łodyg. Nadmiar azotu sprzyja wyleganiu i gniciu. Facelia jest odporna na okresowe niedobory wody (poza fazą kiełkowania) i przymrozki w okresie wegetacji. Kiełkowanie nasion facelii następuje po 7-8 dniach, a kwiaty pojawiają się po 50 dniach od wysiania. Okres kwitnienia trwa około 3-6 tygodni. Niebieskie kwiaty facelii długi czas stanowią ozdobę pól i przyciągają pszczoły.

Długotrwałe deszcze podczas kwitnienia nie wpływają na produkcję nektaru, ale zmniejszają szansę zapylenia kwiatów i wysokość zbiorów nasion facelii, obniżając opłacalność uprawy. Najlepszą porą na zbiór facelii jest moment, w którym zaczynają pękać torebki nasienne w niższych partiach kwiatostanów. Plony nie są wysokie, a zależność produkcji nasion od kapryśnej pogody sprawia, że uprawa facelii na nasiona jest mniej popularna. Lepsze efekty daje uprawa facelii na poplon z przeznaczeniem na zieloną masę. Przygotowanie podłoża na siew facelii polega na podorywce, bronowaniu i przedsiewnym nawożeniu (fosfor, potas). Po wysiewie stosuje się wałowanie i bronowanie w celu usunięcia konkurencji chwastów oraz umiarkowane nawożenie azotowe. Najlepszą porą na zbiór facelii na zielonkę jest początkowy etap kwitnienia, czyli 7-8 tygodni od siewu (październik i początek listopada). W zależności od warunków glebowych i klimatycznych z 1 hektara można zebrać 20-40 t zielonej masy.

Kiedy siać facelię?

Facelia ma bardzo krótki okres wegetacyjny. Na pierwszy zbiór facelię można wysiewać stosunkowo wcześnie, na przełomie marca i kwietnia. Facelię przeznaczoną na poplon wysiewa się zazwyczaj po zebraniu z pól zbóż, czyli z końcem lipca i w pierwszej połowie sierpnia. Norma wysiewu w zależności od odmiany wynosi 7-15 kg/ha (na słabszych glebach norma wysiewu jest odpowiednio większa) w rozstawie rzędów 15-25 cm, na głębokość 1–2 cm. Nasiona facelii powinny być dobrze przykryte glebą, gdyż światło słoneczne osłabia siłę kiełkowania. W okresie kiełkowania nasiona wymagają właściwej wilgotności gleby.

Zalety uprawy facelii

Uprawa facelii może dać wiele korzyści.

1. Facelia jest chętnie odwiedzana przez pszczoły, a długie kwitnienie sprzyja produkcji wartościowego miodu. Znajduje się w pierwszej piątce roślin miododajnych w naszym klimacie. Miód faceliowy jest delikatny, o kwiatowym aromacie i niemal białej barwie. Ma wiele wartości prozdrowotnych.
2. Facelia wykazuje dużą dynamikę wzrostu (rośnie szybciej niż inne rośliny poplonowe), zagłusza chwasty i chroni glebę przed parowaniem. Nadaje się na międzyplon ścierniskowy lub poplon z przeznaczeniem na mulczowanie.
3. Małe wymagania glebowe i szybkie krzewienie się sprawiają, że nasiona facelii mogą służyć do obsiewania gruntów zdegradowanych, nieużytków lub odłogów.
4. Facelia ma krótki okres wegetacyjny i szybko rośnie, dzięki czemu może być uprawiana jako poplon zarówno jako roślina paszowa, jak i też jako zielony nawóz.
5. Facelia wysiana na poplon do przyorania szybko wzbogaca glebę o stosunkowo dużą ilość masy organicznej pozbawionej twardych, zdrewniałych części. Wpływa to dobrze na plonowanie uprawianych w kolejnym roku okopowych.
6. Nasiona facelii mogą być stosowane w mieszankach np. z seradelą, łubinem, wyką lub gorczycą.
7. Szybka produkcja zielonej masy zachęca do wykorzystania facelii jako źródła zielonego nawozu w rolnictwie ekologicznym.